Something (out of life)

#quote

Tinchlikni iloh qilib olgan xalqning boshi xorlikdan chiqmaydi!

@something_outoflife

🌙 Ramazon muborak bo'lsin!
Bu muborak oyda qalblarimiz nur ila to'lsin, ruhlarimiz poklansin. Ramazon — nafaqat berilgan ne'matlarga shukrona keltirish oyi, balki ichki dunyo bilan yuzma-yuz kelish, fikrlarni musaffolash va ruhni yuksaltirish davri hamdir.

Alloh taolo qiladigan har bir duolaringizni ijobat qilsin, sabr va taqvo ne'matlari bilan qalblaringizni bezasin. Ushbu oydan topilgan ezgulik va barakalar hayotimizning har bir kuniga nur bo'lib yog'ilishini nasib etsin.

Ramazon muborak, azizlar! 🌿

🌙 Ramadan Mubarak!
May this holy month cleanse our hearts and elevate our souls. Ramadan is not only a time of fasting but a journey of inner reflection and spiritual purification.

May Allah accept all your prayers, grant you patience, taqwa, and fill your life with light and blessings.

Wishing you a peaceful and blessed Ramadan, dear friends! 🌿

@something_outoflife

#aqlvoy

-Ibn Sirin said, “This knowledge is a religion, so consider from whom you receive your religion.”

@something_outoflife

#quote

Muhammad Ibn Sireen said:

“I have never envied anyone over anything: if a person is going to be in the Fire, how could I envy him over some worldly matter when he is destined for the Fire?! And if he is going to Paradise, how could I be envious of a man of Paradise with whom Allâh tabâraka wa ta’âlâ is pleased?!”

@something_outoflife

#aqlvoy

1-Nazariya:
Qalb va Tafakkur — inson vujudi ichidagi ajralmas zanjirlar bo'lib, ularning ittifoqi mavjudlikdagi har qanday g'oyaning vujudga kelishiga sabab bo'ladi. Qalbda yonmagan o‘t tafakkurda nurga aylanmaydi. Tafakkurda shakllanmagan fikr esa qalbda faqat issiq kul bo‘lib qoladi.

@something_outoflife

Gazetauz maqolasida ta'kidlanganidek, "Strategiya-2030"da chet tillarini o‘qitish uchun har yili 500 nafar shu tilda so‘zlashuvchi o‘qituvchilarni ta’lim muassasalariga jalb etish ko'zda tutilgan. Prezident maktablarida xorijlik o‘qituvchilarga oyiga 4200 dollar maosh, shuningdek, turar joy, tibbiy sug‘urta, aviatsiya, kommunal va internet xizmatlari harajatlarini qoplab berish taklif etilmoqda. Taqqoslash uchun: mahalliy o‘qituvchilarning 2025-yilga borib 1000 dollarga yetishi va’da qilingan oylik maoshi bugungi kunda o‘rtacha 3 million so‘mni tashkil etadi, bu esa mamlakatdagi o‘rtacha ish haqi darajasidan ancha past.
Bu masala bo'yicha ham tadqiqotlarga yuzlansak:
-Esseks universiteti tadqiqotchisi (Buyuk Britaniya) Vivian Kukning yozishicha, ona tili bo‘lmagan tildan dars beruvchi chet tili o‘qituvchilari til egalari (native) bo‘lgan o‘qituvchilarga nisbatan bir qator afzalliklarga ega, masalan, ular o‘quvchilarning ona tilisini bilishi va shunga asoslangan holda o'quvchilarning boshqa tilni o'rganish jarayonini tezlashtirishi mumkin. Turkiyada o‘tkazilgan tadqiqot shuni ko‘rsatadiki, chet tili o‘qituvchisining til egasi bo‘lishi o‘quvchilarning motivatsiyasiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi, biroq motivatsiya o‘quvchilarning muvaffaqiyatiga ta’sir qiluvchi yagona omil emas. Pensilvaniya universitetidan (AQSh) boshqa bir tadqiqotchining ta’kidlashicha, chet tilidan dars berishda shu til egasi bo‘lgan o‘qituvchining ushbu til egasi bo‘lmagan o‘qituvchidan ustun ekanligi — shunchaki afsona.

