Шифокор маслаҳати

Иммунитетни кўтариш керак деб ҳар-хил дорилар ва БАДлар ичишади. Ҳамма жойда рекламалар иммунитетни кўтариш ҳақида. Аслидачи? Керакми?

Иммунитет инсон организмини турли касалликлардан ҳимоя қилувчи мураккаб ва жуда нозик тизимдир. У организмга кириб келган вирус, бактерия ва бошқа зарарли моддаларга қарши курашади. Бироқ, иммунитетга асоссиз аралашиш ёки "мустаҳкамлаш" учун кераксиз тадбирлар қўллаш салбий оқибатларга олиб келиши мумкин.

Организмни ортиқча ёрдамсиз бошқаришга қодир бўлган табиий тизимга аралашув иммунитетни бузиши мумкин. Бу аллергия, аутоиммун касалликлар, ҳатто организмнинг ўз тўқималарига қарши кураша бошлаши каби жиддий муаммоларни келтириб чиқаради.

Шу билан бирга, айрим болалик давридаги касалликлар ва вакциналар иммунитетни "тренировка" қилади, яъни ҳимоя тизимига турли инфекцияларга қарши курашишни ўргатади. Вакциналар инфекцияга қарши курашишнинг хавфсиз ва самарали усули бўлиб, иммунитет тизимига зарар келтирмасдан уни мустаҳкамлашга ёрдам беради.

Иммунитетни қўллаб-қувватлаш учун биринчи навбатда соғлом турмуш тарзини танлаш керак: тўғри овқатланиш, етарли даражада ухлаш, жисмоний фаоллик ва стрессдан сақланиш. Худди шундай ёндашув иммунитетнинг табиий фаолиятини қўллаб-қувватлашга ёрдам беради ва организмга зарар етказмайди.

Табиий тизимга ҳурмат билан қараш, унинг мувозанатини сақлаш энг тўғри йўлдир. Иммунитетга кераксиз аралашиш ўрнига, унинг мустаҳкам бўлиши учун табиий шарт-шароитларни яратишга аҳамият қаратинг!



Каналга обуна бўлинг ва танишларингиз билан улашинг!

👇🏻👇🏻👇🏻
ШИФОКОР МАСЛАҲАТИ

✅⛔✅⛔
Янги туғилган чақалоқлар ҳақидаги мифлар: шифокор фикри

⛔Миф 1: Янги туғилган чақалоқлар ҳар куни чўмилиши керак.
✅Ҳақиқат: Биринчи ҳафталарда чақалоқни ҳар куни чўмилтириш шарт эмас. Тез-тез чўмилтириш чақалоқнинг нозик терисини қуритиши мумкин. Юз, бўйин бурмалари ва таглик ўралган жойларни ҳар куни артиб туриш кифоя, лекин бу дегани чилла даври чўмилтириш тақиқланган деган эмас, тўлиқ чўмилтириш эса ҳафтасига 2–3 марта ўтказилса етади.

⛔Миф 2: Чақалоқнинг боши юмшоқ – унга тегиш хавфли.
✅Ҳақиқат: Туғруқ жараёнида бош суягидаги юмшоқлик ва эластиклик табиий ҳолат. Лиққилдоғлар (бошнинг юмшоқ жойлари) кучли мембрана билан ҳимояланган, шунинг учун эҳтиёткорлик билан тегиш зарар етказмайди.

⛔Миф 3: Агар бола кўп қайт қилса, бу жиддий касаллик аломати.
✅Ҳақиқат: Янги туғилган чақалоқларда қайт қилиш меъданинг ҳали етиилмаганлиги сабабли оддий ҳолат хисобланади. Агар бола вазн олаётган бўлса ва яхши кўринишда бўлса, хавотирланиш шарт эмас. Аммо ортиқча қайт қилиш ва вазн етарлича олмаслик шифокор маслаҳатини талаб қилади.

⛔Миф 4: Бола қанча кўп ухласа, шунча заиф бўлади.
✅Ҳақиқат: Янги туғилган чақалоқлар кунига 16–18 соат ухлайди, бу меъёрий ҳолат. Бу вақт мия ривожланиши ва ўсиши учун зарур. Агар бола ҳаддан ташқари суст бўлса, бу камдан-кам ҳолларда ташвишга сабаб бўлиши мумкин.

⛔Миф 5: Агар чақалоқ йиғласа, у ҳар доим оч бўлади.
✅Ҳақиқат: Йиғлаш – чақалоқнинг мулоқот қилишнинг асосий усули. Очликдан ташқари, бола ноқулайлик, иссиқлик, чарчоқ ёки эътибор исташи сабабли ҳам йиғлаши мумкин. Йиғлаш сабабини тушуниб, ҳар доим овқатлантиришга шошилмаслик керак.

⛔Миф 6: Тўлиқ ухлаши учун чақалоққа мутлақ сокинлик керак.
✅Ҳақиқат: Она қорнида чақалоқ доимий шовқинларга (юрак уриши, қон оқими, овоз) ўрганиб қолади. Ҳатто оқ шовқин каби фон товушлари чақалоқни тинчлантириши ҳам мумкин.

