رقص سماع (نیوشا) میراثِ باستانیِ فرهنگِ عرفانیِ ایرانی.
این‌رقص بسیار قدیمی و کهن متعلق‌به ایران باستان است و نام پارسی‌اش نیز «رقص نیوشا» یا «آئینِ چرخ» است؛ واژهٔ نیوشا از فعلِ «نیوشیدن» فارسی می‌آید به‌معنای «شنیدن و دریافتن» که کلمهٔ «سماع» معادلِ عربیِ همین واژهٔ فارسیِ «نیوشیدن» است.
در تاریخ، نخستین‌کسی که نیوشیده(سماع‌کرده) کیخسروی کیانی پسر سیاوش و پادشاه سلسلهٔ کیانیان بوده‌است که ابوریحان بیرونی او را همان کوروش بزرگ هخامنشی دانسته‌است. شاهنامهٔ فردوسی سماعِ کیخسرو را چنین توصیف کرده‌است:
چنین پنج‌هفته خروشان به‌پای/ همی‌بود بر‌پیشِ گیهان‌خدای
بنابراین قدمت این رقص عرفانی برمی‌گردد به دورانِ حتی پیش‌از ظهورِ اشوزرتشت در ایرانِ باستان؛ ایرانیان در آن‌زمان دین «ایزدان‌پرستی» داشتند و ایزدانی به‌نام‌های میترا (مهر)، آناهیتا، بهرام، آذر را می‌پرستیدند.
به این حرکتِ چرخشی در فرهنگ ایرانی می‌گوییم «نیوشیدن» که به‌معنای [شنیدن و دریافتن] است و نامِ رقص نیز «نیوشا» میباشد به‌معنای «شنونده و دریابنده»؛ که واژهٔ عربی «سماع» معادل عربی همان کلمهٔ نیوشیدن است.
@ran_history
