Forward from: جلسات کتابخوانی کرمانشاه
‼️برای درمان «کرونای بزرگ»، لطفا «تماشاچی» نباشید!
1- «کرونای کوچک»، «کرونای بزرگ»!
مدّتی است بحران جدیدی به بحران‌های قبلی اضافه شده‌‌است. عامل و کوچکترین واحد این بحران «ویروس کوچک»ی است که برخی را بی‌جان، برخی را زمین‌گیر، برخی را ناقل و سایرین را نگران کرده‌است. حتماً در رابطه با این ویروس «کوچک» توصیه‌های کارشناسان را پیگیری و به آنها عمل می‌کنید.
در میانۀ گردوخاکی که این «ویروس کوچک» به پا کرده، حضور آزاردهنده و مضر «کرونای بزرگ» هم بیش‌ازپیش احساس می‌شود. عامل و کوچکترین واحد این کرونا بزرگ بوده و روی دو پا راه می‌رود! کرونای بزرگ، انسان‌هایی هستند که از روی عمد یا جهل، عامل ایجاد، تشدید و استمرار بحران‌های مختلف می‌شوند.
در همین بحرانِ «کرونای کوچک» برخی «کروناهای بزرگ» خبرساز شدند: مسئولانی که در تعطیلی پروازهای چین، تعطیلی اماکن زیارتی، اعلام اخبار مربوط و امثال آن تعلل کردند، عالِم‌نماهایی که گفتند «حرم باید باز باشد و مردم بیایند اینجا شفا بگیرند»، «شانه‌زدن و روغن بنفشه تجویز کردند»، گفتند «اینها توطئه است که اماکن مذهبی را خلوت کنند» و غیره.
البته «کروناهای بزرگ» فقط از مسئولان نبوده، بلکه در میان مردم عادی هم کم نیستند: کسانی که ضریح‌ها را لیس می‌زنند، کسانی که دستکش‌های نایلونی (چه آلوده به ویروس و چه غیر آن) را روی زمین می‌اندازند، کسانی که نکات بهداشتی مربوط را رعایت نمی‌کنند، کسانی که در خانه نمی‌مانند، کسانی که به مسافرت غیرضروری می‌روند، کسانی که همه چیز را به مسخره می‌گیرند، کسانی که چون از توانایی خودشان اطمینان دارند (چه صحیح و چه متوهّمانه) دیگر برایشان مهم نیست که ممکن است ناقل بیماری به سایرین بشوند و به طور خلاصه، «افراد بی‌فرهنگ»؛ همان کسانی که جعفر محمّدی آنها را «سربازان کرونا» نامید و دکتر محمّد فاضلی خطاب به آنها فریاد برآورد که «کادر درمان را چرا می‌کُشی؟». اتّفاقاً، یکی از دلایل اصلی این که برخی کروناهای بزرگ می‌توانند در موقعیت‌های بالا و تصمیم‌ساز قرار گرفته و جولان بدهند، همین پایین بودن فرهنگ عمومی و زیاد بودن تعداد «کروناهای بزرگ» در بطن جامعه است.
تا زمانی که «کروناهای بزرگ» زیادند و به راحتی جولان می‌دهند، بحران‌های ما تمامی نداشته و فزاینده خواهند بود. پس باید به صورت جدّی و خردمندانه، برای درمان «کروناهای بزرگ» نیز تلاش کنیم.
2- راه درمان «کرونای بزرگ»؟
طی مدّت اخیر، احتمالاً دربارۀ پیشگری و درمان کرونای کوچک زیاد مطالعه کرده‌اید. امّآ آیا طی سالیان اخیر، این دغدغه را هم داشته‌اید که در مورد چگونگی درمان «کرونای بزرگ» مطالعه و تلاش کنید.
راه درمان «کرونای بزرگ و مزمن»، فعّالیت‌های فرهنگی است: انواع فعّالیت‌های مدنی، آگاهی‌بخش، سازمان‌دهنده و تقویت کنندۀ مهارت‌های توسعه (مهارت‌های گفتگو، مدارا، تفکّرنقّادانه، همکاری، گوش دادن و غیره). فعّالیت‌هایی با محوریت ترویج کتابخوانی، آگاهی‌بخشی، حفاظت از محیط زیست، توانمندسازی ضعفا و امثال آن که به موازات پیگیری اهداف اختصاصی خود، به فاصله گرفتن جامعه از حالت «اتمیزه و ذرّه‌وار» و نزدیک شدن آن به حالت «متشکّل و سازمان‌یافته» نیز کمک می‌کنند.
