دلبری‌های قرآن(2)
آیا هر چه می‌کوشیم از گوهر مقصود دورتر می‌شویم؟ پیام دلگرم‌کننده‌ی قرآن این است که اگر به اخلاص بکوشیم و از سرِ صدق و با نظرداشتِ خدا گام برداریم راهیاب می‌شویم و به گفته‌ی مولانا "گر راه روی راه بَرَت بگشایند":
〰 وَالَّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِینَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِینَ(عنکبوت،۶۹)
و كسانى كه در راه ما كوشیده‌اند به یقین راههاى خود را بر آنان مینماییم و در حقیقت خدا با نیكوكاران است.
در این آیه قیدِ «فینا» کلیدی و حائز اهمیت است. کوشش‌ها و مساعی ما وقتی قرین صِدق و پاکیزه از خودپرستی باشد اسباب راهیابی خواهد بود. دل‌های پیراسته از تیرگی‌های خودخواهی وقتی به جستجوی خدا که نام رمز همه‌ی خوبی‌هاست روی می‌آورند از وصفِ «هادی» خداوند بهره‌مند می‌شوند. بشارت قرآن است که خدا آنانی را که صادقانه می‌کوشند به راه‌های خودش رهنمون می‌کند.
آیه‌‌ی دیگری که در همین محور و معنا است و از لطف هدایتگرانه‌ی خدا حرف می‌زند این است:
〰 هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا(احزاب،۴۳)
اوست كسى كه با فرشتگان خود بر شما درود می‌فرستد تا شما را از تاريكي‌ها به سوى روشنايى برآورد و به مؤمنان همواره مهربان است.
خدا و فرشتگان او به آنان که پی‌جوی ایمان و هدایتند درود و رحمت می‌فرستند تا با رهایی از تاریکی‌ها به اقلیم نور درآیند. در این تصویر، خدا حامی و یاور روندگان راه است، گویی برای راهیابی آنان و رستگاری‌شان از تاریکی دعا می‌کند.
قرآن در موضع دیگری با اشاره به گستره‌ی آمرزش‌گری خداوند آنانی را که با مرزشکنی و زیاده‌روی به خود آسیب‌زده‌اند فرامی‌خواند تا نومید نباشند و نپندارند که تیرگی‌ها زدودنی نیست. او که آمرزنده و رحمت‌آور است میتواند دل را از تیرگی‌های گناه شست‌وشو دهد. او آمرزگار است و ایمان به آمرزندگی خدا امیدبخش و روح‌پرور است:
〰 قُلْ یا عِبَادِی الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ(زمر،۵۳)
بگو اى بندگان من كه بر خویشتن زیاده‌روى روا داشته‌اید از رحمت خدا نومید مشوید در حقیقت خدا همه گناهان را می‌آمرزد كه او خود آمرزنده مهربان است.
قرآن در همین مضمون و معنا سخنِ بشارت‌بخش یعقوب را برای ما نقل می‌کند که به‌رغم تألّم و اندوهی که از فراق یوسف و بنیامین داشت همچنان به گشایش‌گری خداوند امیدوار بود و با یادآوری گستره و وسعت رحمت خداوند فرزندان خود را به طلب یوسف برانگیخت:
〰 یا بَنِی اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ یوسُفَ وَأَخِیهِ وَلَا تَیأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لَا ییأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُون(یوسف،۸۷)
اى پسران من بروید و از یوسف و برادرش جستجو كنید و از رحمت خدا نومید مباشید زیرا جز گروه كافران كسى از رحمت خدا نومید نمیشود.
نفس کشیدن در آیاتی که خداوند را به رحمت، دوستی و آمرزندگی وصف می‌کنند جان ما را روشن می‌کند:
〰 إنَّ رَبِّی رَحِیمٌ وَدُودٌ(هود،۹۰)
پروردگار من مهربان و دوستدار [بندگان] است.
〰 وَرَبُّكَ الْغَفُورُ ذُو الرَّحْمَةِ(کهف،۵۸)
و پروردگار تو آمرزنده [و] صاحب رحمت است.
〰 نَبِّئْ عِبَادِي أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيمُ(حجر،۴۹)
به بندگان من خبر ده كه منم آمرزنده مهربان.
〰 سَلَامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِیمٍ(یس،۵۸)
از جانب پروردگار[ى] مهربان [به آنان] سلام گفته می‌شود.
