oyi bilan shoir o’rtasidagi munosabatlar sovuqlashgandi. Hatto Rossiya imperatori tomonidan Pushkinga taqdim etilgan kamer-yunkerlik unvoni ham bu munosabatni ilita olmaydi, qaytaga shoirning g’azabini qo’zg’atadi. U o’z kundaligida buni shunday izohlaydi: “bu mening yoshimga nisbatan ochiqdan-ochiq masxara, zero, bunday unvonni juda yosh yigitlarga berishadi…” Pushkin kamer-yunkerlik unvoni saroy ahli uning rafiqasini o’z ziyofatlarida ko’rishni istagani uchungina berildi, deb hisoblagan. 1836 yilda Pushkin “Zamondosh” adabiy almanaxini chop ettira boshlaydi, maqsadi jurnal yordamida o’zining moliyaviy ahvolini yaxshilash edi. Lekin jurnal yangi chiqimlar, xarajatlarni boshlab keldi, xolos. Kiborlar orasida rafiqasi Natal`ya Goncharova hamda Jorj Dantes o’rtasidagi ishqiy aloqalar borasidagi mish-mishlar ham Aleksandr Sergeevichni bezovta qilardi. O’sha yili u taqdirning yana bir zarbasiga uchraydi – onasi Nadejda Osipovna vafot etadi. Zamondoshlari ta’kidlaganlaridek, hayotining oxirgi yillarida Pushkin juda tushkun ahvolda bo’lgan. Nihoyat, 1837 yilning yanvarida Dantes otgan o’q Pushkinning qovurg’asini yalab o’tib, qorniga qadaladi. Jarohat o’sha davr uchun halokatli edi(garchi qator mutaxassislar o’limning asl sababini shifokorlarning xatosida deb bilsalar-da, chunki yaxshi parvarish qilinsa, shoir oyoqqa turib ketishi mumkin edi).
O’limi oldidan Pushkin imperatorga shunday yozadi: “xotirjam ko’z yumish uchun bir og’iz marhamatli so’zingizni kutyapman…” Nikolay I uni avf etganini bildirib, xotini va bolalariga g’amxo’rlik qilish, hatto shoirning hamma qarzlarini to’lashga ham va’da beradi(bularning bari keyinroq ado etiladi ham). Endi Aleksandr Sergeevich tinchgina ko’z yumishi mumkin edi. Ammo dahoning dafn marosimi hanuzga qadar qator saavollarni keltirib chiqaradi. Adabiy tarixchi Aleksandr Nikitenko o’z kundaligida qayd etganidek, juda ko’pchilik bu mashhur siymo bilan vidolashishni istagan, ammo odamlarni atay chalg’itishgan: dafn marosimi Isaakievskiy soborida bo’lishi e’lon qilinadi va xalq o’sha yerda to’planadi. Aslida esa jasad tunda yashirincha Konyushenniy cherkoviga keltiriladi. O’sha kuni universitet professorlari kafedradan bir zum ham jilmaslik hamda talabalarning ma’ruzalarda to’liq ishtirok etishlarini ta’minlash borasida “yuqoridan” qattiq yozma farmoyish oladilar. Tilovatdan so’ng tobutni cherkov yerto’lasiga olib tushadilar va uni o’sha yerda 3-fevralga qadar saqlaydilar, so’ng Pskovga jo’natadilar. Pskov gubernatoriga imperatorning maxsus farmoni yo’llanadi. Ya’ni “har qanday yig’ilish, alohida tadbirlar, bir so’z bilan aytganda, har qanaqa marosimni ta’qiqlash, shu bilan birga, oqsuyaklarga mansub shoirning jasadini cherkov tartib-qoidalariga binoan dafn etish” buyuriladi. Bundan kelib chiqadiki, Nikolay I shoir “o’lim”ining asl sabablarini bilgan bo’lishi ehtimol…
Qayta yaralish
Xo’sh, Pushkin Dyuma bo’la olishi mumkinmidi?
Napoleonning do’sti – general Tom-Aleksandr Dyuma vafot etadi, bu vaqtda uning o’g’li Aleksandr to’rt yoshda edi. Frantsuz kiborlari doirasida generalning uncha mashhur bo’lmagan ismi-sharifi tezda unutiladi. Va kutilmaganda 1822 yilda Parijda yigirma yoshlardagi o’spirin paydo bo’ladi va o’zini afsonaviy general Dyumaning o’g’li sifatida tanishtirib, otasining eski qadrdonlarini izlay boshlaydi. Parijda uning asl kelib chiqishi hech kimda shubha uyg’otmaydi, chunki yigitcha yevropalikka o’xshamas, general Dyumaning tomirida afrikaliklar qoni oqishi haqida esa hamma bilardi. O’sha yigitcha Pushkin bo’lishi mumkinmidi?