Chet tili maktabda o'qitiladigan yagona fan emas. To'g'ri, u muhim bo'lishi, xalqaro darajadagi ilm manbaalariga yo'l ochishi mumkin, lekin chet tilini o'zimizning mahalliy o'qituvchilarimiz ham mahorat bilan o'rgatishlari mumkin. Buning uchun, palon pul sarflab til egalarini olib kelib, ularga mahalliy kadrlarning hayoliga ham kelmaydigan summani maosh sifatida tayinlab mo'jizaviy biror narsaga erishamiz deb o'ylamayman; ular o'sha tilni super tezlikda o'rgatib qo'yolishmaydi ham. Til shunchaki vositaligini unutib qo'yayotgandekmiz, go'yo.
Prezident maktablari haqidagi so'zimizga qaytsak. Bizni bu maktablar bilan kelajakda nima kutayotganini qo'shnimiz Qozog'iston tajribasi orqali taxmin qilishimiz mumkin. Vaziyatimiz ulardan biroz farq qilishini ham aytib o'tishim lozim. Misol uchun, NIM maktablari xalqaro Cambridge A-Level va IB (International Baccalaureate) dasturlarini joriy etgan bo‘lsa, O‘zbekiston Prezident maktablari asosan Cambridge IGCSE va A-Level tizimidan foydalanadi. Garchi bu xalqaro darajadagi dasturlar bo‘lsa-da, NIM IB orqali global ta’lim standartlarini joriy etgan bo‘lsa, Prezident maktablari faqat Cambridge bilan chegaralanib qolmoqda. Bundan tashqari, NIM o‘quv dasturining milliy kontent bilan uyg‘unlashuv darajasi yuqori bo‘lib, u Qozog‘iston ta’lim tizimining bir qismi sifatida ishlaydi. Prezident maktablarida esa O‘zbekiston milliy o‘quv dasturidan ajralib ketish kuzatilmoqda. Bu esa ta’lim jarayonining mahalliy tizimga integratsiyasiyalashuvini qiyinlashtiradi.
NIM maktablari faqatgina qobiliyatli o‘quvchilar uchun emas, balki ta’lim sohasida ilg‘or pedagogik usullarni sinovdan o‘tkazish va ularni davlat maktablariga tatbiq etish uchun ham mo‘ljallangan. Shu sababli, NIM modeli butun Qozog‘iston ta’lim tizimiga ta’sir o‘tkazmoqda. Prezident maktablari esa bunday maqsadni ko‘zda tutmagan. Ularning asosiy vazifasi iqtidorli bolalarni tanlab olish va ularga yuqori darajadagi ta’lim berishdan iborat bo‘lib qolmoqda. Natijada, ushbu maktablarning yutuqlari oddiy davlat maktablariga yetib bormaydi.

Shunda o'ylab qolaman; prezident maktablari shunchaki davlat ta'lim sohasi bo'yicha nimadir "islohotlar" qilayotganining "dalil"i sifatidagina xizmat qilmayaptimikan? Balki, davlat bu maktablar orqali ta'lim sohamizdagi poyonsiz kamchiliklarimizni yopishga urinayotgandir? Ochig'i... bilmadim. Barchasini vaqt ko'rsatadi, albatta.

Undan tashqari, qobiliyatga asoslangan guruhlarga ajratish ijtimoiy-iqtisodiy tengsizliklarni kuchaytirishi mumkin, chunki yuqori qobiliyatli guruhlarda ko'proq imkoniyatlarga ega o'quvchilar to'planishi ehtimoli katta.

