فردوسی و ناصر خسرو
آنچه در یادداشت پیشین راجع به تفاوت کاربرد زیرا در شعر مسعود سعد و ناصر خسرو گفتم، مرا به یاد تفاوتی در کاربرد و در شعر فردوسی و ناصر خسرو انداخت. دقت در این ابیات تفاوت را روشن میکند:
زواره فرامرز و دستان سام
بزرگان که هستند با جاه و نام
***
فخری مکن بدان که تو میده وْ بره خوری
یارت به آب در زده یک نان فخفره
ناصر خسرو ایرادی نمیدیده در آنکه پس از های غیرملفوظ و را ساکن کند و بخواند mayda w، ولی فردوسی در این موضع و را حذف میکردهاست. در نتیجه اگر بیت نخست را ناصر خسرو سرودهبود «زواره وْ فرامرز» میگفت و اگر بیت دوم را فردوسی سرودهبود «میده بره خوری» میسرود (دربارۀ حذف حرف عطف در شعر فردوسی و بعضی دیگر از شعرای قدیم نک. مقالۀ نگارنده با عنوان «حذف حرف عطف و یکی از ساختهای نامأنوس دستوری در شعر کهن» در شمارۀ ٧٨-٧٩ نشریۀ گزارش میراث). شاید این تصوّر پیش بیاید که فردوسی حرف عطف را بهصورت o تلفّظ میکرده و از این روست که نمیتوانسته بگوید zawāra w، اما برای آنکه بدانیم حرف عطف در شعر فردوسی با صامت w آغاز میشدهاست قراین کافی در دست داریم.
آنچه در یادداشت پیشین راجع به تفاوت کاربرد زیرا در شعر مسعود سعد و ناصر خسرو گفتم، مرا به یاد تفاوتی در کاربرد و در شعر فردوسی و ناصر خسرو انداخت. دقت در این ابیات تفاوت را روشن میکند:
زواره فرامرز و دستان سام
بزرگان که هستند با جاه و نام
***
فخری مکن بدان که تو میده وْ بره خوری
یارت به آب در زده یک نان فخفره
ناصر خسرو ایرادی نمیدیده در آنکه پس از های غیرملفوظ و را ساکن کند و بخواند mayda w، ولی فردوسی در این موضع و را حذف میکردهاست. در نتیجه اگر بیت نخست را ناصر خسرو سرودهبود «زواره وْ فرامرز» میگفت و اگر بیت دوم را فردوسی سرودهبود «میده بره خوری» میسرود (دربارۀ حذف حرف عطف در شعر فردوسی و بعضی دیگر از شعرای قدیم نک. مقالۀ نگارنده با عنوان «حذف حرف عطف و یکی از ساختهای نامأنوس دستوری در شعر کهن» در شمارۀ ٧٨-٧٩ نشریۀ گزارش میراث). شاید این تصوّر پیش بیاید که فردوسی حرف عطف را بهصورت o تلفّظ میکرده و از این روست که نمیتوانسته بگوید zawāra w، اما برای آنکه بدانیم حرف عطف در شعر فردوسی با صامت w آغاز میشدهاست قراین کافی در دست داریم.