خرمگس

فرهاد قنبری
بحران نادیده گرفته شدن

این روزها بسیاری از روحانیون و نیروهای حامی گفتمان انقلاب که نزدیکی چندانی هم به مراکز قدرت ندارند، از این میزان خشونت و عصبانیتی که در میان بخش هایی از جامعه به ویژه طبقه متوسط شهری و دانشجویان وجود دارد، دچار تعجب و شگفتی شده اند.

ریشه این مسئله در آنجاست که این طیف به علت سبک و الگوی زندگی شبیه به الگو و معیار گفتمان حاکم، هیچگاه با مقوله «نادیده انگاشته شدن» مواجه نبوده است و به این علت نمی توانند به درستی دلیل عصبانیت معترضان را درک نمایند. آنها هیچگاه به علت حجاب در خیابان مواخذه نشده و با پرونده و جریمه کم حجابی مواجه نبوده اند. آنها هیچگاه به علت پوشش و آرایش ظاهر و نشناختن امامان جمعه از استخدامهای دولتی بازنمانده اند. آنها هیچگاه با نگاههای خشن و بدبینانه برخی کارمندان و قضات در دادگاهها و دادسراها و.. مواجه نبوده اند. آنها هیچگاه با دیدن ماشین گشت ارشاد و پلیس دچار ترس و دلهره نشده اند و..

«نادیده گرفتن» بدترین شکل اعمال خشونت در حق دیگری است. نادیده گرفتن اعمال خشونتی بیشتر از درگیری فیزیکی و جدل است. در جدل و خشونت کلامی طرفین دعوا حداقل «دیگری» را به عنوان سوژه انسانی به رسمیت می شناسند و سعی در اقناع و یا دفاع از خویش دارند اما در «نادیده گرفتن» یک طرف جدال اصلا طرف مقابل را در حد انسان نمی بیند که بخواهد با او وارد جدل شده یا سعی در اقناع او داشته باشد. (هنگامی که زن و شوهری به مرحله «نادیده گرفتن» یکدیگر یا یکی در حق دیگری می رسند، یعنی از مرحله جدل و قانع کردن یکدیگر گذر کرده اند و دیگر بود و نبود یا خوب و بد طرف مقابل برایشان مهم نیست و این بدترین و زشت ترین نوع اعمال خشونت در یک رابطه انسانی است)

منطق محافظه کاران حاکم بر کشور، منطق «نادیده گرفتن دیگری» است. در نگاه آنها ایرانیان کسانی هستند که مشارکت در انتخابات را تکلیف دینی خود می‌دانند، حجاب مدنظر آنها را دارند، همیشه با گزارشگران صداوسیما هم عقیده‌اند، اخبار را فقط از شبکه خبر و بیست‌وسی دریافت می‌کنند، واکسن خارجی نمی‌خواهند، اگر کمبود و مشکلی در زندگی دارند از چشم ظریف و روحانی و اصلاح طلبان می‌بینند، منشاء تمام بدبختی‌های عالم را غرب و آمریکا می‌دانند، در صورت لزوم اشکنه می‌خورند و لنگ می‌بندند، از گرانی و تورم ناراضی‌اند اما به خاطر مصلحت دم نمی‌زنند، هیچ اعتراضی به نابودی محیط زیست و آلودگی هوا و طرح‌های مجلس ندارند، بستن اینترنت را به نفع خود می دانند و.. و افرادی که چنین نیستند مشتی خودفروخته، ولنگار و فریب خورده اند که به دنبال غربگدایی و خدمت به اسرائیل و استکبار جهانی اند و هدفی جز آسیب زدن به آرمانهای بزرگ انقلاب اسلامی ندارند.

