📚كـتێـبە شـەرعـيـەكـان📚

{أُصُولُ سُّنَّة}

((سەخاوەت وپیاوەتی پێشەوائەحمەدبۆخەڵك))

🔹المروذي : دەڵێ باوکی عبداللەم بینی ،هەندێ لەخزمەکانی هاتن ، دوودرهەمی پێیاندا، پیاوێکی ترهات درهەمێکی پێدان ، هەروەهاناردی بەشوێن بەقاڵ نیودرهەمی پێدا.


🔹یحیی بن هیلال دەڵێ : چووم بۆلای ئەحمەدچواردرهەمی پێدام .


🔹هارون المستملي دەڵێ : گەیشتم بەئەحمەدی کوڕی حەنبەل وپێمگوت :
هیچ شتێکمان نییە.
پێنج درهەمی پێدام وگوتی : هیچی ترمان نییەجگەلەوە.


🔹المروذي دەڵێ : باوکی عبداللە م بینی کەواکراسی (قەمیسەکەی )پێشکەشی
پیاوێکی کرد

#خوێنەربن
#گرینگە_زۆر
#بڵاوی_بکەنەوە

{أُصُولُ سُّنَّة}

((زوهدی پێشەوائەحمەد))

المروذي دەڵێ : ئەحمەد- باوکی عبداللەدەیگوت : ترس ڕێگریم لێدەکات کەواخواردن وخواردنەوەبخۆم ، کاتێک یادی مردن دەکەم هەمووکارووباری دوونیابێ نرخ دەبێ ، ئەوەخواردنەبێ خواردن ، جل وبەرگەبێ جل وبەرگ ، هەمووی چەندڕۆژێکی کەمە، هیچ شتێک بەراوردناکرێ بەهەژاری ، گەرڕێگایەک بدۆزمەوەلێی دەردەچم ، تاوەکوهیچ یادێکم نەمێنێ ولەبیربکرێم .


جادەیگوت : من دەمەوێ لەدۆڵێکی مەککەبم وهیچ کەس نەمناسێت، چونکەمن بەناوبانگ تاقیکراومەتەوە، بەڕاستی من بەیانی وئێوارەئومێدی مردن دەکەم .


📌دەیفەرموو : ئێستائیسراحەتم کردووە، (حەساومەتەوە) خۆشیم نەدیت تائەوکاتەی سوێندم خواردکەوافەرموودەباس نەکەم ،ئای خۆزگەوازمان دەهێنا، بەڕاستی ڕێگا ی درووست ئەوەیەکە {بِشْرُ بنُ الحَارِثِ} لەسەرییەتی .

#خوێنەربن
#گرینگە_زۆر
#بڵاوی_بکەنەوە

لــەبــەر ئــەو وەســتــا ………….!
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
یەکێك لە کارەکانی پێغەمبەری ئیسلام (ﷺ) ئەوەبوو کە هەرکاتێ بیویستایە سەفەرێك بکا ، تیرو پشکی لە نێوان ژنەکانی دەکرد ، جا ناوی هەرکەسێکیان دەرچووبایە ، ئەویانی لەگەڵ خۆی دەبرد بۆ سەفەر ! جارێك لە جاران ناوی دایە (عائیشە) دەر چوو ، لە بیابانە دایە (عائیشە) ملوانکەکەی لێ ون بەوو ، پێغەمبەر (ﷺ) لەسەر داوای دایە عائیشە دەستی کرد بە گەڕان بە دوای ملوانکەکەی دا ، خەڵکیش لەگەڵ پێغەمبەرا (ﷺ) دەستیان بە گەڕان کرد ، بۆیە ئەو ڕۆژە لە نزیك هیچ سەرچاوە ئاوێك کۆڵ و باریان نەخست، ئاویشیان زۆر پێ نەبوو ، تەنها بەشی خواردنیان پێ بوو.