راه و روش تبدیل کردن «خارستان» (بیابانی مملو از خار) به «گلستان»، جوشانیدن چشمه‌های آب است؛ با جاری شدن آب روان، به مرور بر تعداد گل و سبزه‌ها افزوده شده و خارها دیگر به چشم نخواهند آمد (تعیین کننده و تأثیرگذار نخواهند بود). در جامعه، فعّالیت‌های مدنیِ پیش‌گفته حُکم چشمۀ جوشان فرهنگ و مدنیّت را داشته و این قابلیت را دارند که به مرور اقلیم جامعه را متحوّل کنند.
دکتر مقصود فراستخواه در پاسخ به این پرسش که «برای بهبود خلقیات ما ایرانیان، ارتقاء فرهنگ و اصلاح جامعه چه باید کرد؟» بیان می‌کند:
«پاسخ تنها دو کلمه است: "یادگیری" و "کُنش". مراد از یادگیری تنها یادگیری فردی نیست، بلکه یادگیری گروهی، سازمانی و اجتماعی است ... یادگیری اجتماعی تنها از جنس شناخت نیست، بلکه در آن عنصر عمل و پراکسیس [کُنش هدفمند، تمرین کردن، کاری را در عمل پیش بردن] هم وجود دارد. از رهگذر کُنش انتقادی و خِرد ارتباطی، الگوی زیست اجتماعی بهتری را مشق و تمرین می‌کنیم و می‌آموزیم. هر حلقه‌ای که به وجود می‌آوریم، هر اجتماع محلّی، هر نهاد مدنی و هر پویش درون‌زای جمعی و هر جنبش عمیق اجتماعی می‌تواند نقطۀ عزیمتی برای دانش بیشتر، بینش ژرف‌تر و منش اجتماعی بهتر باشد ... ما نیازمند رویکردی شبکه‌ای و طرحی آهسته و پیوسته هستیم. باید همه‌جانبه و شبکه‌ای نگاه کنیم و طرحی ژرف و مشارکت‌جویانه و نه نخبه‌گرایانه بجوییم. تغییر و تحوّل یک طرح گسترده است که به مشارکت فراوان مردم نیاز دارد. همه باید در این طرحِ آهسته، پیوسته، همه‌جانبه و گسترده مشارکت کنند [کنیم]» (کتاب «ما ایرانیان»، چاپ دهم، صص. 222 و 221).
ادامه در بخش بعدی 👇
1- «کرونای کوچک»، «کرونای بزرگ»!
مدّتی است بحران جدیدی به بحران‌های قبلی اضافه شده‌‌است. عامل و کوچکترین واحد این بحران «ویروس کوچک»ی است که برخی را بی‌جان، برخی را زمین‌گیر، برخی را ناقل و سایرین را نگران کرده‌است. حتماً در رابطه با این ویروس «کوچک» توصیه‌های کارشناسان را پیگیری و به آنها عمل می‌کنید.
در میانۀ گردوخاکی که این «ویروس کوچک» به پا کرده، حضور آزاردهنده و مضر «کرونای بزرگ» هم بیش‌ازپیش احساس می‌شود. عامل و کوچکترین واحد این کرونا بزرگ بوده و روی دو پا راه می‌رود! کرونای بزرگ، انسان‌هایی هستند که از روی عمد یا جهل، عامل ایجاد، تشدید و استمرار بحران‌های مختلف می‌شوند.
در همین بحرانِ «کرونای کوچک» برخی «کروناهای بزرگ» خبرساز شدند: مسئولانی که در تعطیلی پروازهای چین، تعطیلی اماکن زیارتی، اعلام اخبار مربوط و امثال آن تعلل کردند، عالِم‌نماهایی که گفتند «حرم باید باز باشد و مردم بیایند اینجا شفا بگیرند»، «شانه‌زدن و روغن بنفشه تجویز کردند»، گفتند «اینها توطئه است که اماکن مذهبی را خلوت کنند» و غیره.
