“Qahramonlar” haqida (2/2)
Ingliz tilida nemischadan olingan “zeitgeist” degan so’z bor, ma’nosi ma’lum bir zamonga mos shukuh, fikrlar, hissiyotlar va hokazo. Odatda uni aholining ko’proq qismiga xos fikrlar belgilab beradi. Buni qarangki, ijtimoiy qadriyatlar, me'yorlar va qarashlar o’zgarib borishi va asosiysi, ma’lumot oqimi o’zgarishi bilan bir vaqtlar qahramon (antiqahramon) sanalgan shaxslar bir kun kelib antiqahramonga (qahramonga) aylanishi ham mumkin. Misollar talaygina. Masalan, “Lenin bobo” she’rini eslamaydigan 40 yoshdan oshgan o’zbekistonlik bo’lmasa kerak. Demak, odatda jamoaviy ongning qahramonlar va antiqahramonlar haqidagi qarashi doimiy o’zgaruvchan. Bu oqimni yo’naltirishda ommaviy axborotning va hokimiyatning o’rni katta, albatta. Shunga yaqin mavzuda Noam Chomsky va Edvard Hermanning asosan AQSh kontekstida yozilgan “Rozilikni ishlab chiqarish” kitobi zamonimizdagi ma'lumot oqimlari tizimi va ommaviy axborot qanday ishlashi haqida bayon qiladi hamda ko’zlarni kattaroq ochishga chaqiradi. Menimcha, oqim qurboni bo’lmaslik uchun o’z qadriyatlarimizni aniqlab olish, atrofdagi fikrlarga xolis va tanqidiy nigoh bilan qarash, boshqalarning fikrlarini eshita bilish va albatta, doimiy ilm izlash lozim bo’ladi.
Ingliz tilida nemischadan olingan “zeitgeist” degan so’z bor, ma’nosi ma’lum bir zamonga mos shukuh, fikrlar, hissiyotlar va hokazo. Odatda uni aholining ko’proq qismiga xos fikrlar belgilab beradi. Buni qarangki, ijtimoiy qadriyatlar, me'yorlar va qarashlar o’zgarib borishi va asosiysi, ma’lumot oqimi o’zgarishi bilan bir vaqtlar qahramon (antiqahramon) sanalgan shaxslar bir kun kelib antiqahramonga (qahramonga) aylanishi ham mumkin. Misollar talaygina. Masalan, “Lenin bobo” she’rini eslamaydigan 40 yoshdan oshgan o’zbekistonlik bo’lmasa kerak. Demak, odatda jamoaviy ongning qahramonlar va antiqahramonlar haqidagi qarashi doimiy o’zgaruvchan. Bu oqimni yo’naltirishda ommaviy axborotning va hokimiyatning o’rni katta, albatta. Shunga yaqin mavzuda Noam Chomsky va Edvard Hermanning asosan AQSh kontekstida yozilgan “Rozilikni ishlab chiqarish” kitobi zamonimizdagi ma'lumot oqimlari tizimi va ommaviy axborot qanday ishlashi haqida bayon qiladi hamda ko’zlarni kattaroq ochishga chaqiradi. Menimcha, oqim qurboni bo’lmaslik uchun o’z qadriyatlarimizni aniqlab olish, atrofdagi fikrlarga xolis va tanqidiy nigoh bilan qarash, boshqalarning fikrlarini eshita bilish va albatta, doimiy ilm izlash lozim bo’ladi.