نبوي کیسې (۱): درې کسان په یوه غار کې




ليکوال : عصام عبدالعزيز الشايع
ژباړه او د احاديثو تخريج : عبد الباري (جمال)

د نیک عمل په کولو سره نجات موندل

حدیث: عن عَبْدَاللَّهِ بْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُما، قَالَ : سَمِعْتُ ر سُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْه وَسَلَّمَ،يَقُولُ : ” انْطَلَقَ ثَلَاثَةُ رَهْطٍ مِمَّنْ كَانَ قَبْلَكُمْ ،حَتَّى أَوَوْا الْمَبِيتَ إِلَى غَارٍ فَدَخَلُوهُ ، فَانْحَدَرَتْ صَخْرَةٌ مِنَ الْجَبَلِ فَسَدَّتْ عَلَيْهِمُا الْغَارَ ،فَقَالُوا : إِنَّهُ لَا يُنْجِيكُمْ مِنْ هَذِهِ الصَّخْرَةِ إِلَّا أَنْ تَدْعُوا اللَّهَ بِصَالِحِ أَعْمَالِكُمْ ،فَقَالَ رَجُلٌ مِنْهُمْ : اللَّهُمَّ كَانَ لِي أَبَوَانِ شَيْخَانِ كَبِيرَانِ ،وَ كُنْتُ لَا أَغْبِقُ قَبْلَهُمَا أَهْلًا وَلَا مَالًا ،فَنَأَى بِي فِي طَلَبِ شَيْءٍ يَوْمًا ،فَلَمْ أُرِحْ عَلَيْهِمَا حَتَّى نَامَا، فَحَلَبْتُ لَهُمَا غَبُوقَهُمَا فَوَجَدْتُهُمَا نَائِمَيْنِ، وَكَرِهْتُ أَنْ أَغْبِقَ قَبْلَهُمَا أَهْلًا أَوْمَالًا، فَلَبِثْتُ وَالْقَدَحُ عَلَى يَدَيَّ أَنْتَظِرُ اسْتِيقَاظَهُمَا حَتَّى بَرَقَ الْفَجْرُ ،فَاسْتَيْقَظَا فَشَرِبَا غَبُوقَهُمَا ، اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتُ فَعَلْتُ ذَلِكَ ابْتِغَاءَ وَجْهِكَ ،فَفَرِّجْ عَنَّا مَانَحْنُ فِيهِ مِنْ هَذِهِ الصَّخْرَةِ ،فَانْفَرَجَتْ شَيْئًا لَايَسْتَطِيعُونَ الْخُرُوجَ ،قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : وَقَالَ الْآخَرُ : اللَّهُمَّ كَانَتْ لِي بِنْتُ عَمٍّ كَانَتْ أَحَبَّ النَّاسِ إِلَيَّ ،فَأَرَدْتُهَا عَنْ نَفْسِهَا، فَامْتَنَعَتْ مِنِّي حَتَّى أَلَمَّتْ بِهَا سَنَةٌ مِنَ السِّنِينَ، فَجَاءَتْنِي فَأَعْطَيْتُهَا عِشْرِينَ وَمِائَةَ دِينَارٍ، عَلَى أَنْ تُخَلِّيَ بَيْنِي وَبَيْنَ نَفْسِهَا، فَفَعَلَتْ حَتَّى إِذَا قَدَرْتُ عَلَيْهَا ،قَالَتْ : لَا أُحِلُّ لَكَ أَنْ تَفُضَّ الْخَاتَمَ إِلَّا بِحَقِّهِ ، فَتَحَرَّجْتُ مِنَ الْوُقُوعِ عَلَيْهَا فَانْصَرَفْتُ عَنْهَا وَهِيَ أَحَبُّ النَّاسِ إِلَيَّ وَتَرَكْتُ الذَّهَبَ الَّذِي أَعْطَيْتُهَا، اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتُ فَعَلْتُ ابْتِغَاءَ وَجْهِكَ فَافْرُجْ عَنَّا مَا نَحْنُ فِيهِ ،فَانْفَرَجَتِ الصَّخْرَةُ غَيْرَ أَنَّهُمْ لَايَسْتَطِيعُونَ الْخُرُوجَ مِنْهَا ،قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : وَقَالَ الثَّالِثُ : اللَّهُمَّ إِنِّي اسْتَأْجَرْتُ أُجَرَاءَ فَأَعْطَيْتُهُمْ أَجْرَهُمْ غَيْرَ رَجُلٍ وَاحِدٍ تَرَكَ الَّذِي لَهُ وَذَهَبَ فَثَمَّرْتُ أَجْرَهُ حَتَّى كَثُرَتْ مِنْهُ الْأَمْوَالُ، فَجَاءَنِي بَعْدَ حِينٍ، فَقَالَ : يَاعَبْدَاللَّهِ ، أَدِّ إِلَيَّ أَجْرِي، فَقُلْتُ لَهُ : كُلُّ مَا تَرَى مِنْ أَجْرِكَ مِنَ الْإِبِلِ ، وَالْبَقَرِ ،وَالْغَنَمِ ،وَالرَّقِيقِ ،فَقَالَ : يَاعَبْدَاللَّهِ ،لَاتَسْتَهْزِئُ بِي ،فَقُلْتُ : إِنِّي لَا أَسْتَهْزِئُ بِكَ فَأَخَذَهُ كُلَّهُ ،فَاسْتَاقَهُ فَلَمْ يَتْرُكْ مِنْهُ شَيْئًا ،اللَّهُمَّ فَإِنْ كُنْتُ فَعَلْتُ ذَلِكَ ابْتِغَاءَ وَجْهِكَ ،فَافْرُجْ عَنَّا مَا نَحْنُ فِيهِ ،فَانْفَرَجَتِ الصَّخْرَةُ ،فَخَرَجُوا يَمْشُونَ)) ،
د عبدالله بن عمر رضي الله عنهما نه روایت دی چی وائي : ما د رسول الله علیه افضل الصلاة والسلام نه واوریدل چی فرمایل يې :
تر تاسې نه په مخکنیو امتونو کې درې کسان (په لاره) روان وو، دوى د شپې تېرولو په موخه یوه غار ته راغلل او هلته ننوتل. د غره نه یوه لویه تیږه را وښوېده  اوپه دوی پسې یې د غار خوله بنده کړه دوی وویل: یواځې په دې به وژغورل شئ، چې د خپلو نېکو عملونو په طفیل مو الله تعالی ته دعاء وکړئ ، یو خپله دعاء داسی پيل کړه:
یا الله زما مور او پلار بوډاګان (سپین ږیري) وو، ما به تر دوی وړاندې خپل اهل او مال ته شیدې د څکلو لپاره نه ورکولې (يعنې هغوی مې دېته نه پرېښودل، چې زما د مور او پلار نه مخکې شیدې وڅكې، بلکې لومړی به مې خپل مور او پلار ته د څکلو لپاره ورکولې) یوه ورځ د یوه شي په لټه پسې ډېر لرې ولاړم، هغه مهال خپل کور ته راستون شوم، چې دوی دواړه ویده شوي وو، دوی ته مې شیدې را ولوشلې اما دوی ویده وو، دا مې زړه نه منله چې تر دوی وړاندې دې خپل اولاد ته شيدې د څکلو لپاره ورکړم، پیاله په لاس د دوی د راوېښېدلو په انتظار پاتې شوم، تردې چې سهار وځلېد او دوی را پاڅېدل او خپلې شیدې يې وڅکلې، ای الله! که چېرته ما دغه کار یواځې ستا د رضاء لپاره کړی و، نو په مونږ دغه مصیبت اسانه کړه ، هغه تیږه لرې شوه، خو دوی ترېنه دباندې نه شو وتلى، رسول الله علیه الصلاة والسلام وفرمایل: هغه بل داسې و ویل : یاالله! زما د تره (کاکا) یوه لور وه، چې هغه ماته تر هر چا ډېره ګرانه وه، ما دهغې سره د یو والې ( د حرام کار) اراده وکړه، مګر هغې زه منع کړم تر دې چې یو کال قحطي راغله، هغه ماته ر