⛔Миф 7: Чақалоқлар совуқни кўтара олмайди, шунинг учун уларни иссиқроқ кийинтириш керак.
✅Ҳақиқат: Қизиб кетиш совуққа қараганда хавфлироқ. Боланинг тана ҳароратини баҳолаш учун қўл ёки оёқ эмас, бўйин ёки кўкракка қараш керак. Совуқ қўл ва оёқлар ҳар доим совуқдан далолат бермайди.

⛔Миф 8: Бола эртароқ сув ичишни ўрганиши керак.
✅Ҳақиқат: Она сути ёки қўшимча озуқа чақалоқни барча керакли суюқлик билан таъминлайди. Қўшимча сув бериш озиқланиш мувозанатини бузиши ва вазн камайишига олиб келиши мумкин.



Каналга обуна бўлинг ва танишларингиз билан улашинг!

👇🏻👇🏻👇🏻
ШИФОКОР МАСЛАҲАТИ

😷🤧🤒🤕Қишда шамоллашдан сақланиш учун лайфҳаклар:

✅Уйни ҳавосини алмаштириб туринг, ҳеч бўлмаганда 10–15 дақиқа.

✅Ҳаво намлагични доим ёқиб қўйинг (ҳатто иккита ёқсангиз ҳам бўлаверади 😊).

✅Болани шахсий гигиена қоидаларига ўргатинг (кўчадан кейин қўл ювиш, тирсакка йўталиш, кафтга эмас).

✅Кимдир касал бўлса, боланинг бурнини ювиб туринг (вирусларни шиллиқ қаватдан ювиб ташлаш учун).

✅Тўйимли овқатланиш (барра мевалар, сабзавотлар, гўшт + D витамини беринг).

✅Кун тартиби (тўлиқ ухлаш, тоза ҳавода мунтазам сайр қилиш, меъёрли жисмоний фаоллик).

✅Ҳавога мос кийим кийинг (болани кўп қават қилиб кийинтиринг, иссиқ ёки совуқ бўлса, бемалол кийинтириб-ечинтириш учун)

✅Одам тўпланадиган жойлардан қочинг.

✅Эмлатинг!

Каналга обуна бўлинг ва танишларингиз билан улашинг!

👇🏻👇🏻👇🏻
ШИФОКОР МАСЛАҲАТИ

1. Когнитив-хулқий(?) терапия (КХТ) – бу энг самарали усуллардан бири бўлиб, беморнинг симптомларга бўлган қараши ва уларга муносабатини ўзгартиришга қаратилган. КХТ беморларга хавотир, депрессия ва симптомларга таъсир кўрсатувчи бошқа психологик омилларни енгишда ёрдам беради.


2. Медикаментоз терапия – баъзан антидепрессантлар буюрилади, айниқса, агар беморда хавотир ва депрессия симптомлари мавжуд бўлса. Бу дори воситалари умумий ҳолатни яхшилаши ва оғриқ каби симптомларни сезиш даражасини камайтириши мумкин.


3. Жисмоний фаоллик – мунтазам жисмоний машқлар ТБС бўлган беморларнинг ҳолатини яхшилашга ёрдам беради. Ҳатто ўртача фаоллик чидамлиликни ошириш, кайфиятни кўтариш ва стрессни камайтиришга ёрдам бериши мумкин.


4. Беморнинг саводини ошириш – ТБС бўлган беморлар қўллаб-қувватлашга ва ўз ҳолатининг табиати ҳақида тушунчага муҳтож. Симптомларнинг реал, лекин функционал эканлигини тушунтириш хавотирни камайтиришга ва ўзини ҳис қилишни яхшилашга ёрдам беради.


5. Стрессни бошқариш усуллари – медитация, йога, нафас олиш техникалари стрессни камайтиришга ёрдам беради, бу эса симптомларни кучайтирувчи омиллардан бири бўлиши мумкин.



Ҳаёт сифати ва прогнозга таъсири

ТБС ҳаёт сифатини сезиларли даражада ёмонлаштириши, давомли оғриқ ва бошқа ноқулайликлар келтириб чиқариши мумкин. Аммо тўғри даволаш билан кўпгина беморлар яхшиланишга эришадилар. Терапиянинг самарадорлиги даволашга ёндашувга ва беморнинг ўз ҳолатининг табиатига бўлган тушунчасига боғлиқ.

Хулоса

Тушунтириб бўлмайдиган симптомлар синдроми – бу комплекс ёндашувни талаб қиладиган мураккаб ҳолат. Симптомларнинг физик сабабларини аниқлашнинг иложи бўлмаган ҳолларда ҳам, ТБС ҳақиқий муаммо бўлиб, даволаш ва врачлар томонидан эътибор талаб қилади. ТБСнинг табиати ва сабабларини тушуниш ҳамда замонавий терапевтик усулларни қўллаш орқали беморлар ушбу синдром билан боғлиқ қийинчиликларга қарамай, тўлиқ ҳаёт кечиришлари мумкин.

Каналга обуна бўлинг ва танишларингиз билан улашинг!

👇🏻👇🏻👇🏻
ШИФОКОР МАСЛАҲАТИ

🤷🏻🤷🏻🤷🏻
Тушунтириб бўлмайдиган симптомлар синдроми: бу нима ва уни қандай енгиш мумкин?

