اگر ابتدای جمله «میدانید» و شبیهِ آن بیاید، آیا پرسش غیرمستقیم درست میشود؟ تهش نقطه میآید یا علامت سؤال؟
وقتی ابتدای جمله «آیا»ی آشکار یا پنهان میآید، با علامت سؤال تمامش میکنیم. اینجا پرسشِ مستقیم در کار است:
آیا میدانید؟
آیا نمیدانید این را؟
آیا میدانستید که فلان چیز فلانطور است؟
نمیدانی چند کیلومتر رگ در بدن ما هست؟
میخواهی بدانی با او چه کنی؟
پرسش غیرمستقیم این است:
نمیدانم که آیا با من موافق است یا نه.
میدانی که برایم سؤال پیش آمده.
پرسیدم چه کسی با من میآید.
نمیدانستم حرف کدامشان را قبول کنم.
گاهی مرزش باریک است:
۱. الان فهمیدی که چقدر پول ریختهاند؟
۲. الان فهمیدی که چقدر پول ریختهاند.
در ۱، لحن کل جمله پرسشی است.
یعنی: فهمیدی؟
خودِ «فهمیدن» محل سؤال است.
فهمیدی یا نفهمیدی؟
در ۲، لحن کل جمله خبری است.
میگوید بالاخره فهمیدی
و این «فهمیدی» نقطه میخواهد
یا فوقش علامت عاطفه.
@virastaranدستۀ #سجاوندی در وبگاه:
virastaran.net/sj