هەندێ کەس هاتنە خزمەتی (ئەبوبەکر) ، و گوتیان : (ئەبوبەکر) دەبینی (عائیشەی) کچت چیی بەسەر هێناین ؟ ئەوەتا هەم پێغەمبەر (ﷺ) گیر داوە ، هەم خەڵکیش ، بەهۆی ئەوەوە نەمانتوانی بگەین بە سەرچاوە و ئاوێك و ئەگەر کاتی نوێژ هاتە پێشەوە ، بەشی دەستنوێژ ئاومان ڵا نیە !

(ئەبوبەکر) ڕۆیشت بۆ ڵای دایە (عائیشە)، لەو کاتە پێغەمبەر (ﷺ) سەری خستبووە سەر ڕانی دایە (عائیشە) و سەرەخەوی دەشکاند ، (ئەبوبەکر) بە دایە (عائیشەی) گوت : تۆ هەم پێغەمبەرت (ﷺ) گیر دا ، هەم خەڵکی ، ئەوەتا کەس ئەوەندە ئاوی پێ نییە دەستنوێژی پێ بگرێت !

(ئەبوبەکر) بەدەم ئەو قسانەوە ئەوەندە توڕە ببو ، بە سیخورمە دەیکوتییە لاتەنگەی دایە (عائیشە) کچی ، دایە (عائیشەش)لەبەر ئەوەی پێغەمبەر (ﷺ) بە ئاگا نەیەتەوە و خەوەکەی لێ تێك نەچێ ، بەرگەر ئەو سیخورمانەی دەگرت و نەدەجوڵا !

دواتر پێغەمبەر (ﷺ) لەخەو هەستا ، کاتی نوێژ داهات ، ئاو نەبوو کەس دەستنوێژی پێ بگرێ ، بۆیە (خوای)گەورە ئایەتی تەیەمومی دابەزاند و فەرمووی :👇

{يَٰأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَقرَبُوا الصَلَـٰوةَ وَأَنتُم سُكَـٰرَىٰ حَتَّىٰ تَعلَمُواْ تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِى سَبِلٍ حَتَّىٰ تَغتَسِلُواْ وَإِن كُنتُم مَّرضَىٰٓ أَو عَلَىٰ سَفَرٍ أَو جَآءَ أَحَد مِنكُم مِنَ الغَآئِطِ أَو لَـٰمَستُمُ النِّسَآءَ فَلَم تَجِدُواْ مَآءً فَتَيَمَّمُواْ صَعِيدًا طَيِبًا فامسَحُواْ بِوُجُوهِكُم وَأَيدِيكُم إِنَّ اللهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُورًا (٤٣) } النساء :٤٣

واتە : ئەی ئەوانەی باوەڕتان هێناوە ، نزیکی نوێژ مەکەون لەکاتێكدا ئێوە سەرخۆشن - ئەمە کاتاێك بوو هێشتا عەرەق و شەراب حەرام نەکرابوو - هەتا ئاسەواری سەرخۆشی نامێنێت و دەزانن چی دەڵێن (لە نوێژەکەدا ) و بەلەشی بێنوێژیشەوە نوێژ مەکەن ، مەگەر ڕێبوار بن و لەسەفەر بن ، هەتا خۆتان دەشۆن ، خۆ ئەگەر نەخۆش بوون یان لەسەفەر بوون یان لەسەر ئاو گەڕانەوە ، یان لەگەل ئافرەتانی نامەحرەم لەیەك کەون و ئاوتان دەست نەدەکەوت (بۆ خۆشتن و دەستنوێژگرتن) ئەوە تەیەموم بکەن بە خاکێکی پاك و (بەو خاكە) دەست بهێنن بەسەر دەموچاو و دەستاندا ، بێگومان خوا هەمیشە و بەردەوام لێخۆشبوو و گوزەشت و چاوپۆشی هەیە.

ئوسەیدی کوڕی خوزەیر بە (ئەبوبەکر) ی فەرموو : ئەمە یەکەم فەڕ و پیت و بەرەکەتەی ئێوە نیە ئەی بنەماڵەی (ئەبوبەکر) !

