Hayit kuni qilinadigan ishlar:
1.Hayitga o'tar kechasini ibodat bilan o'tkazish.
Iydga o‘tar kechaning ham o‘ziga yarasha fazilati bor. Uni butunlay yoki bir qismini, xususan, kechaning uchinchi qismini Qur'on tilovati, zikr, tasbeh va nafl namozlar bilan bedor o'tkazish, ko'plab yaxshiliklarga, ulkan savoblarga sabab bo'ladi.
2.G'usl qilish, poklanish.
Islom-poklik dini. Rosululloh sollallohu alayhi vasallam o'zlarining bir hadislarida: "Poklik iymonning yarmidir", deganlar. Mana shunday ibodatlar oldidan, ko'pchilik to'planadigan joylarga borishdan avval g'usl qilish esa, dinimizda alohida ta'kidlangan.
3.Tishlarni tozalash.
Rosululloh sollallohu alayhi vasallam: "Agar ummatimga mashaqqat bo'lishidan qo'rqmaganimda, ularni har namoz oldidan misvok qilishga buyurgan bo'lar edim", deganlar. Shu bois har namoz oldidan misvok ishlatish sunnat amal hisoblanadi. Hayit namozi uchun esa, bu narsa yanada muhimdir.
4.Bayram uchun yasanish.
Musulmon kishi hayitga eng yaxshi kiyimlarini kiyishi, iloji bo'lsa, yangisini sotib olishi mustahab. Bu ham bo'lsa, Alloh bayram qilib bergan kunni nishonlash, uni qadrlash ramzi hisoblanadi. Bu ish Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamdan meros bo'lib qolgan amaldir.
Ibn Abbos roziyallohu anhu aytadilar:
"Nabiy sollallohu alayhi vasallam ikki iydda hibara chopon kiyar edilar".
"Hibara" – Yamanning mashhur kiyimi.
Shu bois iyd uchun eng yaxshi kiyimlarni kiyish musulmonlar ichida keng tarqalgan. Sahobai kiromlar ham ushbu sunnatga doimo amal qilganlar. Hayit arafalarida kiyim-kechak bozorlarimizda savdo-sotiq qizg'in avjiga chiqishi ham shundan.
5.Xushbo'ylanish.
Bu ham Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning sunnatlaridan. U zot alayhissalom asli xushbo'y edilar. Shu bilan birga, doimo xushbo'ylik surtib yurar edilar va: "Menga dunyoyingizdan xushbo'ylik mahbub ko'rsatildi", deb qo'yar edilar.
6.Xonadonda bayram qilish.
Hayit kunlari oila ichida ham bayram kayfiyatini tiklash kerak. Uyga qilinadigan xarajatlarni odatdagidan yaxshiroq qilish lozim. Iloji bo'lsa, ularga sovg'a va maxsus hadyalar ulashilsa, yanada a'lodir. Bunda hadyalarni qo'ni-qo'shni va boshqa musulmonlarga ham berilsa, maqsadga muvofiq bo‘ladi.
7.Qarindosh-urug', qo'ni-qo'shni, beva-bechoralarga xursandchilik ulashish.
Hayit munosabati bilan ustoz va olim kishilarni ziyorat qilish ham juda katta savobli ishlardan hisoblanadi. Shuningdek, bemor ko'rish, yo'qsil, kambag'allar holidan xabar olish, ularning ham hayitni nishonlashlariga ko'maklashish ham, juda katta savob ish bo'ladi.
Hayit kunlari silai-rahm qilish, qarindosh-urug', quda-andalarni ziyorat qilish har qachongidan ham ko'ra ta'kidlangan bo‘lib, savobi ko‘proq bo‘ladi.
8.Bolajonlarga hayitlik berish.
Farzandlar yil davomida hayitni eslab yursin, uni orziqib kutsin, uning buyukligini his qila bilsin, dinimizni va bayramlarimizni sevsin desangiz, ularga hayit kuni hadyalar, hayitliklar bering, yangi liboslar kiydiring.
Hayit namoziga chiqish, faqat erkaklar uchundir.
#Ummu_Zaynab