Замонавий тиббиёт бир қатор мураккаб муаммоларга дуч келмоқда, улардан бири "тушунтириб бўлмайдиган симптомлар синдроми" (ТБС) бўлган беморларни ташхислаш ва даволашдир. Бу ҳолат турли жисмоний симптомлар билан характерланади, лекин уларни тўлиқ текширувдан ўтказган ҳолда хам тиббий нуқтаи назардан изоҳлаш қийин. Қуйида ТБС нима эканлиги, унинг сабаблари, ташхиси ва даволаш усуллари ҳақида батафсил маълумот келтирилган.

Тушунтириб бўлмайдиган симптомлар синдроми нима?

Тушунтириб бўлмайдиган симптомлар синдроми, ёки функционал бузилишлар ёхуд соматоформ бузилишлар, – бу шундай ҳолатки, унда бемор жисмоний симптомларни бошдан кечиради, лекин уларни аниқ бир касаллик билан боғлаш қийин. Симптомлар турлича бўлиши мумкин: оғриқлар, чарчоқ, бош айланиши, ҳазм қилиш бузилишлари ва бошқалар. Шифокорлар бу ҳолатда жиддий қийинчиликларга дуч келадилар: барча ҳаракатларга қарамасдан, симптомларнинг физиологик сабабини топа олмайдилар, бу эса баъзан беморларда шубҳа ва ишончсизлик уйғотади.

Синдромнинг асосий кўринишлари

ТБС симптомлари турлича бўлиши мумкин, уларнинг интенсивлиги кучсиздан оғиргача ўзгариши мумкин. Энг кўп учрайдиган симптомлар қуйидагиларни ўз ичига олади:

Сурункали оғриқлар – масалан, бош оғриғи(мигрень ва бошқа цефалгия критерийларига тўғри келмайдиган) ёки мушак ва бўғинлардаги оғриқлар.

Чарчоқ ва холсизлик ҳисси – жисмоний ҳаракат ёки уйқусизликка боғлиқ бўлмаган ҳолда.

Ҳазм қилиш бузилишлари – кўнгил айниши, қорин дам бўлиши, ошқозондаги оғриқ.

Кардиологик симптомлар – масалан, юрак уришини сезиш ёки кўкракдаги оғриқлар.

Нафас олиш бузилишлари – ҳаво етишмаслиги ёки нафас олишда қийинчилик.

Бош айланиши ва ҳушдан кетиш – тез-тез эпизодлар, лекин тушунтириб бўлмайдиган ҳоллар.


Бу симптомлар кундалик ҳаётда жиддий муаммолар келтириб чиқариши мумкин, беморнинг ҳаёт сифатига таъсир қилади, айниқса врачлар унинг ҳолатига аниқ изоҳ беролмаганида.

Тушунтириб бўлмайдиган симптомлар синдромининг сабаблари

ТБС сабаблари аниқ эмас, лекин унинг ривожланишини изоҳлайдиган бир неча назариялар мавжуд. Тадқиқотчилар уни биопсихо-ижтимоий модел асосида тушунтирадилар, яъни синдром биологик, психологик ва ижтимоий омиллар таъсирида ривожланади.

1. Биологик омиллар – асаб тизимидаги бузилишлар, хроник яллиғланишлар ва генетик мойиллик ТБС ривожланишида роль ўйнаши мумкин. Айрим тадқиқотлар ТБСни нерв йўлларининг оғриқ ва бошқа таъсирларига бўлган сезувчанлигининг ошиши билан боғлайди.


2. Психологик омиллар – стресс, депрессия, хавотирли бузилишлар кўпинча ТБС билан бирга келади. Психологик стресс жисмоний ҳолатга таъсир қилиб, органик сабабсиз ҳам реал симптомларни келтириб чиқариши мумкин.


3. Ижтимоий ва маданий омиллар – жамиятнинг кутувлари, маданий қадриятлар ва касалликларга бўлган муносабат ҳам роль ўйнаши мумкин. Жисмоний симптомлар психологик муаммоларга қараганда осонроқ қабул қилинадиган жамиятларда психосоматик бузилишларга эга одамлар кўпроқ ёрдамга мурожаат қилишлари мумкин.



ТБСни ташхислаш

ТБС ташхиси – бу фақат истисно қилиш жараёни бўлиб, беморнинг шикоятларига органик сабаблар бор-йўқлигини текширишга қаратилган. Врачлар турли текширувлар ўтказади, симптомларнинг физик сабабларини истисно қилиш учун. Агар барча текширувлардан кейин симптомларнинг физик сабаблари аниқланмаса, врач ТБС ташхисини қўйиши мумкин.

Бу ташхис бемор "ҳаммасини ўйлаб топган" дегани эмаслигини таъкидлаш жуда муҳим. ТБС ҳақиқий касаллик деб эътироф этилган ва унинг симптомлари бемор учун ҳақиқий ва қийин бўлиши мумкин.

Тушунтириб бўлмайдиган симптомлар синдромини даволаш

ТБСни даволаш комплекс тарзда олиб борилади ва беморнинг ҳаёт сифатини яхшилашга қаратилган. Врачлар симптомларни енгиллаштириш ва беморга уларни енгишда ёрдам бериш учун турли ёндашувларни қўллайдилар.

