بحث خوبی در مورد شمول یا عدم شمول قانون کار برای رانندگان تاکسی پلتفرمهای اینترنتی در فضای مجازی راه افتاده که دلیل آن حکم دادگاه کالیفرنیا برای اوبر و ... است. دادگاه آمریکایی رانندگان را در حکم کارگران شرکت اوبر شناخته و در نتیجه این شرکت تکالیفی در مورد رانندگان دارد که در قانون کار آمریکا ذکر شده است.
در کنار این بحث خوب است به احکام مشابه هم توجه داشته باشیم چندسال پیش نظیر این دعوی در اتحادیه اروپا نیز مطرح شد. رای دادگاه اروپایی متفاوت و جامع تر بود و شامل تمام پلتفرم ها میشد. این حکم برپایه نوع رابطه مزدی بین پلتفرم و فرد ارائه دهنده خدمات تعریف شد یعنی اگر مطابق قرارداد بین آنها رابطه مزدی برقرار است پس مشمول قانون کار خواهند بود و اگر نیست ارائه دهنده خدمات پیمانکار محسوب میشود.
در واقع اتحادیه اروپا قانونا پلتفرم ها را به دو دسته میانجی ها و خدماتی ها تقسیم کرده است. پلتفرم های میانجی فقط یک marketplace هستند و تنها ارائه دهندگان خدمات را به متقاضیان خدمات مرتبط میکنند. معمولا دخالتی هم در تعیین قیمت ارائه خدمات ندارند و فقط پورسانت یا حق عضویت میگیرند. در اینصورت رابطه آنها با ارائه دهنده خدمت رابطه مزدی یا به بیان دیگر کارفرمایی نیست و مسلما نمیتوانند دخالتی هم در چگونگی کسب و کار آنها داشته باشند.
دسته دوم که پلتفرمهای خدماتی هستند در واقع خود پلتفرم است که خدمات را ارائه میکند و قیمت و نحوه ارائه خدمت هم توسط خود پلتفرم تعیین میشود. در اینصورت بین پلتفرم و کسانی که مجری خدمت هستند رابطه مزدی برقرار است حتی اگر بلافاصله بعد از هر خدمت مزد را به فرد پرداخت کند. در این حالت پلتفرم کارفرما محسوب میشود و موظف است قوانین کار را رعایت کند و بالعکس.
به نظرم رای دادگاه اروپایی منطقی تر است و بنابراین پلتفرم ها می توانند برپایه آن کماکان خلاقیت داشته و کماکان هزینه های خود را پایین نگاه دارند.
در ایران با توجه به نحوه قیمت گداری و خدمات رسانی به نظر میرسد پلتفرمهای تاکسی بیشتر شبیه به مورد دوم یعنی پلتفرم خدماتی عمل می کنند. رانندگان دخالتی در تعیین قیمت خدماتشان ندارند و تنها می توانند قیمت پیشنهلدی را نپذیرند هر چند اگر این عدم پذیرش تکرار شود تا مدتی از همکاری محروم و به اصطلاح جریمه میشوند.
بعضی از پلتفرمها هم مثل آچاره که خدمات متنوعتری ارائه میکنند رفتار مختلطی دارند مثلا برای خدمات نظافت خانه رابطه مزدی دارند (تعیین قیمت با خود آچاره است) ولی برای خدمات پرستاری رابطه غیرمزدی و پیمانکاری است (قیمت توافقی بین خدمات دهنده و خدمات گیرنده تعیین میشود)
در هر صورت دولت باید متوجه باشد که شیوه کاری جدیدی که در بازار کار ایران وارد شده است نیازمند تنظیم مقرراتی است که هم فضا را برای این نوع فعالیتها مناسب کند و هم حقی از کارکنان نوع جدید زائل نشود.
https://t.me/entrepreneurship_policy
در کنار این بحث خوب است به احکام مشابه هم توجه داشته باشیم چندسال پیش نظیر این دعوی در اتحادیه اروپا نیز مطرح شد. رای دادگاه اروپایی متفاوت و جامع تر بود و شامل تمام پلتفرم ها میشد. این حکم برپایه نوع رابطه مزدی بین پلتفرم و فرد ارائه دهنده خدمات تعریف شد یعنی اگر مطابق قرارداد بین آنها رابطه مزدی برقرار است پس مشمول قانون کار خواهند بود و اگر نیست ارائه دهنده خدمات پیمانکار محسوب میشود.
در واقع اتحادیه اروپا قانونا پلتفرم ها را به دو دسته میانجی ها و خدماتی ها تقسیم کرده است. پلتفرم های میانجی فقط یک marketplace هستند و تنها ارائه دهندگان خدمات را به متقاضیان خدمات مرتبط میکنند. معمولا دخالتی هم در تعیین قیمت ارائه خدمات ندارند و فقط پورسانت یا حق عضویت میگیرند. در اینصورت رابطه آنها با ارائه دهنده خدمت رابطه مزدی یا به بیان دیگر کارفرمایی نیست و مسلما نمیتوانند دخالتی هم در چگونگی کسب و کار آنها داشته باشند.
دسته دوم که پلتفرمهای خدماتی هستند در واقع خود پلتفرم است که خدمات را ارائه میکند و قیمت و نحوه ارائه خدمت هم توسط خود پلتفرم تعیین میشود. در اینصورت بین پلتفرم و کسانی که مجری خدمت هستند رابطه مزدی برقرار است حتی اگر بلافاصله بعد از هر خدمت مزد را به فرد پرداخت کند. در این حالت پلتفرم کارفرما محسوب میشود و موظف است قوانین کار را رعایت کند و بالعکس.
به نظرم رای دادگاه اروپایی منطقی تر است و بنابراین پلتفرم ها می توانند برپایه آن کماکان خلاقیت داشته و کماکان هزینه های خود را پایین نگاه دارند.
در ایران با توجه به نحوه قیمت گداری و خدمات رسانی به نظر میرسد پلتفرمهای تاکسی بیشتر شبیه به مورد دوم یعنی پلتفرم خدماتی عمل می کنند. رانندگان دخالتی در تعیین قیمت خدماتشان ندارند و تنها می توانند قیمت پیشنهلدی را نپذیرند هر چند اگر این عدم پذیرش تکرار شود تا مدتی از همکاری محروم و به اصطلاح جریمه میشوند.
بعضی از پلتفرمها هم مثل آچاره که خدمات متنوعتری ارائه میکنند رفتار مختلطی دارند مثلا برای خدمات نظافت خانه رابطه مزدی دارند (تعیین قیمت با خود آچاره است) ولی برای خدمات پرستاری رابطه غیرمزدی و پیمانکاری است (قیمت توافقی بین خدمات دهنده و خدمات گیرنده تعیین میشود)
در هر صورت دولت باید متوجه باشد که شیوه کاری جدیدی که در بازار کار ایران وارد شده است نیازمند تنظیم مقرراتی است که هم فضا را برای این نوع فعالیتها مناسب کند و هم حقی از کارکنان نوع جدید زائل نشود.
https://t.me/entrepreneurship_policy