مولانا، کشش انسان آگاه به سوی عالم معنا و به سوی عشق و معشوق، به سوی کل و حقیقت هستی و به جانب پروردگار را کششی مقدس می داند و می گوید:

در این نی یا چنگ که انسان کامل است، پروردگار می دمد و فریاد مولانا یا هر انسان کاملی هنگامی از نی با چنگ وجودش بر می خیزد، که جذبه عشق بر او اثر کرده باشد. 

مولانا می گوید: که این ناله در درون همه موجودات هست.
پس اگر عنایت یا جذبه ی پروردگار در آنها بدمد همه می نالند. بنابراین تنها مولانا نمی نالد، بلکه در نفیر و صدای ضجه ی او در عشق، کل هستی، همه آفریدگان _ اعم از زن و مرد و گیاه و جماد - حتی صدای آبشار و آب می نالند و عشق به مبدا را بر زبان می آورند.

پس این فریاد یک تن نیست، بلکه فریاد عالم هستی در شوق ادراک حقیقت هستی و عشق ازلی است. 
از کتاب: عشق باز هم عشق...