Семизлик ⚡⚡⚡

Бугун семизлик ҳақида сўзлашмоқчиман, лекин фэтшейминг нуқтаи назаридан эмас, балки соғлиқ нуқтаи назаридан. Ўзимда ҳам семизлик бор десаям бўлади, чунки 181см бўйда 94 кг масса бор, бунинг қандайлигини ва бу ҳолат жисмоний ҳамда маънавий ҳолатга қандай таъсир қилишини биламан.

Дунё бўйлаб семизлик тарқалиши 1975 йилдан 2016 йилгача 3 марта ошган. 2016 йилда катталарнинг 13% семизликдан, 39% эса ортиқча вазндан азият чекар эди.

Медицинани нуқтаи назаридан семизлик нима эканлигини аниқлайлик: бу бадан массаси индекси 30 ва ундан юқори бўлган ҳолат. Абдоминал семизлик эса бел айланаси 94 см ёки ундан юқори бўлганда (эркаклар учун) ва 80 см ёки ундан юқори бўлганда (аёллар учун) қўйилади.

Ҳозирги вақтда семизликнинг турли босқичлари мавжуд, улар бирга келадиган касалликларнинг мавжудлиги ёки йўқлигига қараб аниқланади. Семизлик билан боғлиқ касалликларга қандли диабет 2 тури, метаболик жигарнинг ёғ касаллиги, уйқуда нафас обструктив қисилиши ёки тўхташи(апноэ) синдроми киради.

❗️Муҳим! Мен семизлик ёмон демоқчи эмасман, балки семизлик кўплаб касалликлар билан боғлиқлигини таъкидламоқчиман.

Семизлик артериал гипертензия, юрак ишемик касаллиги хавфини оширади, шунингдек, айтиш керак, юрак-қон томир касалликлари ўлим сабабларида биринчи ўринда туради 💔 Семизлик кўкрак бези, йўғон ичак, тухумдон, ошқозон ости бези ва бошқа турдаги саратонлар билан боғлиқлиги ҳақида кўплаб маълумотлар бор. Семизлик ревматоид артрит, псориаз ва Крон касаллиги ҳамда инфекцион касалликларнинг кечишини оғирлаштиради. Абдоминал ёғ тўпланиши сабабли семизлиги бор беморларда диафрагма ҳаракати ва ўпка вентиляцияси камаяди, бу уларни ўпка яллиғланиши каби касалликларга мойил қилади 🫁.

Ковид вақтида семизликка чалинган беморларда оғирроқ кечиш кузатилган. Тадқиқотлар натижасида ИМТ>30 бўлган одамлар нормал ИМТга эга одамларга қараганда ўпка яллиғланиши хавфи 1,33 марта, морбид семизликка чалинганларда эса 4,6 марта кўпроқ экани кўрсатилган. ИМТнинг ўсиши ретроспектив тадқиқотларда сунъий нафас олдириш воситаларидан фойдаланиш эҳтиёжи ва интенсив терапия бўлимларига ётқизилиш частотаси билан корреляция қилган.

Семизликни давоси бор
📍 Биринчиси, мажбурий ва доимий босқич — ҳаёт тарзини ўзгартириш: жисмоний фаоллик (ҳафтада камида 150 дақиқа аэроб жисмоний фаоллик) ва овқатланишни нормаллаштириш.

Бундан ташқари, МДҲ давлатларида семизликни даволаш учун рўйхатдан ўтган 3 препарат мавжуд, уларни ИМТ ≥ 30 кг/м2 ёки ИМТ ≥27 кг/м2 бўлганида хавф омиллари ва/ёки қўшимча касалликлар мавжуд бўлганда қўллаш мумкин.

1️⃣ Орлистат — озиқ-овқатдан тушадиган ёғларни парчаланиши ва кейинги сўрилишини олдини олади (тахминан 30%), энергия танқислигини яратиб, вазнни камайтиради. Ошқозон-ичакда фаолият кўрсатади, тизимли таъсирга эга эмас.
2️⃣ Сибутрамин — марказий таъсирга эга препарат, марказий нерв тизими синапсларида серотонин, норадреналин ва камроқ даражада дофаминнинг қайта сўрилишини ингибитори, микрокристаллик целлюлоза билан бирга. Тўйинганлик ҳиссини тезлаштиради ва иссиқлик ишлаб чиқаришни оширади, деб ҳисобланади.
3️⃣ Лираглутид ‒ инсон глюкагонга ўхшаш пептид-1 аналоги, қориннинг тўлиш ва тўйинганлик ҳиссини оширади, шу билан бирга очлик ҳиссини камайтиради.

Шу билан бирга, бариатрия операциялари ҳам мавжуд бўлиб, улар 18-60 ёшдаги морбид семизликка чалинган пациентларга консерватив чора-тадбирлар самарасиз бўлганда тавсия этилади.

