🔸اوّلا: طبرى كه ناقل اين روايت است، آن را از نظر سند مخدوش مى‏داند؛
🔸 ثانيا: اين حديث با رواياتى كه بيانگر علم كامل برخى از اصحاب (مانند امام على عليه السلام) به قرآن كريم است، تعارض دارد؛
🔸 ثالثا: بر فرض صحت سند، منظور اين است كه هر بار جبرئيل آياتى را مى‏آورد، پيامبر صلّى اللّه عليه و آله آن را به مردم تعليم مى‏داد، و چون نزول قرآن تدريجى بوده است، آيات نيز قسمت به قسمت نازل مى‏شد و آن حضرت براى مردم تفسير مى‏كرد؛
🔹 تمام قرآن به تفسير نياز ندارد؛ زيرا- همان طور كه بيان شد- قرآن به زبان‏ عربى و در محيط عرب زبان نازل شده تا مردم به سادگى بتوانند آن را بفهمند؛ خداوند مى‏فرمايد: وَ لَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّكِرٍ؛ «1» ما قرآن را براى تذكر و پند آسان ساختيم؛
🔹 برخى مطالب قرآن با مراجعه به لغت و ادبيات قابل درك است و اديبان و لغت شناسان به خوبى آن را تبيين مى‏كنند؛
🔹 تعداد روايات تفسيرى كه سيوطى از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله نقل نموده، به ظاهر حدود دويست و پنجاه حديث است؛ اما به يقين به اين مقدار منحصر نمى‏شود؛ زيرا از يك طرف سيره پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و احاديث آن حضرت در اصول و فروع كه مطابق با قرآن است، به اين مقدار اضافه شده و از طرف ديگر با گشودن مدينه علم و وراثت علوم خود به جانشينانش، مكتب بسيار گسترده‏اى را بنا نهاده كه تمام نيازمنديهاى مردم را برآورده و هيچ ابهامى را براى كتاب آسمانى باقى نگذاشته است.
✅ پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله براى جاودانه كردن دين اسلام و تعيين مرجعيت فكرى پس از خود، على عليه السلام و فرزندانش را براى وراثت علوم الاهى، از جمله تفسير قرآن كريم آماده كرد. امام على عليه السلام يافته‏هاى تفسيرى خود را به طور كامل از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله آموخت و رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله ضمن دعا براى او درخواست نمود كه اين علوم را به فرزندانش نيز بياموزد. رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود:
يا على! اكتب ما املى عليك، قلت يا رسول اللّه اتخاف علىّ النسيان؟ قال: لا، و قد دعوت اللّه ان يجعلك حافظا و لكن لشركائك الائمة من ولدك؛ اى على! بنويس آنچه را بر تو املا مى‏كنم. على عليه السلام گويد: به رسول خدا گفتم: آيا مى‏ترسى من فراموش كنم؟ حضرت فرمود: خير! و من از خداوند درخواست نموده‏ام كه تو را حافظ قرار دهد؛ اما براى امامان پس از تو كه از فرزندانت هستند، نگرانم.
✅ در روايتى امام حسن بن على عليه السلام مى‏فرمايد:
انّ العلم فينا و نحن اهله و هو عندنا مجموع كله بحذافيره و انّه لا يحدث شى الى يوم القيامه حتى ارش الخدش الّا و هو عندنا مكتوب باملاء رسول اللّه و خط علىّ بيده؛ تمام علوم در ميان ما است و ما اهل و شايسته آن هستيم و همه آن با تمام ويژگيها نزد ما است و تا روز قيامت هرچه اتفاق افتد- حتى ارش و ديه خراشى كه به پوست بدن وارد شود- همه با خط على عليه السلام و املاى پيامبر صلّى اللّه عليه و آله نزد ما مكتوب است.
💠 در نتيجه مى‏توان گفت هرچه امام على عليه السلام فرموده، از پيامبر است. همچنين سخنان ساير ائمه اطهار عليهم السلام و روايات تفسيرى كه از آنان به دست ما رسيده، قابل انتساب به پيامبر صلّى اللّه عليه و آله مى‏باشد كه مى‏تواند مجموع بسيار حجيمى از تفسير تمام يا بيشتر قرآن را پوشش دهد. به تعبير ديگر- بنا به آنچه گذشت- آن حضرت داراى دو درس تفسيرى بودند كه حجم روايات تفسيرى را براساس آن دو مى‏توان ارزيابى كرد:
✅ مدرسه تفسيرى عام: حجم اين مدرسه بنا به نقل برخى (مانند سيوطى) محدود است و با مشكلات فراوانى كه از نظر سند يا متن مشاهده مى‏شود، حدود دويست و پنجاه روايت يا مقدارى بيشتر يا كمتر را تشكيل مى‏دهد؛
✅ مدرسه تفسيرى خاص: امام على عليه السلام و اهل بيت عليهم السلام در جايگاه يك مرجع فكرى در اين مدرسه درس گرفته‏اند تا مردم پس از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله در همه امور به آنان مراجعه كنند- همان طور كه از روايات گذشته استفاده مى‏شد- در اين مدرسه، رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله بيشتر يا تمام قرآن را تفسير كرده؛ اما نه براى تمام صحابه يا مردم. روايات زيادى كه از علم فراوان امام على عليه السلام حكايت مى‏كند، بر اين مطلب دلالت مى‏نمايد؛ چرا كه على عليه السلام شاگرد و درس خوانده در مكتب آن حضرت بوده و نخستين كسى‏ است كه با دستور پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله پس از رحلت وى مصحفى را جمع آورى كرده كه همراه با ناسخ و منسوخ، شأن نزول، عام و خاص و ... مى‏باشد.
♦️ ابن نديم گويد: نخستين مصحفى كه گرد آورى شد، مصحف على عليه السلام بود و اين مصحف نزد آل جعفر بود. سپس مى‏گويد: مصحفى را ديدم نزد ابويعلى حمزه حسنى كه با خط على بود و چند صفحه از آن افتاده بود و فرزندان حسن بن على آن را به ميراث گرفته بودند.