🌺بسم الله الرحمن الرحیم🌺
#تاریخ_تفسیر
💠 انواع تفسير پيامبر صلّى اللّه عليه و آله
✅ شرح اصطلاحات قرآنى
🔸 الف: شرح اصطلاحات مربوط به احكام:
طبرى در تفسير خود روايتى را از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله در تفسير «صلوة وسطى» در آيه حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى ... نقل مىكند كه آن حضرت فرمود: «انّها صلاة العصر».
🔸 ب: شرح اصطلاحات غير احكام: از جمله اينكه فرمود: «انّ المغضوب عليهم هم اليهود و انّ الضالّين النّصارى»؛ «الاتقان، ج 2، ص 244»
✅ شرح واژگان
از رسول خدا در مورد معناى عدل در آيه شريفه (و لا يؤخذ منها عدل) سؤال شد، حضرت فرمود: يعنى فديه و عوض دادن. «الاتقان، ج 2، ص 245»
✅ تقييد مطلق
سنت صحيح مىتواند هم مطلقات قرآن را تقييد و هم عمومات آن را تخصيص بزند. مشهور دانشمندان عامه و خاصه اين امر را پذيرفتهاند. از جمله مواردى كه كلام رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله مىتواند مطلق قرآن را مقيد كند، اجراى وصيت است. خداوند متعال مىفرمايد: ... مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِي بِها أَوْ دَيْنٍ .... وصيت در اين آيه مطلق است؛ در نتيجه اگر كسى به تمام اموالش وصيت كرد، جايز و صحيح مىباشد؛ حال آنكه در فقه اين حكم قيد خورده است. از 🔸 امام صادق عليه السلام نقل شده:
راء بن معرور، صحابى رسول خدا، در مدينه بود كه زمان مرگش فرا رسيد؛ در حالى كه رسول خدا هنوز در مكه بود و به سمت بيت المقدس نماز مىخواند. او دو سفارش كرد:
1. او را به سوى كعبه دفن كنند؛ (زيرا رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله در مكه بود و) براء دوست داشت او را به سويى كه آن حضرت بوده، دفن كنند.
2. براء به تصرف در ثلث اموالش وصيت نمود. هر دو سنت «براء» سنت رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله قرار گرفت.
در برخى نسخهها تعبير «نزل به الكتاب» (در قرآن چنين آمده) نيز به چشم مىخورد. «سفينة البحار، ج 1، ص 66»
✅ تخصيص عام
🔸از انواع تفسير رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله، تخصيص برخى عمومات قرآنى است مشهور علما اين نكته را پذيرفتهاند كه هم خبر متواتر و هم خبر واحد مىتواند مخصّص عمومات قرآن باشد.
🔸 از احكام عام قرآنى كه با سنت تخصيص خورده، ارث فرزند است. خداوند متعال مىفرمايد: يُوصِيكُمُ اللَّهُ فِي أَوْلادِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ ...؛ فرزندان پسر دو برابر دختر ارث مىبرند. سنت رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله اين حكم عام را تخصيص زده:
«قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله: لا ميراث للقاتل»؛ «وسائل الشيعه، ج 17، ص 388» اگر فرزند، قاتل پدر خود باشد، ارث نمىبرد.
✅ تفسير قرآن به قرآن
🔸 ابن مسعود مىگويد: وقتى آيه شريفه الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَمْ يَلْبِسُوا إِيمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ؛ نازل شد، مردم احساس نگرانى و سختى كردند، به رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله گفتند: يا رسول اللّه! كدام يك از ما به نفس خود ظلم نكردهايم؟ حضرت فرمود: اينگونه نيست كه شما فهميدهايد؛ آيا گفتار عبد صالح خدا (لقمان حكيم) به فرزندش را نشنيدهايد كه گفت: ... إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ؟ منظور از ظلم در آيه، شرك است، نه هر ظلمى. «الاتقان، ج 4، ص 212»
✅ نكات اخلاقى
🔸 پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله در روز فتح مكه فرمودند:
اى مردم! خداوند به بركت اسلام تكبر زمان جاهليت و فخر فروشى به آبا را از بين برده است. عربى بودن به اين نيست كه شما از يك پدر و مادر هستيد؛ بلكه عربى يك زبان است، هر كسى به آن زبان سخن گويد عرب است (و مايه مباهات و فخر فروشى نيست). آگاه باشيد كه همه شما از حضرت آدم هستيد و آدم از خاك آفريده شده، و «إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ» گرامىترين شما نزد خداوند، پرهيزكارترين شماست. «كنز الدقائق، ج 12، ص 349»
✅ امامت و ولايت
🔸 در ذيل آيه شريفه ... إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي قالَ لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ از پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله نقل شده كه فرمود: دعوت از حضرت ابراهيم به من و على عليه السلام ادامه يافته است؛ زيرا هيچ يك از ما براى بتى سجده نكردهايم و «فاتخذنى نبيا و اتخذ عليا، وصيا»؛و خداوند متعال مرا به پيامبرى برگزيد و على را وصى و جانشين من قرارداد. «كنز الدقايق، ج 2، ص 139.»
✅ ويژگيهاى جهنم
🔸 در تفسير آيه شريفه إِنَّها تَرْمِي بِشَرَرٍ كَالْقَصْرِ؛ (ترجمه: دوزخ چون كاخى بلند شراره مىافكند)، از پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله نقل شده كه فرمود: «تزفر النار بمثل الجبال شررا»؛ «كنز الدقائق، ج 14، ص 89.» دهانههاى آتش جهنم مانند كوهها شراره مىافكند.
🌺 ادامه دارد...
#سرفصل_علوم_قرآنی
#آموزشی
🆔
@quranied
