Абдулла Орипов шеърияти

ЎЗБЕКИСТОН_МАДҲИЯСИ_28_ЁШДА

Абдулла Орипов

Ўзбекистон Қаҳрамони,
Ўзбекистон Халқ шоири

Ўзбекистон Республикаси Давлат
Мадҳияси

Серқуёш, ҳур ўлкам, элга бахт, нажот,
Сен ўзинг дўстларга йўлдош, меҳрибон!
Яшнагай то абад илм-у фан, ижод,
Шуҳратинг порласин токи бор жаҳон!

Н а қ о р а т

Олтин бу водийлар – жон Ўзбекистон,
Аждодлар мардона руҳи сенга ёр!
Улуғ халқ қудрати жўш урган замон,
Оламни маҳлиё айлаган диёр!


Бағри кенг ўзбекнинг ўчмас иймони,
Эркин, ёш авлодлар Сенга зўр қанот!
Истиқлол машъали, тинчлик посбони,
Ҳақсевар она-юрт, мангу бўл обод!

Н а қ о р а т

Олтин бу водийлар – жон Ўзбекистон,
Аждодлар мардона руҳи сенга ёр!
Улуғ халқ қудрати жўш урган замон,
Оламни маҳлиё айлаган диёр!

1992 йил

✍ Абдулла Орипов

@abdullaorifijodi

Абдулла Орипов

ЎЗБЕК ҚОМУСИ

Мен бечора бир одамман,
Эртанги куним,
Не бўлишин билмайдиган ожиз бандаман.
Еру осмон ўртасида топмаган қўним,
Ботинимда ботмон тошу зоҳир хандаман.

Ёлғизликнинг рутубатли кўчаларида,
Не-не олтин фаслларим ўтди жунжикиб.
Шеъриятнинг тунд қоронғу кўчаларида
Йироқ-йироқ юлдузларга боқдим энтикиб.

Иғво, ҳасад, фитна билан тўлган бу ҳаёт,
Ҳар онимда мингта этди бир ҳасратимни.
Хира туман орасида буткул коинот,
Ғира-шира илғар эдим мамлакатимни.

Эслар эдим Бухорийни, Яссавийни ҳам,
Ҳа, ҳа, айри тушмаганди хотиротимдан,
Фақат улар чалинарди кўзимга мубҳам,
Лекин сира кетмас эди хаёлотимдан.

Ҳам Темурбек, ҳам Улуғбек, Алишер, Бобур,
Сизлар тузган ул салтанат — Салтанат бўлди.
Улуғ тарих Туркистонга чўнг гувоҳ эрур,
Давлат эдик, давлат эдик, у давлат бўлди!

Эмукдошим, ай, қардошим, қулоқ тут менга,
Ушбу кўҳна каҳкашонда мағрур тутгин бош
Сен заминга лойиқдирсан, замин ҳам сенга,
Сеникидир энди бу ер, сеники қуёш.

Қўлингда эрк, бошда ялов, тилингда сурур,
Ватанинг бор, бола-боғчанг, ор-номусинг бор,
Ўзбекистон деб аталган муқаддас ҳудуд,
Ўз Давлатинг, Мамлакатинг, ўз Қомусинг бор.

1992 йил 8 декабрь

✍ Абдулла Орипов

@abdullaorifijodi

Абдулла Орипов

ИНСОН МАНЗАРАСИ

Баъзан ўйлаб дейман, не бўларди гар
Қудратин кўргазса табиат ҳассос.
Ва инсон сувратин унинг муқаррар
Феълу атворига айлаб қўйса мос.

Бунёд бўлар эди ажиб бир ҳолат,
Не-не инсонларнинг абас ор шарми.
Намоён бўларди аввал хушомад,
Эмаклаб юрарди бу қавмнинг бари.

Бешак яширарди турфа қилмишин
Издиҳом ичида бадкор мунофиқ.
Таниб бўлмас эди лекин юришин,
Яъни ўз феълига мос ва мувофиқ.

