Shaxs va kas muammosiBir filmda g‘aroyib bir epizodni ko‘rdim. Ayol erkakka: “O‘zing haqingda gapirib ber” dedi. Erkak unga vatani haqida gapira boshladi. Ayol uni to‘xtatdi va: “Men sendan o‘zing haqingda gapirib berishingni so‘radim, vataning haqida emas” dedi. Erkak ajablanib ayolga qaradi va shunday dedi: “Odam Vatani haqida gapirmasdan, qanday qilib o‘zi haqida gapirishi mumkin”.
Juda ajoyib! Shunday emasmi? Vatanimiz bu bizning o‘zimizdir. Qizig‘i shundaki, biz o‘zimiz haqida gapirayotganimizda vatanimiz haqida gapirayotgan, Vatanimiz haqida gapirayotganda, o‘zimiz haqida gapirayotgan bo‘lamiz. Shuning uchun imkon boricha, bu narsaga yolg‘onni aralashtirmaslik kerak. Yolg‘on qo‘shib, o‘zimizni ham Vatanimizni ham aldamaylik. Bir narsa aniqki, odam o‘zini vatanisiz tanishtirolmaydi.
Darvoqe, mavzumiz egoizm va fikrsizlik haqida edi. Lekin meni mavzudan chetlayapti deb gumon qilmang. Egoizm eldan ayirsa, fikrsizlik yurtdan ayiradi. Fikrsizlik ham tez urchiydigan illat ekan. Uning paydo bo‘lishi, moyilligi borlarni tez o‘pqoniga tortishi, odamlarni tanballik va befarqlikka o‘rgatib qo‘yishida ko‘plab sabab va omillar bor.
Men to‘y-u tomoshalarda, yig‘inlarda, konsertlarda yurtni buzib shovqin suron ko‘tarayotgan qo‘shiqlarning yoshlarga ta’sirini sezib, ko‘rib turaman. Bunday bema’ni qo‘shiqlar yoshlarni fikrsizlikka yetaklaydi, poda qilib tashlaydi. Biz ko‘p o‘rinlarda Shaxs va kasning farqiga bormay qolayapmiz. Ko‘pgina yoshlarimiz Aytmatov, Abdulla Oripov, Erkin Vohidov, Halima Xudoyberdiyeva kabi Shaxslardan ko‘ra, almoyi jalmoyi ohanglarga yo‘rg‘alayotgan biron estrada xonadasiga ko‘proq rag‘bat ko‘rsatadilar. Balki ko‘proq deb xato qilayotgandirman, butunlay desam to‘g‘ri bo‘lar. Zamonaning ozgani, otdan eshak o‘zgani deb shunga aytadilar-da.
Surxondaryoda bir to‘yda nomdor bir estrada xonanadasining bema’ni baqir-chaqirlariga, ko‘pchigan qiyqiriqlariga jazavaga tushib qiyshanglayotgan yosh-u qarini ko‘rdim. Ular shunchalar bema’nilashgan ediki, bunga chidash og‘ir edi. Ular nima qilayotganlarini o‘zlari bilmas, qay ahvolga tushganini sezmas edilar. Bema’nilik juda xunuk ko‘rinar ekan. Bu betiyiq jazava ko‘rinishi binoyiday odamlarni ajinalar holiga solgan edi. Beixtiyor, “Shu mening elimmi? Shu mening odamlarimmi?” deb yubordim. Mening elim qani, Bobo? Mening yurtdoshlarim qani, Momo? Bular begonalar-ku! Mening tomirlarim qani, Surxondaryo?
✍ Эшқобил Шукур
https://t.me/Eshqobil_Shukur_ijodi