Лекин булар сеҳрли дорилар эмас, ҳар қандай ҳолатда ҳаёт тарзи, овқатланиш ва фаоллик биринчи ўринда туриши керак ☝️

Шифокорлар, беморларингиз билан овқатланиш ҳақида гапиришни инкор этманг, вақт ажратинг, жисмоний фаоллик, тарелка қоидаси ҳақида тушунтиринг. Агар 10 бемордан 1 нафари ўз ҳаёт тарзини ўзгартирса ва ортиқча вазндан қутулса, шу орқали кўплаб касалликлар хавфини камайтирса — бу муваффақиятдир.


Каналга обуна бўлинг ва танишларингиз билан улашинг!

👇🏻👇🏻👇🏻
ШИФОКОР МАСЛАҲАТИ

🌡️🌡️🌡️

Тана ҳарорати – бу шунчаки термометрдаги рақам эмас, балки организм ҳолатининг муҳим кўрсаткичи. Кўпинча антипиретиклар(Парацетамол, Ибупрофен ва ҳоказо) фақат 38°C ва ундан юқори бўлган ҳароратда қабул қилиниши керак, деб ҳисобланади, лекин аслида ҳаммасини инсоннинг ўзини қандай ҳис қилаётгани ҳал қилади. Айрим одамлар ҳатто 37°C ни оғир қабул қилади: ҳусусан, заифлик, бош оғриғи, қалтираш пайдо бўлиши мумкин. Ҳарорат «38°C га чиққунича» кутиш ҳар доим ҳам мақсадга мувофиқ эмас.

Агар 37-37,5°C ҳарорат жиддий ноқулайлик келтириб чиқарса, бу антипиретик қабул қилиш учун етарли сабаб бўлиши мумкин. Агар организм аллақачон ёрдамга муҳтожлигини сигнал берса, унга қулоқ тутиш керак, сабр қилиш шарт эмас. Энг муҳими — антипиретиклар фақат ҳароратни туширишга эмас, балки аҳволни яхшилашга қаратилганини тушуниш. Бу, айниқса, сурункали касалликлари ёки иммунитети пасайган одамлар учун жуда муҳим.

Албатта, тўғри дори ва дозани танлаш учун шифокор билан маслаҳатлашиш муҳим, чунки дори-дармонларни назоратсиз қабул қилиш зарарли бўлиши мумкин. Лекин, агар 37-37,5°C ҳароратда ўзингизни ёмон ҳис қилаётган бўлсангиз, организмга қулоқ тутиб, ҳолатни енгиллатиш учун чора кўриш керак.

Каналга обуна бўлинг ва танишларингиз билан улашинг!

👇🏻👇🏻👇🏻
ШИФОКОР МАСЛАҲАТИ

⚡⚡⚡Тузли хоналар ва туз ғорлари

Тузли хонада ишлатиладиган туз — бу ошхонадаги туз, бошқа нарса эмас. Натрий хлориди, NaCl, галит (шунинг учун бундай процедуралар галотерапия деб аталади). Ҳеч қандай сеҳр-жоду йўқ. Тузли хоналарни икки турга бўлиш мумкин: биринчиси “кераксиз”, иккинчиси “нимадир ёрдам бериши мумкин, лекин катта фойдаси йўқ, ва бу ҳам аниқ эмас”. Биринчи турга кўпинча савдо марказларида ва дам олиш жойларидаги тузли хоналар киради. Бу ерда деворлар туз кристаллари билан қопланган. Қандайдир мусиқа ёки чиройли ёритиш бор — бу ерда кўпроқ дам олиш муҳит яратилган. Лекин бунинг фойдаси ҳақиқатдан кўра кўпроқ рекламада. Бундай хонадаги деворга осилган туз ҳеч қандай шифобахш кучга эга эмас. Бундай хонани ўз уйингизда ҳам яратишингиз мумкин: қуритилган кастрюлга туз қўйиб, картошка буғида нафас олаётганингиздай — яқин таассуротни ҳосил қилиш мумкин (картошка билан ингаляция қилиш ҳам бефойда).

“Туз бактерияларни ўлдиради-ку!” дейишлари мумкин. Албатта, ўлдиради, лекин фақат кучли туз эритмаси ичида. Шунинг учун туз асрлар давомида консервациялаш учун ишлатилган. Лекин кучли эритмаларни ичиш керак эмас. Уларнинг максимум қиладиган иши — томоқни чайиш орқали яллиғланишни енгиллаштириши мумкин. Лекин эртасига ҳеч қандай дардларингизга шифо топмайсиз.

Эҳтимол, кимгадир бу қизиқ бўлиши мумкин, лекин тузли хоналарда вируслар ва бактерияларни учратиш мумкин. Чунки бу хоналарга турли касалликлари бор одамлар ҳам киришади, умид қилишадики, туз уларни шифолайди. Шунинг учун бу хоналарда нафас олиш баъзан фақат янгича вирус ёки микроб билан танишиб чиқиш имконини бериши мумкин. Бу микроорганизмларга туз таъсир қилмайди ва туз уларга ёрдам бермайди.

Энди иккинчи турдаги хоналарга келсак, бу ерда галогенераторлардан фойдаланилади. Бу ускуналар ҳавога жуда кичик туз заррачаларини тарқатади. Бундай хоналардан кучли намликни бартараф қилиш ёки намлик миқдорини бироз пасайтириш мумкин, лекин катта шифобахш фойда йўқ.