این امید که اگر صادقانه بکوشیم رحمت او دستگیر می‌شود و ما را از تاریکی‌ها و سردرگمی‌ها می‌رهاند خیلی شیرین است. مولانا می‌گوید:
چرا شکفته نباشی چو برگ می‌لرزی
چه ناامیدی از ما که را زیان کردیم؟
بسا دلی که چو برگِ درخت می‌لرزید
به آخرش بگزیدیم و باغبان کردیم
نویسنده "صدیق قطبی"
@ostad_haghdost_dehzaghi
آیا هر چه می‌کوشیم از گوهر مقصود دورتر می‌شویم؟ پیام دلگرم‌کننده‌ی قرآن این است که اگر به اخلاص بکوشیم و از سرِ صدق و با نظرداشتِ خدا گام برداریم راهیاب می‌شویم و به گفته‌ی مولانا "گر راه روی راه بَرَت بگشایند":
〰 وَالَّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِینَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِینَ(عنکبوت،۶۹)
و كسانى كه در راه ما كوشیده‌اند به یقین راههاى خود را بر آنان مینماییم و در حقیقت خدا با نیكوكاران است.
در این آیه قیدِ «فینا» کلیدی و حائز اهمیت است. کوشش‌ها و مساعی ما وقتی قرین صِدق و پاکیزه از خودپرستی باشد اسباب راهیابی خواهد بود. دل‌های پیراسته از تیرگی‌های خودخواهی وقتی به جستجوی خدا که نام رمز همه‌ی خوبی‌هاست روی می‌آورند از وصفِ «هادی» خداوند بهره‌مند می‌شوند. بشارت قرآن است که خدا آنانی را که صادقانه می‌کوشند به راه‌های خودش رهنمون می‌کند.
آیه‌‌ی دیگری که در همین محور و معنا است و از لطف هدایتگرانه‌ی خدا حرف می‌زند این است:
〰 هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا(احزاب،۴۳)
اوست كسى كه با فرشتگان خود بر شما درود می‌فرستد تا شما را از تاريكي‌ها به سوى روشنايى برآورد و به مؤمنان همواره مهربان است.
خدا و فرشتگان او به آنان که پی‌جوی ایمان و هدایتند درود و رحمت می‌فرستند تا با رهایی از تاریکی‌ها به اقلیم نور درآیند. در این تصویر، خدا حامی و یاور روندگان راه است، گویی برای راهیابی آنان و رستگاری‌شان از تاریکی دعا می‌کند.
قرآن در موضع دیگری با اشاره به گستره‌ی آمرزش‌گری خداوند آنانی را که با مرزشکنی و زیاده‌روی به خود آسیب‌زده‌اند فرامی‌خواند تا نومید نباشند و نپندارند که تیرگی‌ها زدودنی نیست. او که آمرزنده و رحمت‌آور است میتواند دل را از تیرگی‌های گناه شست‌وشو دهد. او آمرزگار است و ایمان به آمرزندگی خدا امیدبخش و روح‌پرور است:
〰 قُلْ یا عِبَادِی الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ(زمر،۵۳)
بگو اى بندگان من كه بر خویشتن زیاده‌روى روا داشته‌اید از رحمت خدا نومید مشوید در حقیقت خدا همه گناهان را می‌آمرزد كه او خود آمرزنده مهربان است.
قرآن در همین مضمون و معنا سخنِ بشارت‌بخش یعقوب را برای ما نقل می‌کند که به‌رغم تألّم و اندوهی که از فراق یوسف و بنیامین داشت همچنان به گشایش‌گری خداوند امیدوار بود و با یادآوری گستره و وسعت رحمت خداوند فرزندان خود را به طلب یوسف برانگیخت:
〰 یا بَنِی اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ یوسُفَ وَأَخِیهِ وَلَا تَیأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لَا ییأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُون(یوسف،۸۷)
اى پسران من بروید و از یوسف و برادرش جستجو كنید و از رحمت خدا نومید مباشید زیرا جز گروه كافران كسى از رحمت خدا نومید نمیشود.
نفس کشیدن در آیاتی که خداوند را به رحمت، دوستی و آمرزندگی وصف می‌کنند جان ما را روشن می‌کند:
〰 إنَّ رَبِّی رَحِیمٌ وَدُودٌ(هود،۹۰)
پروردگار من مهربان و دوستدار [بندگان] است.
〰 وَرَبُّكَ الْغَفُورُ ذُو الرَّحْمَةِ(کهف،۵۸)
و پروردگار تو آمرزنده [و] صاحب رحمت است.
〰 نَبِّئْ عِبَادِي أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيمُ(حجر،۴۹)
به بندگان من خبر ده كه منم آمرزنده مهربان.
〰 سَلَامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِیمٍ(یس،۵۸)
از جانب پروردگار[ى] مهربان [به آنان] سلام گفته می‌شود.
این امید که اگر صادقانه بکوشیم رحمت او دستگیر می‌شود و ما را از تاریکی‌ها و سردرگمی‌ها می‌رهاند خیلی شیرین است. مولانا می‌گوید:
چرا شکفته نباشی چو برگ می‌لرزی
چه ناامیدی از ما که را زیان کردیم؟
بسا دلی که چو برگِ درخت می‌لرزید
به آخرش بگزیدیم و باغبان کردیم
نویسنده "صدیق قطبی"
@ostad_haghdost_dehzaghi