• پرده سوم:
فرض کنید در حال تماشای انیمیشن عصر یخبندان4 هستید، ناگهان فیل راه راه اغوانی و سبز و صورتی را می بینید که ظاهر می شود و روی خرطومش در دور و بر اطاق می رقصد و سپس ناپدید می شود، احتمالا شما که دارای ذهنی علمی و متمدن هستید، فکر این منظره را به عنوان خطای ادراک یا توهم از سر بیرون می کنید. چرا؟ چون بی آنکه خود واقف باشید این اعتقاد را دارید که فیل های راه راه ارغوانی و سبز و صورتی وجود ندارند، و آدمهائی که ظاهرا چیزهای ناموجود را می بینند به خطای ادراک یا توهم دچارند.
اما لحظه ای بیاندیشید؛ اگر در فرهنگ دیگری مانند فرهنگ هند پرورش یافته بودید، گمان می بردید که براستی جلوه فوق العاده زنده و روشنی از خدای فیل را می بینید.
تردیدی نیست که ما معمولا دلایل و قراین و اعتقادات جدید را برحسب اعتقاداتی که از قبل داریم تعبیر و تفسیر میکنیم. و هرگاه تصمیم به اجرای کاری می گیرید که باید در موقعیتی دشوار انجام دهید بر ارزشهائی تکیه می کنید که هنگام کودکی از جامعه خود جذب وجودتان کرده اید. و عواطفی که در برابر هر موقعیتی احساس می کنید متاثر از الگوها و آرمانهائی هستند که از طریق فرهنگتان به شما عرضه شده اند. میان این امر و توهمی گروهی چه فرقی وجود دارد؟