بر اساس چنین نگاهی است که «تعهد به گفتمان» جای «تخصص» را می گیرد و امثال مهرداد بذرپاش از سازمان و وزارتخانه ای به سازمان و وزارتخانه ای دیگر منتقل می شود و در این میان انبوهی از متخصصین نادیده گرفته می شوند. و این نادیده انگاشته شدن، ریشه اصلی بحران و خشونت و عصبانیت مستتر در لایه های مختلف اجتماعی است.
@kharmagaas

فرهاد قنبری
طبقه متوسط جدید

مواجهه گسترده ایرانیان با غرب و تمدن مدرن غرب از عصر حکومت پهلوی و به ویژه پهلوی دوم آغاز می شود.‌ ایرانیان به واسطه رشد و گسترش صنعت توریسم، مسافرت های بین المللی، گسترش روز افزون رسانه های ارتباطی و امثالهم آشنایی و شناخت بیشتری از جهان غرب به دست می آورند. این بخش از جامعه شهری ایران را باید بنیانگذار «طبقه متوسط جدید»(دانشگاهیان، پزشکان، مهندسان و..) در ایران قلمداد کرد. طبقه ای که هر چند تا پایان عصر پهلوی آنچنان گسترده نبود اما وزن اجتماعی بالایی داشت و در انقلاب سال ۵۷ با پشت کردن به شاه و ائتلاف با طبقه متوسط سنتی(بازار، روحانیت) نقش مهمی در انقلاب ایفا کرد.

اما جمهوری اسلامی نه نماینده و سخنگوی این طبقه بلکه نماینده طبقه متوسط سنتی بود و در همان سالهای ابتدایی انقلاب با به حاشیه راندن نمایندگان سیاسی طبقه متوسط جدید(چپ، ملی مذهبی، ملی گرا) خود به تنها گفتمان هژمونیک انقلابی تبدیل شد.

جمهوری اسلامی طی این چند دهه اگر چه در ظاهر هیچگونه سازشی با طبقه متوسط جدید نداشت اما ناخواسته بیشترین تلاش را برای رشد طبقه متوسط جدید به کار گرفت. طی چند دهه اخیر اگر چه جمعیت ایران کمی بیش از دو برابر شد اما تعداد دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاهی بیش از سی برابر رشد کرد و زنان اکثریت صندلی های دانشگاهها را تصاحب کردند.
رشد جمعیت دانشجویی یک نتیجه مهم داشت و آن فربه تر شدن طبقه متوسط جدید بود. طبقه ای که به واسطه تحصیلات علاوه بر نیازهای شغلی و اقتصادی، خواهان سبک زندگی جدیدی نیز بود.

اولین تضاد علنی طبقه متوسط جدید با طبقه سنتیِ حاکم در دوم خرداد سال ۱۳۷۶ و حادثه کوی دانشگاه در سال ۷۸ رخ داد. این طبقه رو به رشد دیگر روایت سنتی و پدرسالارانه از سبک زندگی و نظام سیاسی و حکومت دینی را نمی پذیرفت و به واسطه تحصیلات دانشگاهی اطلاعات بیشتری از جهان غرب داشت و خواهان تعامل با دنیا و سفر به کشورهای مختلف بود. این طبقه در حوزه های مختلف اجتماعی و فرهنگی از سینما گرفته تا موسیقی پاپ و سبک پوشش تغییرات مختلفی را طلب می کرد.

در مقابل جناح محافظه کار سنتی که از تغییرات گسترده سبک زندگی این طبقه روبه رشد در ترس و وحشت بود با تمام ابزارهای خود [تهدید نویسندگان و روشنفکران، توقیف فله ای روزنامه ها، توقیف فیلم و تئاتر، ممیزی های سخت در حوزه نشر، ایجاد گشت ارشاد و..] تمام تلاش خود را برای به حاشیه راندن الگوی و سبک جدید زندگی طبقه رو به رشد جدید به کار گرفت.

اما در همان حین که گفتمان سنتی با تمام قدرت در حال تبلیغ علیه الگوی زندگی و فرهنگ غربی بود، طبقه متوسط جدید به واسطه گسترش روزافزون رسانه های آماده می شد تا بزرگترین تقابل خود با گفتمان سنتی حاکم را به خیابان بیاورد. جنبش سبز نماینده این طبقه جدید شهری بود.

طبقه متوسط جدید پس از تجربه انتخابات ۸۸ و حوادث پس از آن متوجه سختی های مسیر پیش روی اصلاح طلبی شد و کم کم از آن آرمانگرایی دوره دوم دولت خاتمی به سمت واقع گرایی و پذیرش اصلاحات تدریجی حرکت کرد. مشارکت این طبقه در انتخابات سالهای ۹۲ و ۹۴ و ۹۶ نمونه تلاشهای مسالمت آمیز این طبقه برای حک کردن خود بر پیشانی اجتماع و به عقب راندن گفتمان سنتی بود.