Albatta, 1822 yilda Aleksandr Sergeevich tirik va sog’-salomat, mash’um duelgacha esa hali oldinda 15 yil vaqt bor edi. Taxmin qilish mumkinki, shoir avantyurachilik tabiatining undovi ostida ikki xilda hayot kechirgan, Rossiyada Pushkin, Frantsiyada esa Dyuma bo’lib yashagan bo’lishi mumkin. 1820 yildan keyin u to’rt yil davomida janubda yashagandi. Shu yillar ichida shoir bir necha marotaba Parijda bo’lishi va hatto frantsuz tilida Dyuma taxallusi bilan bir nechta asarlar yozishga ham ulgurishi mumkin edi. 1824 yilda ikki yilga surgun hisobida quvilgan
O’limi oldidan Pushkin imperatorga shunday yozadi: “xotirjam ko’z yumish uchun bir og’iz marhamatli so’zingizni kutyapman…” Nikolay I uni avf etganini bildirib, xotini va bolalariga g’amxo’rlik qilish, hatto shoirning hamma qarzlarini to’lashga ham va’da beradi(bularning bari keyinroq ado etiladi ham). Endi Aleksandr Sergeevich tinchgina ko’z yumishi mumkin edi. Ammo dahoning dafn marosimi hanuzga qadar qator saavollarni keltirib chiqaradi. Adabiy tarixchi Aleksandr Nikitenko o’z kundaligida qayd etganidek, juda ko’pchilik bu mashhur siymo bilan vidolashishni istagan, ammo odamlarni atay chalg’itishgan: dafn marosimi Isaakievskiy soborida bo’lishi e’lon qilinadi va xalq o’sha yerda to’planadi. Aslida esa jasad tunda yashirincha Konyushenniy cherkoviga keltiriladi. O’sha kuni universitet professorlari kafedradan bir zum ham jilmaslik hamda talabalarning ma’ruzalarda to’liq ishtirok etishlarini ta’minlash borasida “yuqoridan” qattiq yozma farmoyish oladilar. Tilovatdan so’ng tobutni cherkov yerto’lasiga olib tushadilar va uni o’sha yerda 3-fevralga qadar saqlaydilar, so’ng Pskovga jo’natadilar. Pskov gubernatoriga imperatorning maxsus farmoni yo’llanadi. Ya’ni “har qanday yig’ilish, alohida tadbirlar, bir so’z bilan aytganda, har qanaqa marosimni ta’qiqlash, shu bilan birga, oqsuyaklarga mansub shoirning jasadini cherkov tartib-qoidalariga binoan dafn etish” buyuriladi. Bundan kelib chiqadiki, Nikolay I shoir “o’lim”ining asl sabablarini bilgan bo’lishi ehtimol…
Qayta yaralish
Xo’sh, Pushkin Dyuma bo’la olishi mumkinmidi?
Napoleonning do’sti – general Tom-Aleksandr Dyuma vafot etadi, bu vaqtda uning o’g’li Aleksandr to’rt yoshda edi. Frantsuz kiborlari doirasida generalning uncha mashhur bo’lmagan ismi-sharifi tezda unutiladi. Va kutilmaganda 1822 yilda Parijda yigirma yoshlardagi o’spirin paydo bo’ladi va o’zini afsonaviy general Dyumaning o’g’li sifatida tanishtirib, otasining eski qadrdonlarini izlay boshlaydi. Parijda uning asl kelib chiqishi hech kimda shubha uyg’otmaydi, chunki yigitcha yevropalikka o’xshamas, general Dyumaning tomirida afrikaliklar qoni oqishi haqida esa hamma bilardi. O’sha yigitcha Pushkin bo’lishi mumkinmidi?
Albatta, 1822 yilda Aleksandr Sergeevich tirik va sog’-salomat, mash’um duelgacha esa hali oldinda 15 yil vaqt bor edi. Taxmin qilish mumkinki, shoir avantyurachilik tabiatining undovi ostida ikki xilda hayot kechirgan, Rossiyada Pushkin, Frantsiyada esa Dyuma bo’lib yashagan bo’lishi mumkin. 1820 yildan keyin u to’rt yil davomida janubda yashagandi. Shu yillar ichida shoir bir necha marotaba Parijda bo’lishi va hatto frantsuz tilida Dyuma taxallusi bilan bir nechta asarlar yozishga ham ulgurishi mumkin edi. 1824 yilda ikki yilga surgun hisobida quvilgan