Ijtimoiy-iqtisodiy tengsizlik kuchayishini Nazarboyev intelektual maktablari (NIM) misolida ko'rib chiqishimiz mumkin. Ideal holatda, o‘rta ta’lim jamiyat uchun ochiq va hamma uchun teng bo‘lishi kerak. Biroq, NIM tizimi ushbu tamoyilni buzmoqda. Bir o‘quvchining ta’lim olishi boshqasining ta’lim olish imkoniyatlarini cheklamasligi kerak. Davlat resurslari barcha o‘quvchilarga teng ravishda taqsimlanishi lozim. Ammo NIM tizimi davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan elita maktab sifatida boshqa maktablarning rivojlanishini to‘xtatib qo‘ymoqda. Misol uchun, NIM’ning har bir o‘quvchisiga ajratiladigan mablag‘ xususiy maktablardagi standartdan uch baravar, boshqa davlat maktablaridagi har bir o‘quvchidan esa olti baravar ko‘p. 2022-yilda oddiy davlat maktabi uchun ajratilgan mablag‘ 159 million tenge bo‘lsa, NIM uchun bu ko‘rsatkich 592,1 million tenge bo‘lgan. 2020 va 2021-yillarda davlat tomonidan NIM uchun mos ravishda 26,1 va 21,9 milliard tenge ajratilgan. Ushbu maktablar butun mamlakat bo‘ylab ta’lim oluvchilarning bor-yo‘g‘i 0,4 foizini qamrab oladi. Kamiga, bunday maktablarga faqatgina yaxshi ta'lim olish(NIM imtihonlariga tayyorlovchi kurslarga qatnashish)ga moliyaviy imkoniyati yetarli bo'lgan oilalarning farzandlari qabul qilinadi. Buning oqibatida, NIM maktablaridagi o'quvchilar tarkibining gomogenizatsiyalashuvi (birxillashuvi/umumiylashuvi) ko'rinadi; ya'ni u yerda faqat boy oilalar vakillari o'qiydigan bo'lib qoladi.
Keling, endi yuqorida aytilganlarni bizdagi prezidentlik maktablari misolida ko‘rib chiqamiz. Gazetauz nashrining xabar berishicha, Prezident maktablariga rahbarlik qiluvchi Ixtisoslashtirilgan ta’lim muassasalari agentligiga qarashli ikki yuzga yaqin maktab uchun davlat budjetidan o‘n minglab “oddiy” maktablarga yo‘naltirilayotgan mablag‘larga teng miqdorda mablag‘ ajratiladi. O'tgan yilda (2023-yil nazarda tutilmoqda) prezident maktablariga bir o‘rin uchun o‘rtacha 169 nafar o‘quvchi o‘zaro raqobatlashdi.

Kuchli raqobat sharoitida, boshlang‘ich sinf dasturi darajasidan yuqori test sinovlari, repetitorlar, pullik kurslar va xususiy maktablar yordamida emas, balki “oddiy” maktablarda olingan bilimlar bilan imtihonlarni topshirayotgan o‘quvchilarning ulushi qancha? Prezident maktablariga faqat pullik ta’lim xizmatlaridan foydalanish imkoniyati bo‘lgan oilalar farzandlari qabul qilinib, sifatli ta’lim olishdagi tengsizlikni kuchaytirayotgan bo‘lishi mumkinmi?

Bu safargi tahliliy 'post'imizda yurtimizdagi barcha o'rta ta'lim beruvchi maktablarga "o'rnak" sifatida ochilgan Prezident maktablari haqida so'z yuritishga qaror qildik. Ularning Qozog'istondagi Nazarboyev intelektual maktablari (NIM) bilan qanday o'xshash va farqli tomonlari mavjud? Qardoshlarimiz tajribasidan nimalar ma'lum, va biz o'zimiz anglamay qay tomonga yo'rg'alamoqdamiz?

Bizga Prezident maktablari kerak(mi) yoxud ta'lim tizimidagi tengsizlik/tabaqalanish qachongacha davom etadi?

“Umumiy o‘rta ta’limni yangi bosqichga ko‘tarish” maqsadida 2030-yilgacha 208 ta “Iste’dod-Intilish-Istiqbol” maktab-internatlarini tashkil etish taklif etilmoqda. Shavkat Mirziyoyev O‘zLiDePdan nomzod sifatida, o‘z saylovoldi tashviqotlari chog‘ida barcha shahar va tumanlarda “shart-sharoitlari Prezident maktablarinikidan kam bo‘lmagan” ixtisoslashtirilgan maktablar tashkil etilishini va’da qilgandi. Maktablarning “oddiy” va “maxsus maktablar”ga bo‘linishi prezident maktablari va ixtisoslashtirilgan maktablar agentligining tashkil etilishi bilan boshlangandi. -gazetauz maqolasidan