Қанчалар ранг-баранг инсон ҳаёти,
Бари очиқ-ойдин шундоқ турарди.
Оёғи осмонда иғвогар зоти
Айри тили билан изғиб юрарди.

Ҳа, магар чеврилса олам шу тахлит,
Иймон келтирардим бир ҳолга бешак:
Оёғин заминга қадаган собит,
Комил Инсон зоти не чоғлик юксак.

Фақат у мавжудки, олам файзиёб,
Фақат инсонликка унинг ҳаққи бор.
Устивор инсонлар, сиз нечоғ ноёб,
Сизни учратган қалб нечоғ бахтиёр...


1980

✍ Абдулла Орипов
@abdullaorifijodi

UzAS ТАЛҚИНИ

ШЕЪРИЯТ МАШЪАЛИ ЎЧМАЙДИ

04.12.2020


Мамлакатимиз раҳбарининг “Ўзбекистон Қаҳрамони ва халқ шоири Абдулла Орипов таваллудининг 80 йиллигини кенг нишонлаш тўғрисида”ги қарори атоқли шоиримизнинг минглаб мухлисларини беҳад қувонтирди. Унда белгиланган тадбирлар фақат бир умр халқи ва Ватанини эъзозлаган ва ўзбек адабиёти хазинасига улкан ҳисса қўшган ижодкорга кўрсатилган эъзоз ва эҳтиромгина бўлиб қолмасдан, балки маданиятимиз, шу жумладан, адабиётимиз равнақи, келажак авлодларнинг маънавиятимиз сарчашмаларидан баҳраманд бўлиши кўзда тутилган.

Айниқса, қарорда “Абдулла Орипов ижодий меросининг ўзбек ва жаҳон адабий-эстетик тафаккури тараққиётидаги ўрни” мавзусида халқаро илмий-назарий конференция ўтказиш ва анжуман материалларини алоҳида тўплам ҳолида чоп этиш, шоирнинг китобларини қорақалпоқ, инглиз, рус ва бошқа тилларда нашр этиш белгилангани маънавий бойлигимизни кўз қорачиғидек асраш ва жаҳонга танитиш борасида ғоят хайрли ва узоқни кўзлаган мақсад экани билан ажралиб туради.
Ўттиз йиллар олдин Грузияга саёҳат қилганимизда Тбилиси яқинида грузин адабиёти классиги Илья Чавчавадзе уй-музейини зиёрат қилиб ҳайратда қолган эдик. Бундан икки юз йилларнинг нари-берисидаги ҳолат, буюмлар, ашёлар қандай бўлса, шундай сақланиб қолган. Бизда ҳам Ойбек, Абдулла Қаҳҳор, Ғафур Ғулом каби атоқли адибларимизнинг уй-музейлари борлигига шукрона айтамиз. Шоирнинг рафиқаси Ҳанифа аянинг айтишича, Абдулла Ориповдан ҳам катта адабий мерос ва ёдгорлик буюмлари (қўлёзмалар, ижоди билан боғлиқ шахсий буюмлар, эсдалик совғалари ва ҳоказолар) қолган. Менинг ўзимда ҳам қарийб эллик йил шоирнинг ёнида юриб китобларини нашрга тайёрлаш жараёни билан боғлиқ материаллар, ўтган асрнинг олтмишинчи йилларидан бошлаб шеърлари биринчи марта эълон қилинган газета-журналлар тахламлари, ижодий кечалари афишалари, қўлёзмалари мавжуд. Уларни асраб-авайлаш ва сақлаб қолиш, келгуси авлодларга етказишга бурчлимиз. Қарорда белгиланган чора-тадбирлар дастурини ишлаб чиқишда ана шу масалаларга ҳам эътибор қаратилади, деб ўйлайман.
Ушбу қарор Абдулла Орипов ёқиб кетган шеърият машъали абадий порлаб туриши, асрлар оша авлодларга маънавий ҳамдам бўлиши йўлида қўйилган муҳим қадамдир.

