جایگاه مردم از نگاه اسلام
🔷 مساله جایگاه مردم در نظام اسلامی همواره مورد بحث و مناقشههای فراوانی قرار گرفته است. سخنان امام خمینی درباره اهمیت نظر مردم و موجبات فراهم کردن رضایت مردم و به طور کلی تلقی خواست عمومی به عنوان یک اصل معتبر، نه تنها شامل نهادهای انتخابی میشود بلکه در برخی موارد از ضرورت حفظ مقبولیت عمومی در نهادهای انتصابی چون شورای نگهبان نیز سخن گفتهاند.(1)
🔷اما در حالی که امام خمینی در صدر انقلاب با صدای رسا از ضرورت حفظ جمهوریت نظام و مقبولیت مردمی سخن گفتهاند، در سالیان اخیر اشخاصی نظیر مصباح یزدی شعار "جمهوریت" را صرفا تشخیص و مصلحت سنجی ولی فقیه عنوان میکنند و آن را برگرفته از تعالیم اسلام نمیدانند؛ مصباح یزدی میگوید :
امام خمینی (ره) چون درصدد نفی حکومت سلطنتی بودند، لفظ جمهوری را به کار بردند و براي اقناع طرفهاي مقابل، به رأي مردم استدلال ميكردند(2)
اما اشخاصی نظیر مقام معظم رهبری مساله مردم سالاری را از تعالیم اسلامی میدانند. ایشان میفرمایند:
اینجور نیست که ما جمهوری را گرفته باشیم و منضمّ به اسلام کرده باشیم؛ نه، خود اسلام به ما اینجور یاد میدهد.(3)
🔷اما مساله این است که پشتوانه نظری و دینی جایگاه رفیع مردم از نظر امام خمینی چه بوده است؟ آیا سخن امام خمینی ناشی از یک مبنای مهم دینی بوده یا به تعبیر مصباح یزدی صرفا به دلیل اقتضاء مصالح بوده است؟
هاشمی رفسنجانی در آخرین خطبه خود در نماز جمعه تهران نقل کرد که امام خمینی درباره ضرورت مقبولیت مردمیِ حکومت، به روایتی از کتاب سید بن طاوس درباره امام علی استناد میکرده است. در این روایت شرط تحقق ولایت و زعامت به مقبولیت عمومی منوط شده است. البته در صدر اسلام و بعد از شهادت پیامبر، انتخابات و رفراندومی جهت کسب نظر اکثریت مردم جامعه آن روز برگزار نشد اما اکثریت مردم در برابر کودتایی که اقلیتی در شورای سقیفه انجام دادند، سکوت کردند و در عمل به آن تمکین کردند.
🔷صرف نظر از اینکه نقل هاشمی رفسنجانی تا چه حد میتواند معتبر باشد، توجه به این روایت در هر حال حائز اهمیت است؛
سید بن طاوس در کتاب کشف المحجة از کتاب رسائل مرحوم کلینی (صاحب کتاب کافی) روایت کرده است که پیامبر گرامی اسلام به امام علی علیه السلام فرموده بودند:
يَا ابْنَ أَبِي طَالِبٍ لَكَ وِلَاءُ أُمَّتِي فَإِنْ وَلَّوْكَ فِي عَافِيَةٍ وَ أَجْمَعُوا عَلَيْكَ بِالرِّضَا فَقُمْ بِأَمْرِهِمْ وَ إِنِ اخْتَلَفُوا عَلَيْكَ فَدَعْهُمْ وَ مَا هُمْ فِيهِ فَإِنَّ اللَّهَ سَيَجْعَلُ لَكَ مَخْرَجاً
اگر پسر ابی طالب؛ برای توست زعامت و ولایت امت من؛ پس اگر تو را در حال اختیار (نه اضطرار) به عنوان والی پذیرفتند و بر تو اجماع کردند، ولایت و زعامت آنها را بر عهده بگیر اما اگر درباره تو دچار اختلاف شدند (و آن رای حداکثری) برای تو حاصل نشد، آنها را به حال خود رها کن همانا خداوند برای تو راه خروج از گرفتاریها را فراهم میکند.(4)
https://t.me/dr_ahmadinejad/31921) صحیفه امام خمینی ج17ص249
2) سایت مصباح یزدی
http://mesbahyazdi.ir/node/50303) بیانات مقام معظم رهبری در اردیبهشت 96
http://yon.ir/Hb6ec4) مستدرک الوسائل ج11 ص 78
@mohsenp1414