Шунингдек, тузли хоналар бактерия ва вирусларни йўқ қила олмайди. Бактериялар кўпроқ яллиғланган юзада кўпаяди, шунинг учун улар тузли атмосферада эмас, балки намли шароитда кўпайиши осон.

Тузли хоналар, шунингдек, болалар учун тавсия қилинмайди, чунки туз бронхларга таъсир қилиб, бронхоспазм каби муаммоларни келтириб чиқариши мумкин. Бронхоспазм(нафас қисиши деб ўқилсин) кўпроқ ёш болаларда бўлиши эҳтимоли катта.

Хулоса қилиб айтганда, тузли хоналар — соғлом катталар учун, яъни 5 ёшдан катта бўлганлар учун, фақат ёлғиз дам олиш мақсадида ишлатиладиган жой. Тузли лампалар эса чиройли кўриниб, хонада юмшоқ ёритиш бериши мумкин, лекин уларнинг бактерияларга ёки вирусларга таъсири йўқ.

Каналга обуна бўлинг ва танишларингиз билан улашинг!

👇🏻👇🏻👇🏻
ШИФОКОР МАСЛАҲАТИ

⚡⚡⚡
Нимесулид — бу турли касалликларда оғриқ ва яллиғланишни камайтириш учун ишлатиладиган ностероид яллиғланишга қарши восита (НЯҚВ) бўлиб, МДҲ давлатларида унга бўлган талаб жуда катта. Ундан бел оғриқларида, бош ва тиш оғриқларида, шунингдек, артрит каби бўғимларнинг яллиғланиш касалликларида фойдаланилади. Препаратнинг шундай машҳурлиги унинг тез таъсир кўрсатишидир: қабул қилинганидан кейин 15-30 минут ўтибоқ таъсир эта бошлайди, бу эса уни ўткир оғриқларни йўқ қилиш учун жуда қўлай қилади.

Шу билан бирга, нимесулид тиббиёт соҳасида кўп баҳсларга сабаб бўлади, чунки уни ишлатиш маълум бир хавфлар билан боғлиқ. Буюк Британия, Испания, Финляндия ва АҚШ каби қатор Европа давлатларида нимесулид жигар учун токсик таъсир кўрсатиши мумкинлиги боис тақиқланган. Тадқиқотлар шуни кўрсатдики, нимесулид жигарни шикастлаши ва ҳатто ўткир жигар етишмовчилиги каби жиддий касалликларга олиб келиши мумкин. Шунинг учун Европа дори-дармон агентлиги (EMA) 2007 йилда нимесулидни ишлатишни чеклашни тавсия қилди, кейинчалик эса уни бутунлай бозордан олиб ташлашни таклиф қилди.

Қизиғи шундаки, нимесулид айрим давлатларда фақат ветеринарияда қўлланилади. Бу ҳайвонлар учун эҳтимолий ножўя таъсирлар кам аҳамиятли ҳисобланиши билан боғлиқ, ва препарат катта ҳайвонлар, масалан, отлар учун оғриқ қолдирувчи сифатида қўлланилади. Шунга қарамай, ветеринарияда ҳам уни эҳтиёткорлик билан ва қатъий назоратда ишлатиш тавсия этилади.

МДҲ давлатларида нимесулид ҳанузгача кенг тарқалган ва аптекаларда рецептсиз сотилади. Огоҳлантиришлар ва хавфларга қарамай, кўпгина шифокорлар уни оғриқ ва яллиғланишга қарши самарали восита сифатида тавсия қилишда давом этмоқда. Бу унинг ҳамёнбоплиги ва узоқ йиллик ишлатиш анъаналари билан боғлиқ: нимесулид МДҲ давлатларида «ишчи от» сифатида танилган бўлиб, у ерда эҳтимолий ножўя таъсирларга Европа давлатларига қараганда камроқ эҳтиёткорлик билан ёндашилади.

Шундай қилиб, нимесулиднинг турли мамлакатлардаги тақдири дори воситаларининг хавфсизлигига бўлган турли ёндашувларни намоён этади. Ғарб Европа мамлакатларида хавфсизлик талаблари кучайтирилиб, тақиқлар сони ортиб бораётган бўлса, МДҲ давлатларида препарат унинг самарадорлиги ва тез таъсир кўрсатиши туфайли ҳанузгача оммабоп бўлиб қолмоқда, аммо унинг хавфсизлиги борасидаги саволлар очиқлигича қолмоқда.

Каналга обуна бўлинг ва танишларингиз билан улашинг!

👇🏻👇🏻👇🏻
ШИФОКОР МАСЛАҲАТИ

Шифокорларга ҳам жуда қийин...


Шифокорга яқинларининг касалликларини ва симптомларини баҳолаш жуда қийин, бу эса бир қатор психологик ва касбий тўсиқлар билан боғлиқ. Шифокор тиббиётда чуқур билимларга эга бўлиши мумкин бўлса-да, бемор яқин кишиси бўлганида вазиятни холис баҳолаш қийин бўлади.