اما سنگینترین ضربه به طبقه متوسط جدید ایران نه از سوی گفتمان سنتی حاکم بر کشور بلکه از سوی دونالد ترامپ رئیس جمهور وقت آمریکا صورت گرفت. خروج آمریکا از برجام به مثابه هدیه ای الهی برای محافظه کاران و طبقه متوسط سنتی کشور بود تا با تکیه بر آن تمام کینه انباشته خود از طبقه متوسط جدید را بر سر آنها فرود آورند و انبوهی از توهین و متلک را نثار این طبقه و دولت به گِل نشسته ای نمایند که برگزیده این طبقه محسوب می شد.

گفتمان سنتی صاحب قدرت در انتخابات سال ۱۴۰۰ نشان داد که دیگر سر هیچ سازگاری با طبقه متوسط جدید ندارد و آنها را به طور کامل از عرصه حیات سیاسی کنار خواهد گذاشت. طبقه ای که حالا نزدیک به چهل درصد جمعیت کل کشور و بیش از شصت درصد جمعیت کلانشهرها را شامل میشد، دیگر هیچ مفری برای به رسمیت شناخته شدن پیش روی خود نمی دید و فشارهای ناشی از گسترش روزافزون تورم و سخت گیری های اجتماعی را نیز با پوست و استخوان خویش احساس می کرد.
درگذشت تراژیک مهسا امینی بهانه ای برای طغیان این طبقه بود که احساس می کرد از حق و حقوق و جایگاه و شأن یک شهروند برخوردار نیست..

حال گفتمان سنتی حاکم دو انتخاب پیش روی دارد. این گفتمان می تواند به مانند سابق با تقلیل دادن این طبقه بزرگ اجتماعی به منافق و بی دین و بی غیرت و امثالهم آنها را سرکوب کامل نموده و به حاشیه براند و منتظر حوادث بعدی بماند و یا اینکه از پوسته ایدئولوژیک خود خارج شده و با به رسمیت شناختن سبک و الگوی زندگی و خواستهای این طبقه از حوادث خطرناک آتی جلوگیری نماید.
@kharmagaas

در این مملکت برای دلسوز و روشنفکر و منتقد و قهرمانِ خلق شناخته شدن نیازی به تفکر و سواد و مطالعه نیست‌.
در این مملکت کافیست سخنان بی‌مبنا بگویید.
تمام نکبت‌ها و پلشتی‌های کره زمین را به سرزمین خود نسبت دهید.
با بدنام‌ترین دشمنان کشور نشست و برخاست کنید.
به تاریخ و فرهنگ این سرزمین بد و بیراه بگویید.
از هر کنش ضدحکومتی ولو تروریستی حمایت کنید.
صبح تا شب دنبال تحریم و دعوت از بیگانگان برای حمله به وطن خود باشید.
شبانه روز به حکومت و حاکمان (فرقی هم نمی کند چه حکومتی) فحاشی کرده و بد وبیراه بگویید
برای خالی نبودن عریضه چند روزی هم زندان رفته و دروغ‌های عجیبی از شرایط خود در زندان به بیرون مخابره کنید.

این شیوه کنشگری همیشه تاریخ این سرزمین قهرمان تولید کرده و ربطی هم به ساختار و نوع حکومت ندارد.
این شیوه قهرمان‌پروری که توده را شیفته خود می کند، در عصر پهلوی با هدف بدنام کردن روشنفکران وطن‌دوست از سوی تروریستهای سازمان مجاهدین و فداییان خلق دنبال می شد و امروز هم از سوی اراذل و اوباشی دنبال می‌شود که تمام تلاش‌شان به انزوا و ویرانی کشاندن ایران است.
@kharmagaas

فرهاد قنبری
رئالیسم کلاسیک به زبان ساده

رئالیسم(واقع گرایی) کلاسیک [به زبان بسیار ساده] به ذات و سرشت انسان بدبین است و اساس نظریه خود را بر این اساس قرار داده است. این نظریه که بیش از هر کسی ریشه در آراء "نیکولو ماکیاولی" فیلسوف بزرگ ایتالیایی و "توماس هابز" فیلسوف انگلیسی دارد، طبیعت انسان را خشن، جنگ طلب و غیرستیز می داند.
هابز معتقد بود: «انسان گرگ انسان است»، به نظر او انسانها از سر ناچاری و ترس از دریده شدن توسط یکدیگر تن به قانون و حکومت می دهد.