خەڵکی تەیەمومیان کرد و نوێژیان کرد ، دوای ئەوەی لەدۆزینەوەی ملوانکەی دایە (عائیشە) بێ ئومێد بوون ، ویستیان بکەونە ڕێ ، بۆیە ئەو وشترەیان هەستاند کە دایە (عائیشە) سواری ببوو ، دوای ئەوەی وشترەکە هەستا ، دەبینن ملوانکەکە لەژێر وشترەکەدایە ، ئیتر دایە (عائیشە) مڵوانکەکەی هەڵگرتەوە و دەستیان بە ڕۆیشتن کرد ……

سبحان الله ــــــــــــــــــــــــ😊

کتێب - 📙✔️هــەنــگـاو بــە هــەنــگــاو ڵەگـەڵ پـێـغـەمـبـەر (ﷺ)

{أُصُولُ سُّنَّة}

((ئەحمەدبن حەنبەل دوعای قبوڵ بووە))

عَبَّاسٌ الدُّوْرِيُّ : دەڵێ عَلِيُّ بنُ أَبيِ فَزَارَة یەکێکەلەجیرانەکانمان ، جابۆی باس کردم ، دەڵێ : دایکم لەسەرجێگاکەوتبووبۆماوەی بیست ساڵ ، ڕۆژێک دایکم پێیگوتم :

بڕۆبۆلای ئەحمەدی کوڕی حەنبەل داوای لێبکەدووعام بۆبکات ،

ڕۆشتمەلای ولەدەرگای ماڵەکەیم داوگوتی : ئەوەکێیە؟؟

گوتم : من پیاوێکم دایکم پەککەوتەیەداوای لێکردووم تاداوات لێبکەم دوعای بۆبکەی .

گوێم لەقسەکردنی بوووەکوکەسێکی توڕەدەیگوت : ئێمەش زۆرپێویستمان بەوەتادوعامان بۆ بکرێ .

دەڵێ : ئینجاڕۆشتم، پاشان ژنێکی پیرهاتەدەرەوەوگوتی : من داوام لێکرددوعای بۆبکا، هاتمەوەبۆماڵەوەولەدەرگام دا، بینیم دایکم هاتەدەرەوەبەپێیەکانی دەڕۆشت .😢😭


عبداللەی کوڕی دەڵێت : باوکم بینی بێزاربوولەزۆری مێروولەکان لەماڵەوە، داوای لەمێرولەکان کرددەرچن لەخانوەکەی ، مێروولەم دەبینی کەدەردەچون ، مێروولەی ڕەش ، دوای ئەوجارەهیچیانم نەبینییەوەلەوماڵەوە.

#خوێنەربن
#گرینگە_زۆر
#بڵاوی_بکەنەوە

«وەیــــسـی قــەرەنــی دێـــت بـــۆ لـاتــانـــ……….؟»
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ🍁
🔸حـەزرەتـی عـومـەر لـە سـەردەمـی خـەڵافـەتـی خـۆیـا هـەر جـارێك خـەڵـکـی یـەمـەن بـهاتـنـایـە بـۆ مـەدیـنـە ، لـێـی دەپـرسـین : » وەیـسـی کوڕی عـامـرتـان تـیایـە ؟

ئـەوانـیش دەیـانـگـوت :» نـەخـێر !

🔸چـەنـد سـاڵـێك تـێپـەڕی و جـارێـکـی تـر خـەڵـکی یـەمـەن هـاتـن بـۆ مـەدیـنە ، عـەزرەتـی عـومـەر وەك جـاری جـاران لـێی پـرسیـن :»وەیـسی کـوڕی عـامـرتـان تـیایـە ؟

گـوتیـان : »بـەڵێ ! ئـەو پـیاوە وەیـسە.

🔸حـەزرەتـی عـومـەر ڕۆیـشت بـۆ ڵای وەیـس و لـێی پـرسی : تـۆ وەیـسی کـوڕی عـامـری ؟

🔹فـەرمـووی :» بـەڵێ !