Биринчи тўсиқ — эмоционал боғловлик. Яқинлар касал бўлганида, шифокорга профессионал масофани сақлаш ва тўғри рационал ёндашувни қўллаш қийин бўлади. Яқин кишисининг соғлиғи учун хавотир, уни қийинчиликлардан асраш истаги кўпинча холис қарорлар қабул қилишга халал беради. Бу аҳамиятсиз симптомларга ортиқча реакция қилиш ёки яқин кишисини безовта қилмаслик учун ташвишли белгиларни эътиборсиз қолдириш орқали намоён бўлиши мумкин.

Иккинчи омил — гипердиагностикага мойиллик ёки, аксинча, симптомларни игнор қилиш. Шифокорлар кўплаб касалликлар ҳақида билишлари сабабли, ёмонроқ сценарийга мойил бўлиб, жиддий диагнозларни шубҳаланишга олиб келади, бу ерда эса бу диагноз йўқ бўлиши мумкин. Ва аксинча, яқинини хавотирга солмаслик ва ортиқча текширувлар билан қўрқитмаслик учун, шифокор жиддий касалликнинг дастлабки кўринишларини аҳамиятитсиз қолдириши мумкин.

Шунингдек, этик муаммо мавжуд: шифокор тўлиқ текширув ва даволаш учун бошқа мутахассислар билан маслаҳатлашиш кераклигини тушунади. Аммо яқинлар кўпинча фақат унга ишонишни хоҳлашади, унинг уларнинг ҳолатини бошқалардан яхшироқ тушунишини ҳисобга олишади. Бу шифокорга қўшимча босим яратади, уни ўзи ёлғиз муаммони ҳал қилишга мажбур қилади, ҳатто бошқа ҳамкасбларининг ёрдами керак бўлганда ҳам.

Нихоят, шифокор яқинларининг симптомларини баҳолаб, баҳолаш ва диагностика учун муҳокама қилиш имкониятларини қўлдан бой бериши мумкин, чунки уни ҳар куни кўриб турибди ва уларнинг ҳолатидаги баъзи ўзгаришларга ўрганиб қолган. Доимий кузатувда бўлган беморнинг "майда" симптомлари сезилмай қолиши мумкин.

Шунинг учун шифокорлар одатда яқинларига бошқа мутахассисларга мурожаат қилишни тавсия қиладилар, чунки бетараф шифокор холисликни сақлаган ҳолда беморнинг ҳолатини аниқ ва холис баҳолай олади.



Каналга обуна бўлинг ва танишларингиз билан улашинг!

👇🏻👇🏻👇🏻
ШИФОКОР МАСЛАҲАТИ

🫀🫀🫀Болаларда "ёлғон" юрак оғриқлари ҳақидаги пост (Precordial catch syndrome, PCS)

Кўпинча боланинг юрак соҳасидаги санчиш/сиқиш оғриғи, юрак уришининг тезлашиши ва юракнинг ишлашда узилиш ҳисси ҳақидаги шикоятларидан хавотирга тушган ота-оналарни тинчлантиришга тўғри келади. Катталарда, айниқса ёши улуғ инсонларда, бундай шикоятлар одатда хавфли нарса билан боғлиқ ва уларни эътиборсиз қолдириш мумкин эмас. Педиатрияда бундай симптомлар хавфли сабабларга ҳам эга бўлиши мумкин, аммо улар жуда кам учрайди. Болалар ва ўсмирларда тахикардия хуружлари кўпинча психосоматик бузилишлар ёки паника хуружлари билан боғлиқ. Юрак соҳасидаги ноқулайлик ёки оғриқ эса кўпроқ Precordial Catch Syndrome — прекардиал қисилиш синдроми билан боғлиқ бўлади.

“Прекардиал қисилиш синдроми” — инглиз тилидаги Precordial Catch Syndrome’ни - қийшиқ, лекин энг тўғри таржима қилиш ҳисобланади, бошқа вариантлар, масалан, “прекардиал эзилиш синдроми”, “ушлаш” ёки “илиниш” мени унча қониқтирмайди.

Прекардиал қисилиш синдроми (яъни юрак олди тўқималарининг “қисилиши”си) — хавфсиз, аммо қўрқинчли ҳолат бўлиб, тўсатдан кучли кўкрак оғриғига олиб келади. Бу ҳаёт учун хавфли бўлмаса-да, катта ноқулайлик келтириб чиқаради ва оила уни хавфли юрак касалликлари симптомлари билан адаштириши мумкин. У 6-12 ёш даврида кўпроқ учрайди ва бир хуружнинг давомийлиги одатда 10 секунддан 3 дақиқагача бўлади.

PCS исталган вақтда пайдо бўлиши мумкин, аммо одатда у чуқур нафас олиш, ёки тўсатдан ҳаракат ёки йўталдан кейин сезилади. Оғриқ кучли бўлиб, кўпинча кўкракнинг муайян жойида, одатда, чап томонда (юракнинг устидан) жойлашади ва бир неча секунддан бир неча дақиқагача давом этади.

PCS сабаблари ҳали тўлиқ ўрганилмаган. Тиббиёт мутахассислари ўткир оғриқ қовурға орасидаги мушаклар ва/ёки диафрагмадаги мушак спазмлари туфайли пайдо бўлиши мумкинлигини тахмин қиладилар. Бу ҳолат кўкрак деворидаги нервларнинг таъсирланиши билан ҳам боғлиқ бўлиши мумкин.