Yurtimizda Prezident maktablari 2019-yildan boshlab, 2008-yilda asos solingan Nazarboyev intelektual maktablaridan (NIM) ilhomlangan holda tashkil etilishni boshladi. Dastlab, faqatgina Toshkent, Nukus, Xiva va Namangan shaharlarida ochilgan bu maktablar, 2021-yilga kelib barcha viloyat markazlarida paydo bo'ldi. Prezident maktablari iqtidorli o'quvchilarni ikki bosqichli imtihon yo'li orqali saralab oladi, va ularni tekin turar joy, oziq-ovqat va kiyim-kechak bilan ta'minlaydi. Keling, birinchi navbatda, bolalarni intelektual qobiliyatlariga ko'ra ajratish nimalarga sabab bo'lishligini ko'rib chiqamiz.

"What One Hundred Years of Research Says About Ability Grouping and Acceleration for Students K-12" nomli tadqiqotdan shunday xulosa qilinadiki, sinf ichidagi guruhlash, sinflararo fan bo'yicha guruhlash va iqtidorli o'quvchilar uchun maxsus guruhlar tashkil etish o'sha o'quvchilarning akademik natijalarini yaxshilashga yordam beradi. Ayniqsa, fanlardagi baholari bo'yicha aynan bitta fan doirasida saralangan iqtidorli o'quvchilar alohida guruh qilinganida, ular birgalikda juda tez rivojlanishga erishishi mumkinligi ko'rinadi. Ushbu tadqiqot bilan yakuniy xulosani chiqaradigan bo'lsangiz, bu juda yaxshi usuldek namoyon bo'ladi. Biroq, biz to'liq tasvirni tahlil qilishimiz kerak, va shundan so'nggina oxirgi so'zni aytishimiz mumkin bo'ladi. Shunday qilib, davom etamiz...
2021-yilda "Child Development" jurnalida chop etilgan, Buyuk Britaniyada 7259 nafar bola ishtirokida o'tkazilgan tadqiqot natijalari e'lon qilindi. Tadqiqot davomida, 7 yoshida sinf ichida qobiliyatiga qarab guruhlangan bolalar 7, 11 va 14 yoshlarida emotsional va psixologik jihatdan baholangan. Natijalar shuni ko'rsatdiki, quyi maqomdagi guruhlarga joylashtirilgan bolalar orasida giperaktivlik va emotsional muammolar yuqori bo'lgan. O'rta maqomdagi guruhlardagi bolalarda ham giperaktivlik darajasi yuqori bo'lgan, yuqori maqomdagi guruhlardagi bolalarda esa bu muammolar kamroq kuzatilgan. Ushbu tadqiqot shuni isbotlaydiki, bolalarni intellektual qobiliyatlariga qarab ajratish ularning psixologik va emotsional rivojlanishiga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Shuning uchun, ta'lim tizimida bunday ajratish amaliyotlarini qo'llashda ehtiyotkorlik bilan yondashish va barcha o'quvchilarning ehtiyojlarini hisobga olish muhimdir.

#quote

Bir davrlarda butun dunyoni nayzasi uchida o'ynatgan turk o'g'lonlari bugungi kunda burgutdan qochgan tulkiga o'xshab qoldilar. Qochar joyini, kirar teshigini topa olmaydilar. Burun nega unday ekanmiz, endi nega bunday bo'ldik?

-Turkiston Qayg'usi (Alixonto'ra Sog'uniy)

@something_outoflife

Davomini bu yerda o'qing.

Bilamizki, Prezident maktablari Kembridj (Cambridge) ta'lim dasturidan foydalanadi. Chunki, bu ta'lim dasturi ko'plab davlatlarda sinovdan o'tgan, va xalqaro ishonchga ega. Endi savol tug'iladi; nega biz shu vaqtgacha 'O'zbekiston ta'lim dasturi' deb eshitmaganmiz?

Milliy o‘quv dasturi, ya’ni mamlakat miqyosida barcha o‘quvchilar nimalarni bilishlari, tushunishlari, qadrlashlari va qila olishlari kerakligini belgilaydigan, ta’lim tizimi uchun o‘ta muhim (critical) ahamiyatga ega hujjat hisoblanadi.