اما چرا در میان اینهمه حیوانات، هابز گرگ را انتخاب کرده است؟
گرگ ها جزو معدود حیواناتی هستند که به همنوع خود هم رحم نمی کنند. گرگ ها در هنگام گرسنگی شدید، دور هم حلقه می زنند و با نگاه همدیگر را زیر نظر می گیرند. به محض این که گرسنگی بر یکی از گرگ ها چیره شد و در او کوچکترین ضعفی احساس کردند، همه به او حمله ور شده و بعد از از پا در آوردن گوشتش را می خورند. گرگ با هیچ حیوانی از موضع برابر برخورد نمی کند. گرگ یا از بعضی حیوانات می ترسد و از آن ها فرار می کند و یا به بعضی دیگر حمله ور می شود. گرگ حتی با همنوع نیز از موضع برابر برخورد نمی کند. در واقع، برخلاف بسیاری از حیوانات، گرگ هیچ درکی از مفهوم همنوع، متحد و یا هم پیمان ندارد.
برخلاف بسیاری از حیوانات که فقط در روز یا فقط در شب شکار می کنند، گرگ برای شکار وقت نمی شناسد و اتفاقا در اغلب اوقات صبح خیلی زود و یا آخر شب به طعمه خود حمله می کند. اغلب حیوانات گوشتخوار پس از شکار طعمه خود و خوردن گوشت آن تا اندازه ای که سیر شوند، از طعمه دست می کشند. در حالی که گرگ صرف نظر از این که چقدر گرسنه یا سیر باشد، طعمه خود را تا بیشترین حد ممکن می درد.

نگاه رئالیست های کلاسیک به مناسبات حاکم بر عرصه بین الملل تا حدود زیادی با نگاه هابز به انسانها همدلی دارد.
به عقیده آنها عرصه بین الملل هم چیزی شبیه عرصه منازعه گرگ هاست و کشورها هم در عرصه جهانی چشم در چشم هم دوخته اند تا کشوری کوچکترین ضعفی از خود نشان دهد تا او را بدرند. (مثال افغانستان، عراق و لیبی و.. که در دهه های اخیر از کشورهایی بودند که ضعف نشان داده و دریده شدند)

کشورها در عرصه بین الملل به سان گرگ ها هیچگاه از موضع برابر بایکدیگر برخورد نمی کنند. همیشه قدرتمندان هستند که شیوه زیست خود را بر ضعیف ترها دیکته می کنند. کشورها به سان گرگ ها هیچ ارزشی به پیمان و اتحادها قائل نیستند و با مشاهده کوچکترین ضعفی در هم پیمانان خود، تمام معاهدات را نقض کرده و دندان تیز خود را نشان می دهند. (صدام و هیتلر با پاره کردن معاهده به ایران و شوروی حمله کردند) کشورها مانند گرگ ها برای شکار وقت نمی شناسند و هر لحظه آماده حمله و دریدن هستند.(آنها گاه ممکن است نصف شب رضا شاه را از خواب بیدار کرده و به او خبر حمله به کشور ایران را بدهند یا اینکه ناگهانی بر سر ناکازاکی و هیروشیما بمب اتم فرود بریزند)

به عقیده پیروان این مکتب فکری تنها راه کشورها برای جلوگیری از دریده شدن توسط کشورهای دیگر تقویت بنیه دفاعی و ایجاد ترس و هراس در کشورهای رقیب است.
البته این نظریه منتقدان بسیاری دارد و از لیبرالها تا ایده آلیستها و اخلاقگرایان و.. چنین تعریفی از انسان و منطق حاکم بر عرصه بین الملل را نمی پذیرند.
@kharmagaas

فرهاد قنبری
تا نبینند، باور نکنند.

