خواهر شکسپیر

قربانیان آزار خانگی به شماره‌های تماس اضطراری دولتی یا سازمان‌های مردمی برای کمک به قربانیان خشونت زنگ می‌زنند. به زن/مردی که آن‌سوی خط است، هراسان و معذب و گاه خجالت‌زده می‌گویند که ترموستات خانه بدون این‌که آن‌ها حتا نزدیک کنترل‌اش بروند ناگهان روشن یا خاموش می‌شود و دما بالا و پایین می‌رود، چراغ‌ خانه بی‌دلیل روشن و خاموش می‌شود، دستگاه پخش موسیقی ناگهان موزیک پخش می‌کند...اشیاء خانه انگار هرکدام جاندار شده و وجود مستقل آزارگر دارند..بعد معذب توضیح می‌دهند که «دیوانه نشدند و توهم نزدند» یا هراسان می‌پرسند«نکنه عقلم را از دست دادم و دیوانه شدم؟»...که قرن‌ها است که دم‌دستی‌ترین و آسان‌ترین انگ برای خفه کردن زنی که سکوتش را می‌شکند، همین انگ «دیوانه هیستریک» و «خل‌وضع» و «متوهم» است...

آن‌ها اما نه توهم زدند و نه عقل خود را از دست دادند. بررسی‌ها و داده‌های پژوهشگران و کارکنان خانه‌های امن زنان یا نهادهای کمک به قربانیان خشونت خانگی از یک واقعیت و «مد تازه» دردناک و هولناک پرده برمی‌دارد: آزارگر، حتا وقتی به حکم قانون خانه را ترک کرده است، با تکنولوژی اشیاء ساده خانه را به ابزار خشونت‌ورزی، کنترل و ترساندن قربانی خود تبدیل کرده است...
تکنولوژی هر روز پیشرفته‌تر از دیروز...حالا راحت وقتی در خانه نیستی با نصب دستگاهی می‌توانی خانه‌ات را مدام بپایی، بدون لمس چیزی موسیقی پخش کنی و چراغ‌ها را روشن و خاموش کنی، ابزارهای آشپزخانه را راه بندازی یا از کار بندازی، قفل در را با کد باز و بسته کنی و ... و آزارگرهای بسیاری فهمیدند که این چه راه ساده‌تر، بی‌دردسرتر و موذیانه‌تری برای آزار و اذیت و دیوانه کردن قربانی است. راهی که رد و نشان باقی نمی‌گذارد، فیلم و تصویر و جای کبودی از آزارت به‌جا نمی‌ماند، اکثر مردم هم حرف قربانی آزارت را باور نخواهند کرد و انگشت اتهام به سمت او نشانه خواهد رفت:«توهم زدی و دیوانه شدی.»...

«نیویورک تایمز» برای تهیه این گزارش ترسناک با ۳۰ تن از قربانیان این شیوه تازه آزارگری و چندین و چند متخصص و کارشناس و مسئولان سازمان‌های کمک به قربانیان خشونت خانگی گفتگو کرده است. (https://nyti.ms/2tovmWK) آن‌ها که در سازمان‌های خشونت خانگی کار می‌کنند، می‌گویند مدتی است که متوجه این شیوه تازه آزار و اذیت و کنترل شدند. تا مدتی درباره‌اش هیچ نمی‌گفتند، چرا که می‌ترسیدند «آموزش غیرمستقیم» به افراد آزارگر دیگر باشند و دیگرانی هم یاد بگیرند. اما حالا دیگر این رویه انقدر دارد تکرار می‌شود که دلیلی برای سکوت نیست. خیلی‌ها این رویه هولناک تازه را یاد گرفتند... رویه‌ای که چنان دارد رایج می‌شود که وکلا به‌دنبال این هستند که در احکامی که علیه آزارگر از دادگاه می‌گیرند، فقط به این بسنده نکنند که فرد حق نزدیک شدن تا شعاع چندکیلومتری قربانی را نداشته باشد. بلکه به جزئیات در حکم ذکر شود که متهم حق ندارد به تک‌تک ابزار و لوازم خانه دسترسی داشته باشد یا از راه دور آن‌ها را کنترل کند و هرگونه کنترل این ابزار، مصداق نقض حکم و بازداشت یا جریمه شود.

در اکثر خانه‌ها، اغلب یکی از زوجین است که «آدم فنی‌تر» خانه است و زیروبم ابزار و دستگاه‌های خانه را بلد است و کلیدواژه دم‌ودستگاه‌ها را تنظیم کرده و در دست دارد. همین مساله درظاهر ساده، تبدیل به ابزار کنترل و قدرت و سرکوب‌گری تازه شده است و یکی از راه‌های تازه «توان‌مندسازی» افراد برای مقابله با خشونت، باید همین باشد که دانش فنی افراد را کمی ارتقا داد و یادشان داد که ابزار و لوازم خانه و این همه کلیدواژه چطور کار می‌کند و می‌تواند چه کارایی دیگری هم داشته باشد.

بعد خواندن این گزارش ترسناک، یاد داستان کوتاه «کاغذ دیواری زرد» نوشته شارلوت پرکینز گیلمن افتادم. داستان کوتاهی که یک اثر کلاسیک فمینیستی محسوب می‌شود. داستان زنی که شوهر پزشک و «مهربان و متوجه» مثلا نگران اوست، او را به ییلاق برده و در اتاقی با کاغذ دیواری زرد «بستری»(بخوانید حبس) کرده تا زن «تمدد اعصاب» کند....زن که «اعصاب ضعیفی»دارد و «جسم و روان شکننده» و دچار «حمله‌های هیستریک» می‌شود....زنی که قربانی کنترل‌گری، اعمال قدرت، خشونت خانگی موذیانه مرد است....زنی که پشت این کاغذ دیواری زرد، درد و واقعیت زندگی‌اش را می‌بیند...از کاغذ دیواری زرد می‌ترسد...کاغذ دیواری زردی که انگار جان دارد و هزار پنجه و چنگ و رهایی فقط وقتی ممکن است که با ناخن‌ به جان کاغذ دیواری بیفتی و بدری...تمامش را بدری...و بعد ناباورانه رو به مرد که غش کرده بگویی:«بالاخره رها و خلاص شدم؟ به‌رغم حضور تو و جین...»
@FarnazSeifi