🔸حـەزرەتـی عـومـەر فـەرمـووی :» لە تیرەی مورادی و لە هۆزی قەرەنی ؟

🔹فـەرمـووی :» بـەڵـێ

🔸حـەزرەتـی عـومـەریـش فـەرمـووی : ئـەی تـۆ کـاتـێ خـۆی تـوشـی نـەخـۆشـیی بـەڵـەکـی بـوویـت و چـاك بـوبـیـتـەوە وە ئـێـستا تـەنـیا بـە ئـەنـدازەی درهـەمـێك بـەڵەکـیت پـێوە مـابـێ ؟

🔹فـەرمـووی:» بـەڵـێ !

🔸حـەزرەتـی عـەمـەریـش فـەرمـووی : ئـەی تـۆ دایکت ماوە و کوڕێکی باش و ڕاساڵ بی بۆ دایکت ؟

🔹فـەرمـووی :» بـەڵـێ.

🔸حـەزرەتـی عـومەری فـەرمـووی :» مـن گـوێـم لـە پـێغـەمـبـەر (ﷺ) بـوو دەیـفـەرمـوو :» وەیـسی کـوڕی عـامـر لـەگـەڵ کـاروانـێکی یـەمـەن دێـتە ڵاتـان ، لـە تـیـرەی مـورادە لە هـۆزی قـەرەنـە ، کـاتـی خـۆی تـوشـی بـەڵـەکـی بـووە و دوایی چاك بووەتەوە تەنیا هێندەی درهـەمێكی پـێـوەی مـاوە ، دایـکی مـاوە و زۆر کـوڕێـکی گـوێـڕایـەلـە بـۆ دایـکی ، ئـەگـەر وەیـس سـوێـند بـخـوات لـەسـەر خـوای گـەورە ، ئـەوە خـوای گـەورە سـوێندەکەی نـاخات و کـارەکـەی بـۆ جێبەجێ دەکات ، جـا ئـەگـەر تـوانـیت وەیـس داوای لـێخـۆشبـوونـت بـۆ بـکـات ، ئـەوە بـا داوای لـێبـوردنـت بـۆ بـکـا لـە خـوای گـەورە ، مـنیش هـاتـووم و دەبـێـت داوای لـێبـوردنـم بـۆ بـکـەی !

🔹وەیـس داوای لـێبـوردنی لـەخـوای گـەورە کـرد بـۆ حـەزرەتـی عـومـەر،

🔸دوایـی حـەزرەتـی عـومـەر لـێی پـرسی

دەتـەوێـت بـۆ کـوێ بـچـی ؟

🔹وەیـس فـەرمـووی : »دەچـم بۆ کـوفـە.

🔸حـەزرەتـی عـومـەر فـەرمـووی :» دەتـەوێت نـامـەیـەك بـنوسـم بـۆ والـی کـوفـە بـۆ ئـەوەی ئـاگـادارت بـێ ؟

🔹وەیـس فـەرمووی :» نـەخـێر مـن دەمـەوێـت وەك تـاکـێکی ئـەو خـەڵـکـە بـم نـەنـاسـرێـم. !

کتێب :📙هەنگاو بە هەنگاو لەگەل پێغەمبەر ( صلی اللە علیە وسلم )

{أُصُولُ السُّنَّة }

{وەسف وستایشی پێشەوایان بۆپێشەوائەحمەد}


🔶پێشەواموزەني دەڵێ : پێشەواشافعی دەیگوت : گەنجێکم بینی لەبەغدادگەربێگوتبا(حدثنا) خەڵکی هەموودەیانگوت : ڕاستدەکات .

گوتم کێیەئەوە؟؟

گوتی : ئەحمەدی کوڕی حەنبەل .


🔶هەروەهاپێشەواشافعی دەیگوت : کەسم لەئەحمەدتێگەیشتوترنەبینیوە.