Дониёр БЕГИМҚУЛОВ,
Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси аъзоси

Эълон қилинмаган шеърлар туркумидан

"Отамнинг шеърлар архивидан эълон қилинмаган қуйидаги шеърни сизга ҳам илиндик.
Шеър 1958 йилда ёзилган. Демак, шоир 16 ёшлик ўспирин бўлган. Бу шеърда, биз ёш йигитнинг беғубор мафкурасида пайдо бўла бошлаган бир-бирига қарама - қарши туйғулар, исённинг туғилишини гувоҳи бўламиз."

***

Афтингни бужмайтиб,
Масхара қилдинг.
Тилингни билмаган қишлоқи чолни.
"Серёжа*, кўрдингми, сартлар мана шу,
Кечиргин, бунақа жониворларни"...
Тиржайиб, шипшидинг ҳамроҳинга сен.
Йўқол кўзларимдан, йўқол, эй аблаҳ,
Ким бўлсанг ҳам йўқол!
- Русман!
- Йўқ Ёлғон! Йўқол, сен рус эмас, миллатсиз аблаҳ...
"Серёжа, Серёжа" қандай азиз ном...
Менинг юрагимга қандай яқин сўз,
Эҳ, Серёжа Пушкин, меҳри кенг инсон.
Олийжаноб одам сен ҳам эдинг рус,
Сен ҳам рус эдинг- ку, номинг дунёни,
Безаб турганида топилмай таққос.
Сен ҳам рус эдинг-ку, олтин лирангни,
Даштлар дўсти Қалмоққа этганда мерос.
Булар хам рус... Лекин, лекин бутунлай бошқа,
Нимадандир кибр билан кўкрак кермоқда.
Бошқаларни оёғила кўрсатиб туриб,
Олийжаноб рус номини сотиб турмоқда.
Бу рус аблаҳ дейман, кечиринг дўстлар,
Йўқдир менда миллатчининг қора нафаси.
Хафа бўлдим мен улардан, лекин хурсандман,
Катта эмас бу шеъримнинг умумлашмаси...

1958 йил

* Александр Сергеевич Пушкин

✍ Абдулла Орипов

@abdullaorifijodi

Абдулла Орипов

САРҲАДЛАР

Кимсага баҳо бериш илинжида юрганлар,
Энг аввал ўз-ўзига боқишлари керакдир.
Қадимий боболар ҳам минг ўйлаб бир деганлар:
Ҳар кимнинг гўри бошқа, азроили бўлакдир.

Қанчалик ишинг бордир ҳаётим билан, эй ёв,
Сени Тангри теппамга посбон қилиб қўйганми?
Ўз тушим ўзимники, гоҳ отлиқман, гоҳ яёв,
Мен еган бурда нондан сенинг қорнинг тўйганми?

Муқаддас сарҳадлар бор инсоннинг ҳаётида,
Уларни босиб ўтиш одамликка ёт эрур.
Қанча-қанча сир яшар ҳар кимнинг бисотида,
Шул сабаб у инсондир, шу сабаб у зот эрур.

Кимга муҳаббат қўйиб, кимга нафрат билдирмоқ,
Нафас олиш сингари ихтиёрий жўн бир гап.
Афсонавий девлар у — қўлларида уртўқмоқ,
Ўтган-кетган бандани ўзича юрган тергаб.

Мана бу булоқ менга ғоятда ёқиб қолмиш,
Мана бу шаббода ҳам менга ғоят аломат.
Сенинг эса ҳушингни, дейлик, денгизлар олмиш,
Йўлингдан сира қолма, жонинг бўлсин саломат.

Азизим, дил қасрига бесўроқ кира кўрма,
Унда қўш-қўш илонлар, аждаҳолар ётади.
Сен бировни топтай деб беҳудага от сурма —
Ҳар кимнинг ўз қуёши ўз уфқига ботади.

Ўз уйинг, ўз тўшагинг ўз-ўзинга буюриб,
Ўз фарзандинг, ўз ёринг бўлаверсин сеники.
Хоҳла тингла хоҳлама — кетавер қандинг уриб,
Ихтиёр сеникидир, бу шеър эса меники.

1987

✍ Абдулла Орипов

@abdullaorifijodi