Filologlar bormisiz?
Savolda, nega biz chet el soʻzlari va atoqlik otlarni ayni oʻzi kabi oʻzlashtirayotganimizda ruslar qanday oʻzlashtirganiga qaraymiz. Masalan, Harri (Harry) Potterni olaylik, faqat ruslar va sobiq sovet respublikalari aholisi Garri deb talaffuz qiladi. Harri ismli bechora ingliz Oʻzbekistonga kelsa va oʻz ismi umuman boshqacha talaffuz qilinayotganini eshitsa xafa boʻlsa ham kerak.
Ruslarni-ku ayblash notoʻgʻri. Chunki rus tilida oʻzbek tiliga qaraganda talaffuz imkoniyati cheklangan. Ularda (yumshoq) “h”, “q” harflari yoʻq, lekin oʻzbek tili rus tilidan imkoniyatliroq va juda ham koʻp harflarni talaffuz qila oladi. Rus tiliga biron chet el soʻzini oʻzlashtirish kerak boʻlsa va soʻzdagi harf rus talaffuzida boʻlmasa ular harfni qattiqlashtiradi (x) yoki “g”lashtiriladi.
Agar tilimizning imkoniyati yetarli boʻlmasa asl soʻzlarni oʻz talaffuzimizga moslashni yomon yeri yoʻq, lekin imkoniyatimiz boʻla turib, ruslardan qolipdek olish mantiqsizlik.
Shunga qaramay oʻzbek tili filologlari soʻz oʻzlashtirishda katta akalarining soʻlagiga qarashni davom etmoqda.
Quyida asl tilidagi talaffuzda yumshoq “h” boʻlgan, lekin bizga kelib, (oʻsha soʻzni ona tilimizda aslicha talaffuz qilish imkoniyati boʻlsa ham) filologlarimiz tomonidan qattiqlashtirilgan yoki “g”lashtirilgan soʻzlarni keltiraman:
Xaker (hacker)
Gavayi (Hawaii)
Gavana (Havana)
Xobbi (hobby)
Garri (Harry)
Bular hozir postni yozish vaqtida esimga kelgani xolos.
Kelinglar ona tilimizni talaffuz imkoniyatini cheklangandek koʻrsatmaylik.
@niyohs
