Yadro bombalari qanday portlaydi?Yadro bombalari kuchini koʻpchilik biladi. Ammo shuncha energiyani bitta 1 metrlik bomba ichiga qanday joylashgan? Aslida joylashmagan, yadro bombalari portlamaydi desamchi?
Ha ular portlaydi, ammo barcha energiyani oʻzidan chiqarmaydi, yadro bombalari shunchaki
zanjir reaksiyasini yuzaga keltirib yuborish uchun kerak boʻladi. Bu radiaktiv atom yadrolarini ikkiga boʻlish orqali bajariladi. Radiaktiv atom deganda biz yadrosi turgʻun bo'lmagan ya'ni bir kunmas bir kun barbir parchalanib yoʻq bo'lib ketadigan atomlarni nazarda tutamiz, ularga qo'rg'oshindan ogʻir atomlar kiradi. Masalan, uran-235, plutiniy-239 va hk. Ular parchalanadi, parchalanib boshqa elementlarga aylanadi, ammo vaqt kerak boʻladi. Yadro bombalari esa shu vaqtni qisqartiradi, yani endi bunday atomlar sekin emas tez parchalana boshlaydi (soniyalar ichida), tez parchalanish orqali juda katta miqdorda energiya ajralib chiqadi.
Yadro bombalari asosan bunday atomlarni yadrosiga bitta neytron zarrachasini urish bilan ikkiga boʻladi. Ya'ni, yadro bombasi ichida radiaktiv zarrachalar boʻladi, va neutron generatori boʻladi, neytron generatori neytron chiqarib uran yoki plutoniy kabi radiaktiv atomlar yadrosiga uloqtiradi, neytron uran yoki plutoniyning yadrosiga qo'shilib uni parchalanish vaqtnini qisqartirib yuboradi va natijada uran parchalanib oʻzidan boshqa neytronlarni chiqaradi, bu neytronlar katta tezlikda otilib boshqa uran yoki plutoniy yadrosiga qo'shiladi, ular ham parchalanib katta energiya chiqaradi va shu tariqa davom etib atom ichidagi urandan katta energiya va neytronlar chiqadi, ular atmosferaga tarqalib kislarod va azot bilan ham shunday zanjir reaksiyasi yuzaga keladi. Ya'ni, atmosferadagi atomlar ham parchalanib neytronlar chiqaradi va zanjir reaksiyasiga sabab boʻladi.
Ammo bu cheksiz davom etmaydi, ya'ni zanjir reaksiyasi cheksiz davom etmaydi. Agar cheksiz davom etganida butun yer yuzida, yuzi emas ichi ham yoʻq boʻlib ketardi. Olimlar boshda atom bombasini yaratganida shundan qoʻrqishgan edi, ular butun atmosferani yoqib yuborishi mumkin deb o'ylashgandi ammo bunday bo'lmadi.
Bu xuddi domino yasab, dominoyizning o'rtada qotib qolib yurmay qolganga o'xshaydi. Chunki keyingi dominoni yiqishga kuch yetmay qoladi, siz qoʻlingiz bilan itarib yuborishingiz mumkin ammo keyin u yana o'rtaroqlarda toʻxtab qoladi. Atom bombalari shunga o'xshaydi, ular barcha dominolarni yiqitmaydi ammo koʻpchilik qismigacha yetib borishi mumkin.