Prezident maktabida o'qishni boshlaganimdan buyon, biz uchun tanlangan ta'lim dasturi haqida juda ko'p va xo'p gaplar eshitganman. Demak, ta'lim dasturi anchayin muhim narsa ekan-da, deb yurardim. Biroq, har safar o'sha o'y bilan birga 'Nega hech "O'zbekiston ta'lim dasturi" deya bong urib gapirishmaydi, yoki bizda bunday chiqin narsa yo'qmikan?' degan savol qo'shilib kelardi.
Nahot, bizning 11 yillik ta’lim uchun yagona o‘quv dasturimiz mavjud bo'lmasa?

Batafsil bu yerda o'qing.

@something_outoflife

#quotes

-You can be the good guy. Or the guy who saves the world. But you can't be both.

-Yaxshi odam bo'lishing mumkin yoki dunyoni qutqaradigan biri. Biroq, birvarakayiga ikkalasi bo'lolmaysan.

@something_outoflife

#aqlvoy

Beyond Pleasure and Pain: The Path to True Superiority

Most people live as prisoners—chained either by pleasure or by pain. Some chase comfort, wealth, and status, forgetting their higher purpose. Others are broken by hardship, fear, or despair, losing hope in the process. But in Islam, we are taught that neither extreme defines a believer’s life. The true path lies in rising above both.

Islam and Mastery Over Pleasure

The Qur’an repeatedly warns us about the deception of worldly pleasures:

The life of this world is nothing but play and amusement. But the Hereafter is better for those who fear Allah. Will you not then understand? (6:32)

When a man becomes superior to pleasure, he no longer worships his desires. He does not live for status, money, or comfort. He does not waste his time in distractions that add no value to his soul. Instead, he disciplines himself. Fasting in Ramadan, waking up for Fajr, giving in charity—these acts train the soul to resist the temptation of ease and indulgence.

But this is not just about religious rituals. It is about life itself. The greatest minds in history—whether scholars, thinkers, or prophets—were not those who sought pleasure. They sacrificed comfort for knowledge, truth, and purpose. The Prophet Muhammad ﷺ could have lived as a king, yet he chose simplicity. His bed was made of palm fibers, and he often tied stones to his stomach to suppress hunger. He was superior to pleasure, and that gave him strength.

Islam and Mastery Over Pain

Just as Islam warns against indulgence, it also teaches us that pain is not an excuse for weakness. Allah says in the Qur’an:

Do people think that they will be left to say, ‘We believe,’ and they will not be tested? (29:2)

Every great person in history has faced suffering, yet those who endured with patience became stronger. The Prophets were insulted, exiled, tortured—but they never gave up. The scholars of Islam, from Imam Abu Hanifa to Imam Ahmad ibn Hanbal, were imprisoned and beaten, but they did not surrender. The companions of the Prophet ﷺ, like Bilal (RA), were tortured for their faith, yet they remained steadfast.

Pain is a test, but it is also a purifier. When a man rises above it, he does not complain or break. He does not let fear or suffering stop him from his duty. Instead, he embraces patience (sabr) and continues forward. This is true power.

On a broader level, I see this in society as well. My country faces deep-rooted problems—economic instability, corruption, social injustice. Many leaders are trapped in pleasure, seeking power and wealth at the expense of their people. Others are trapped in pain, too fearful or apathetic to bring change. But a true leader, a true reformer, would rise above both.

The Path to True Superiority

To be free, to be truly superior, one must master both pleasure and pain. This is the essence of taqwa—consciousness of Allah. When a person neither craves indulgence nor fears hardship, he becomes unstoppable. He chooses duty over comfort. He chooses faith over despair.

This applies not just to individuals but to nations as well. A society that seeks only pleasure becomes weak. A society that collapses under hardship never progresses. But a society that understands sacrifice, discipline, and perseverance will rise.

This is the path of the great. This is the path of Islam. The man who is superior to pleasure and pain is the man who walks with purpose—unshaken, unwavering, and free.

@something_outoflife