افراد معدودی هستند که تا کوچکترین مطلبی علیه اسرائیل و غرب و سیاستهای ضدایرانی نتانیاهو، علیف و.. به اشتراک گذاشته می شود، انگار به نزدیکترین فرد خانواده هایشان توهین شده است و با صورتی برافروخته و غضبناک شروع به توهین و فحاشی می کنند.

حال بد نیست به این معدود افراد عاشق و واله ترامپ و نتانیاهو این حکایت گزنده عبید زاکانی را خاطرنشان کرد.
عبید زاکانی می گوید:
"مردی کودکی را دید که می گریست و هر چند مادرش او را نوازش می کرد، خاموش نمی‌شد. گفت: خاموش شو تا مادرت را به کار گیرم! مادر گفت: این طفل تا آنچه گویی نبیند، به راست نشمارد و باور نکند!"

حالا وصف همین دلبستگان و شیفتگان نتانیاهو که یک روز با خروج ترامپ از برجام توییت "ترامپ متشکریم" می نوشتند و روزی دیگر با نوشتن نامه تحریم های بیشتر ایران را طلب می کردند و امروز هم از شنیدن تهدیدات نظامی نتانیاهو در پوست خود نمی گنجند وصف حال همین حکایت است:
آنها " تا آنچه می گوید نبینند به راست نشمارند و باور نکنند"

آنها تا بمب ها و موشک های اسرائیل را بر سردر خانه هایشان نبینند، تا قحطی و گرسنگی کامل و فروپاشی اجتماعی حاصل از تحریم ها را نبینند، تا ویرانی آثار تاریخی و میراث فرهنگی کشور را نبینند، تا آوارگی و دربه دری خود و خانواده هایشان را نبینند باور نکنند..
(هر چند با میزان بار حماقتی که برخی رسانه بر دوششان گذاشته است بعید میدانم آن روز هم باور کنند)
@kharmagaas

فرهاد قنبری
بدبخت آن مملکتی که..

بدبخت ملت و مملکتی که صد سال پیش روزنامه نگارش ملک المتکلمین و میرزا جهانگیرخان صوراسرافیلی بود که به خاطر قلم و دفاع از قلمش جان خود را از دست می داد و حالا روزنامه نگارش این چشم و دل گرسنگان سست فکری است که قلم را وسیله کاسبی حقیر خود کرده است.
بدبخت آن ملت و مملکتی که صد سال پیش روزنامه نگاران و شاعران و اندیشمندانش انسانهای شریف و وطن دوستی مانند ملک الشعرای بهار و دهخدا و نسیم شمال و عارف قزوینی و میرزاده عشقی و میرزا آقاخان کرمانی و طالبوف و میرزا یوسف خان مستشارالدوله و ادیب الممالک و ایرج میرزا و اعتصام الملک و سیدجمال واعظ و میرزا حسن رشدیه و.. بودند که سالها رنج و سختی را به جان می خریدند تا مفهوم وطن و قانون و آزادی را به ملت بفهمانند. مردان سترگی که «حبل المتین» و «عروة الوثقی» و «قانون» و «پرورش» و «اختر» را از تبعید چاپ کرده و با خطرات فراوان به کشور می رسانند تا شاید جامعه خرافاتی و متوهم ایرانی را از خواب غفلت تاریخی بیدار نمایند. اما امروز روزنامه نگار و قلم به مزد بدبخت و بی‌سوادی فقط برای خالی نبودن عریضه و گرفتن چهار تا لایک و تشویق، حاضر به کاسه لیسی اسراییل و کثیف‌ترین موجودات روی زمین است.

ولله آنکه از راه دلالی خودرو و دلار روزگار می گذراند صد شرف دارد به چنین قلم به مزدی. ولله آنکه از راه دزدی روزگار می گذراند صد شرف دارد به قلم به مزد بی سوادی که پروژه بگیر این و آن خانواده و محفل سیاسی است و همه چیزش را قربانی یک مشت دلار کثیف می کند.
به قول آن مرحومی که میگفت: "با صدتومن و بی صد تومن زندگی آدم می گذره اما خیلی بده که آدم فاحشه مغزی باشه"
@kharmagaas