البته «کروناهای بزرگ» فقط از مسئولان نبوده، بلکه در میان مردم عادی هم کم نیستند: کسانی که ضریح‌ها را لیس می‌زنند، کسانی که دستکش‌های نایلونی (چه آلوده به ویروس و چه غیر آن) را روی زمین می‌اندازند، کسانی که نکات بهداشتی مربوط را رعایت نمی‌کنند، کسانی که در خانه نمی‌مانند، کسانی که به مسافرت غیرضروری می‌روند، کسانی که همه چیز را به مسخره می‌گیرند، کسانی که چون از توانایی خودشان اطمینان دارند (چه صحیح و چه متوهّمانه) دیگر برایشان مهم نیست که ممکن است ناقل بیماری به سایرین بشوند و به طور خلاصه، «افراد بی‌فرهنگ»؛ همان کسانی که جعفر محمّدی آنها را «سربازان کرونا» نامید و دکتر محمّد فاضلی خطاب به آنها فریاد برآورد که «کادر درمان را چرا می‌کُشی؟». اتّفاقاً، یکی از دلایل اصلی این که برخی کروناهای بزرگ می‌توانند در موقعیت‌های بالا و تصمیم‌ساز قرار گرفته و جولان بدهند، همین پایین بودن فرهنگ عمومی و زیاد بودن تعداد «کروناهای بزرگ» در بطن جامعه است.
تا زمانی که «کروناهای بزرگ» زیادند و به راحتی جولان می‌دهند، بحران‌های ما تمامی نداشته و فزاینده خواهند بود. پس باید به صورت جدّی و خردمندانه، برای درمان «کروناهای بزرگ» نیز تلاش کنیم.
2- راه درمان «کرونای بزرگ»؟
طی مدّت اخیر، احتمالاً دربارۀ پیشگری و درمان کرونای کوچک زیاد مطالعه کرده‌اید. امّآ آیا طی سالیان اخیر، این دغدغه را هم داشته‌اید که در مورد چگونگی درمان «کرونای بزرگ» مطالعه و تلاش کنید.
راه درمان «کرونای بزرگ و مزمن»، فعّالیت‌های فرهنگی است: انواع فعّالیت‌های مدنی، آگاهی‌بخش، سازمان‌دهنده و تقویت کنندۀ مهارت‌های توسعه (مهارت‌های گفتگو، مدارا، تفکّرنقّادانه، همکاری، گوش دادن و غیره). فعّالیت‌هایی با محوریت ترویج کتابخوانی، آگاهی‌بخشی، حفاظت از محیط زیست، توانمندسازی ضعفا و امثال آن که به موازات پیگیری اهداف اختصاصی خود، به فاصله گرفتن جامعه از حالت «اتمیزه و ذرّه‌وار» و نزدیک شدن آن به حالت «متشکّل و سازمان‌یافته» نیز کمک می‌کنند.
راه و روش تبدیل کردن «خارستان» (بیابانی مملو از خار) به «گلستان»، جوشانیدن چشمه‌های آب است؛ با جاری شدن آب روان، به مرور بر تعداد گل و سبزه‌ها افزوده شده و خارها دیگر به چشم نخواهند آمد (تعیین کننده و تأثیرگذار نخواهند بود). در جامعه، فعّالیت‌های مدنیِ پیش‌گفته حُکم چشمۀ جوشان فرهنگ و مدنیّت را داشته و این قابلیت را دارند که به مرور اقلیم جامعه را متحوّل کنند.
دکتر مقصود فراستخواه در پاسخ به این پرسش که «برای بهبود خلقیات ما ایرانیان، ارتقاء فرهنگ و اصلاح جامعه چه باید کرد؟» بیان می‌کند:
«پاسخ تنها دو کلمه است: "یادگیری" و "کُنش". مراد از یادگیری تنها یادگیری فردی نیست، بلکه یادگیری گروهی، سازمانی و اجتماعی است ... یادگیری اجتماعی تنها از جنس شناخت نیست، بلکه در آن عنصر عمل و پراکسیس [کُنش هدفمند، تمرین کردن، کاری را در عمل پیش بردن] هم وجود دارد. از رهگذر کُنش انتقادی و خِرد ارتباطی، الگوی زیست اجتماعی بهتری را مشق و تمرین می‌کنیم و می‌آموزیم. هر حلقه‌ای که به وجود می‌آوریم، هر اجتماع محلّی، هر نهاد مدنی و هر پویش درون‌زای جمعی و هر جنبش عمیق اجتماعی می‌تواند نقطۀ عزیمتی برای دانش بیشتر، بینش ژرف‌تر و منش اجتماعی بهتر باشد ... ما نیازمند رویکردی شبکه‌ای و طرحی آهسته و پیوسته هستیم. باید همه‌جانبه و شبکه‌ای نگاه کنیم و طرحی ژرف و مشارکت‌جویانه و نه نخبه‌گرایانه بجوییم. تغییر و تحوّل یک طرح گسترده است که به مشارکت فراوان مردم نیاز دارد. همه باید در این طرحِ آهسته، پیوسته، همه‌جانبه و گسترده مشارکت کنند [کنیم]» (کتاب «ما ایرانیان»، چاپ دهم، صص. 222 و 221).
ادامه در بخش بعدی 👇