🔶شافعی دەڵێ : ئەی باوکی عبداللە ، گەرفەرموودەیەک لای ئێوەڕاست ودروست بوو، هەواڵمان پێبدەن تاوەکوبۆی بگەڕێیبەوە،
چونکەئێوەشارەزاترن بەهەواڵی ڕاست ودروست لەئێمە،

🔶قتیبەدەڵێ : چاک ترینی سەردەممان ابن المبارك بوو، ئینجائەوگەنجە(واتەئەحمەدی کوڕی حەنبەل )
گەربێت وبگەیشتایەسەردەمی سفیان الثوري وئەوزاعي واللیث بن سعد ، ئەواپێشەنگیان دەبوو.

🔶بەقتیبەگووترا: ئەحمەددەگاتەتابعین ؟؟ گوتی :گەورەتابعینن.

🔶عبدالرزاق الصنعاني دەڵێ : هیچ کەسم نەبینیوەتێگەیشتوترووەرعی زیاتربێ لەئەحمەدی کوڕی حەنبەل .

وەرع : واتەدوورکەوتنەوەلەگومان وشوبهات لەترسی تێوەگلان وتیکەوتن تێیدا.

#خوێنەربن
#گرینگە_زۆر
#بڵاوی_بکەنەوە

بــەڵــگــەی زویــنــدوو بــوونــەوەی ڕۆژی دوایــی☝️
ـــــــــــــــــــــــــ🍃

🔸دووەم : -»»دەرخــستــنــی تــوانــا و دەســهــەڵاتــی بــێ پــایــانــی خــوای گــەورە

کــە دەفــەرمــووێـت : {أَوَلَـيـسَ الَـذِی خَـلَـقَ السَّـمَــٰوَتِ وَلأَرضَ بِـقَــٰدِرٍ عَـلَـىٰٓ أَن يَـخـلُـقَ مِـثـلَـهُـم}(یس:٨١)،

واتە :-»ئــایــە ئــەو خــوایــەی کـە ئـاسـمـانـەکـان و زەوی دروسـت کـردوە ، نـاتـوانـێـت دوبـارە وەك خـۆیـان دروسـتـیـان بـکـاتـەوە.

هـەر وەك دەفـەرمـوێـت : { بَلَىٰ قَـٰدِرِينَ أَن نُـسَـوِىَ بَـنَـانَـهُ. }(القیامة:٤) ،

واتە :-»بـەڵـێ تـوانـامـان هـەیـە کـە نـەخـشـە و وردەکـاری سـەر پـەنـجـەکـانـی بـەدی بـهـێـنـینـەوە.

لە ئایەتێکی تر دەفەرمووێت : { ذَلِـكَ بِـأَنَّ اللهَ هُـوَ الـحَـقُّ وَأَنَّـهُ يُـحـىِ الـمَـوتَـىٰ وَأَنَّـهُ عَـلَىٰ كُلِّ شَىءٍ قَـدِيـر }(الحج:٦)،

واتە :-»بێگومان هەر خوای گەورە هەقە ، هەر ئەویش مردوان زیندوو دەکاتەوە ، هەر ئەویش بەسەر هەموو شتێدا بە توانایە.

خوای گەورە لەم ئایەتەدا هەردوو سیفەتە مەزنەکەی پێکەوە کۆکردۆتەوە کە بریتیە لە :

🔹زانـــست.
🔹تــــوانـــا.

هەر وەك دەفەرمووێت : {أوَلَيسَ الَّذِى خَلَقَ السَّمَــٰوَتِ وَالأَرضَ بِقَــٰدِرٍ عَلَىٰٓ أَن يَخلُقَ مِثلَهُم بَلَىٰ وَهُوَ الخَلَّــٰقُ العَليِمُ }(یس: ٨١)،

واتە :-»ئــایــە ئــەو خــوایــەی کــە ئــاسـمـانـەکـان و زەوی دروسـتکـردووە ، نـاتـوانـێـت دووبـارە وەك خـۆیـان دروسـتـیـان بکـاتـەوە ؟ ! بـەڵێ دەتـوانـێـت چـونـکە خـوای گـەورە لـە دروسـت کـردن بـە تـوانـا و زانـایـە.

کتێبی (ئـــاوێـــتەی دڵ)
نوسینی ( إِبــن قــيم الــجَوزيَّه )🦋