PCS хавфсиз ва ўзи ўтиб кетувчи ҳолат бўлса-да, оғриқнинг тўсатдан пайдо бўлиши ва кучли бўлиши, айниқса, бемор учун ташхис аниқ бўлмаганда, қўрқитиш мумкин. PCS’ни стенокардия, аритмия ёки перикардит каби оғир юрак касалликларидан ажратиш муҳимдир, чунки улар ҳам ўхшаш симптомлар билан намоён бўлиши мумкин.

PCS’ни ташхислаш жараёни мураккаб эмас. Одатда шифокор беморнинг анамнезини ўрганади, жисмоний кўрик ўтказади ва юрак касалликларини истисно қилиш учун электрокардиограмма (ЭКГ) ва кўкрак қафасининг рентген текшируви каби бир неча диагностик тестларни тайинлайди.

PCS ташхиси қўйилгандан сўнг, шифокорлар симптомларни енгиллаштиришга ёрдам берувчи бир неча стратегияларни тавсия қиладилар, масалан оғриқ хуружи пайтида секин ва чуқур нафас олиш. Секинлик билан чуқур нафас олиш ва уни чиқаришдан аввал бир неча секунд ушлаб туриш қовурға орасидаги мушакларни бўшатишга ва симптомларни камайтиришга ёрдам беради.

Симптомларни енгиллаштиришнинг яна бир усули — иссиқ ёки совуқ компресслар қўллаш. Иссиқлик ёки совуқлик яллиғланишни камайтиришга ёрдам бериши мумкин ва оғриқ хуружларида чалғитувчи терапия сифатида фойдаланилади.

Шунингдек, кескин бурилишлар ёки эгилган ҳаракатлардан сақланиш, тўғри осанкани сақлаш PCSга олиб келувчи спазмларнинг олдини олишга ёрдам беради.

Одатда ҳеч қандай дори қабул қилишга ҳожат йўқ. Аммо агар оғриқ 10 дақиқадан узоқ давом этса ёки тез-тез такрорланса, шифокор дорихонада эркин сотиладиган оғриқ қолдирувчи дори тайинлаши мумкин.

Мактаб ёшидаги болалар сезувчан ва ташвишли бўлади, шунинг учун ташхисни тез қўйиш ва оилани тинчлантириш муҳим. Агар бундай қилинмаса, бундай беозор сабабларга нотўғри муомалада бўлинса ва доимий текширувлар ва кардиолог кузатувлари ўтказилаверса, бу боладаги хавотирни оширади, уни уйда ўқитишга, ижтимоийлашувни пасайтиришга ва ўқувдаги ютуқлари ҳамда ўзини қадрлаш ҳиссини туширишга олиб келиши мумкин.

Каналга обуна бўлинг ва танишларингиз билан улашинг!

👇🏻👇🏻👇🏻
ШИФОКОР МАСЛАҲАТИ

Болаларда сабабсиз температура кўтарилиши 🌡️

"Дохтир, тасодифан боламнинг ҳароратини ўлчадим, у эса 37,5 экан! Кейин кунига бир неча бор ўлчай бошладим – у гоҳида нормал ҳолатда, гоҳида эса 37,3, баъзан кечқурун эса ҳатто 37,7 гача чиқади! Уни ҳеч нарса безовта қилмаяпти, аммо поликлиникадаги шифокор эмлашдан бош тортди ва мени бир талай таҳлилларга ва иммунолог-невропатолог-инфекционист-кимё соҳасидаги бошқа мутахассислар консультациясига йўллади. Энди нима қилиш керак?"

Бу мавзуда беморларимга кўп гапирган эдим, аммо шундай саволлар билан такроран келишяпти, ҳатто энг эски беморларим ва обуначиларим ҳам. Қисқача яна бир марта тушунтириб ўтаман: ИНСОН ТАНАСИ ҲАРОРАТИ НОРМАСИ 36,6 ЭМАС! Ҳеч ким унинг аниқ қанақа эканлигини билмайди, турли тадқиқотлар турлича маълумотлар беради (масалан, қуйидаги расмларга қаранг), аммо аниқ маълумки, мутлақо соғлом инсонда ҳарорат 35,5 бўлиши мумкин (ва йўқ, бу ҳеч қандай "қувватнинг тушиши" эмас, бу нимани англатса ҳам) ёки 37,7 – агар бу унинг одатий ҳарорати бўлса ва у озган ҳолатда бўлмаса, ва ўзида нотинчлик ҳис қилмаса, бу, эҳтимол, унинг индивидуал нормаси.

Кўпинча сал кўтарилган ҳарорат (38 гача) бир ёшгача бўлган болаларда бўлади, мактабгача ёшдаги болаларда эса 37 дан юқори бўлиши норма ҳисобланади, мактаб ёшидан бошлаб эса кўрсаткичлар одатда катталарникига ўхшаб қолади.

Қуйидаги расмларни ўрганиб чиқинг ва болаларни фойдасиз таҳлиллар билан азоблашни ва ўйдан муаммолар излашни тўхтатинг.

Каналга обуна бўлинг ва танишларингиз билан улашинг!

👇🏻👇🏻👇🏻
ШИФОКОР МАСЛАҲАТИ