Мен ҳурмат қиладиган журналист Беҳзод Муҳаммадиев ҳалоллик, ростгўйлик ёхуд "шустрый" ва "лох"лар ҳақида ажойиб пост ёзибди. Шу кунларда мен кўрган энг яхши пост бўлибди.
"Хорижда узоқ йиллар яшаган дўстим оиласи билан яқинда Ўзбекистонга қайтиб борди. Чет элда туғилиб улғайган фарзандлари Ўзбекистондаги болаларга қўшилиб кетиши қийин бўлибди.
Ҳовлида болалар билан ўйнаганда, улар нима деса, ҳамма айтганини қиларкан. Яъни, тенгдошларининг ҳар бир гапига ишонади ва риоя қилади.
"Деворга юзингни қўйиб, 100 гача сана, биз яширинамиз", дейишибди. Болакай 100 гача тўлиқ санаган ва сўнг ўртоқларини узоқ вақт қидириб юрган. Ваҳоланки, болалар саноқ тугамасданоқ уйларига кириб кетган экан.
Бу нарса хорижда ўсиб улғаяётган деярли барча фарзандларга хос ҳолат. Яъни, улар алдашни билмайди, ҳар бир гапга ишонади. Чунки оилада, мактабда уларга ҳар доим ростгўй бўлиш ўргатилади. Улар катталарга, китобларда ёзилган ҳаётга ишонади. Уларнинг онгига ростгўйлик энг олий қадрият сифатида сингдирилади. Ноҳақликни фақат қонуний ҳуқуқлар доирасидагина ҳал қилиш мумкинлиги ўргатилади. Хуллас, улар "кўча" кўрмаган болалар.
Ўзбекистонда эса болалар ёшлигидан "шустрый"ликка ўргатилади. Ҳаққингни бировга олдириб қўйма, "лох" бўлма, деб гўдаклигидан уларнинг бошига "кўча" қадриятларини сингдирамиз; ўзимиз бу ишда, албатта, уларга ўрнак бўламиз.
Шу боис жамиятда ҳеч ким бир-бирига ишонмайди. Машина, уй олди-соттисида ёки исталган катта савдони амалга оширишда, агар ёнингизда шу соҳани яхши тушунадиган одам бўлмаса, сизни чув тушириб кетишлари аниқ. Бу жамиятда жуда нормал қабул қилинадиган қадриятга айланган.
Aгар содда, ишонувчан бўлсангиз, демак, сиз "лох"сиз. Ҳуқуқбузарлик ҳақида давлатга хабар берсангиз, "терпила"сиз. Чунки муаммоларни жойида "решать" қиладиган "эркак" бўлишингиз керак.
Муаммолардан шикоят қиладиганлар кўп, лекин ҳаққини талаб қилишни билмайдиганлар ёки талаб қилишдан қўрқадиганлар ундан ҳам кўп.
Кўчада кимнингдир елкасига туртиниб кетсак, муштлашишга ҳам тайёрмиз; чунки "эркак"миз; бунақа пайтда фақат "лох"лар узр сўрайди. Лекин тепадагилар бизни хоҳлаганича "итарса" ҳам, "сиёсатга аралашма", "оч қорним, тинч қулоғим", деб пусиб ўтирамиз.
Давлатга ҳам умуман ишонч йўқ. Шу боис олди-бердиларимизнинг катта қисми нақд, ҳужжатларсиз амалга оширилади. Чунки давлатни ҳам "ўзимизга ўхшаганлар" бошқаради-да.
Балки бизга "кўча" кўрмаган "лох" авлод етишмаётгандир? Ростгўйликни олий қадрият деб биладиган, муаммоларни "кўча"да эмас, тегишли давлат институтлари орқали ҳал қиладиган, шунга ишонадиган одамлар керакдир?
Балки айнан шу авлод ишламаётган давлат институтларини ишлашга мажбурлар? Тепадаги "ўзимизга ўхшаганлар"ни сайлов орқали жазолаб, яъни ишдан олиб, яхшироқ ишлайдиганларни олиб келар?
Хуллас, давлатни, амалдорларни тинмай қоралаш асносида ўзимизга ҳам бир боқайлик. Қадриятларимиз, яшаш тарзимиз ўша амалдорларникидан қанчалик фарқ қилади?
Улар миллиардларни ўмараётган бўлса, балки биз ёлғончилигимиз, масъулиятизлигимиз, берилаётган маошни оқлайдиган даражада ҳалол ишламаётганимиз учун мингларни уриб қолаётгандирмиз? Ҳоким миллиардлар турадиган жойни таниш-билишлари учун арзон гаровга олиб бераётгандир, лекин биз кассада ўтирадиган оддий ходим бўлсак ҳам, оғайнимиз келиб қолса, унинг ишини "очеред"сиз ҳал қилиб берамиз-ку. Миқёс кичкина, лекин натижа бир хил. Ҳоким бўлиб қолсак, бир думалаб адолатпарвар, фақат қонун асосида ҳалол ишлайдиган одамга айланиб қолишимизга кафолат борми?
Хуллас, муаммо фақат саноқли шахсларнинг муттаҳамлигида эмас. Бу муттаҳамликлар аслида жамият ҳаётига тутилган бир ойна, холос", дейди у.
Постни дўстларга улашинг!
👉 @Bobir_Madiyev
