#Jajjaboota_Qaalluu_Ituu. #ilmaan_Murawwa
Akkumma Beekamu Ituu Kurnan Keessa tokko Qaalluu dha. Qaalluun Ituu ibidda Lama qabdi. Lameen #Hidhabuu fi #Beerri. Hidhabu Torba. Beerri Saddeeti. Mirrigga Carcar kan gosa Qaalluu Ituu keessatti akkana jechuun waa'ee hidda laatinsa Gosa Qaalluu Ituu dur jiru himu.
Tuqaa wayyuu innaa
Burree qeerreenssaa qabaa
Halngaa meetaa qabaa
Gootummaa finxee qabaa,
Beerii hidhabuu
qumbii nyaaraa qabaa
Addaa kallacha qabaa
Gurmuu cuuqaa qaba,
Yaayyaa tiilee uukkoodhaa
Mana wayyootii qabaa,
Tuqaa wayyuu innaayyee
Lammii siree Iyyaagee
Lammii dooyyoo diramuu
Niinnii wayyoo gumuroo
Hidhabu boruu Anduu
Beerii daadhii duree
Gowwaa himannaa beeynee
Manni isaa ulee.
Akka gaaddisa tolee
Akka Cina miidhagee
Qaalluyyee lammii tiyyaa
gama kee gara gale.
Areera lammii tiyyaa
Beerriye ibidd lamaa
Dhaalati fi Goona'aa
Hidhabuu ibidd lamaa
Areeroo fi Boonayya.
Hidhabuu lammiin torbaa
Beerriyee lammiin Saddeeti
Lama Qaalluu Manni duubatti hin hafne.
1. Beerre
2. Hidhabuu
1. Beerre (2)
1) Dhaalati fi
2) Goona/Goota'a
Dhaalat (4).
1.Dhanqa.
2.Diinni.
3.Dhaaya
4.Hurratti
Goona (4).
1.Manxe.
2.Silaalu.
3.Sibbu.
4.Himanuu.
2. Hidhabuu (2)
1) Areeroo fi
2) Boonayya
Areero (3).
1). Andu,
2). Saaluu,
3). Noola
Boonayyaan (4)
1.Wallooyyee,
2.Asheetee,
3.Didiimtuu
4.Iyyeega
;- jechuun mirriiggu. Mirrigni Heera hima, mirrigni foormullaa hidda laatinsa Oromummaa gosa takkaa hima. Mirrigni waan dur ture tokko dhalootaaf dabrsaa. Mirrigni kun arr'a guyyaa keessaa hidda gosa namaa abbumti fadhe ka'ee jiniiruu akka hin dandeenye nuuf mirkaneessa. ibidda ,Balbalaa fi warra gosa Qaalluu Ituu jala jirtu gafi faggeenyaan qorannee jirra. Fuuldura Kitaaba keessatti isiniif maxxansina.
Yeroo ammaa Gosti Qaalluu Ituu Bakka adda addaa qubatanii kan argaman yoo tahu, kun wanni taheef sababa mataa isaa kan ofdandayye qaba. Dur Gaafa Oromoon Waaqqeefataa turetti, Bareentuma keessatti, keessaaffuu Murawwaa, Humbannaa fi Qalloo keessatti muuda kan gaggeessuu fi kan sirna Muudaa adda addaa hoogganan Qaallu Ituuti waan tahef, tajaajiluma kanaa milkeessuuf jecha Qaalluun Ituu Ona Barreentuma bakka adda addaa akka qubattu caffee gadaa ituutiin godhamee ture akka Manguddoon Ituu himanitti. Gosti Qaalluu Keessaaffuu ibiddi Beerre irra guddaan Walloo kaasee, Obborraa, Anniyyaa fi Daga ,Naannoo erreri, Dirree DawaaFuuldura dabalatee iddoo adda addaa qubatanii jiru. Beerre Hangafa Qaalluu ti. Haa tahu malee, Onni Gosa Qaalluu handhuurti Galamsoo. Dur Galamsoo Ona Qaalluu jechuun kan beekamu kaabaa gara kibbaatti toora Bordooddee, Dirree Qaalluu irraa kaasee hardiimiin qabee, gubbaa qorichaa guutuutti fudhatee, achuumaan gad bu'ee bahaa gara dhihaatti immoo Haroo carcarii kaasee hanga Machaarraatti Ona Qaalluu #Galamsoo jechuun Ummata Oromoo Ituu keessatti Beekamti.
Seenaa Duubbee gosa Qaalluu Ituu bakka adda addaa jirtu tana hunda Dhaloota Jahaa hanga torbaa yoo ofduuba achii qorattee kan ilaaltu tahe, ka'uumsi isaanii dur bakkuma Ona Qaalluu jechuun ibsine kana akka tahe qorannoo hammayyaa malees, manguddoon ituu ni dubbatu. wanti iddoo ja'aame kanatti arr'aas lafaratti mul'atus kan nama agarsiisu kanuma.
Waa'ee ibidda gosa Qaalluu Ituu Erga hangana janne booda, Jajjaboota Ituu,Warra Qaalluu jaarraa 21ffaa gara ilaalutti achi tarkaanfanne.
1. #Sheikh_Xalha_Bin_Jaafar.
Sheikh Xalhaan Bara lola Adwaa yeroo hoggantooni Minilik Gurguddoon biyya keessa wal sassaabanii gara kaabaa deeman, inni Walloorraa gara Ona Ituu, Carcar dhufuun, qabsoo bilisummaa Carcar keessatti itti fufuuf yaalii nama godhan ture. Haamiid Ibroo (Akaakiyee Jaarraa Abbaa Gadaa), Alii Guraacha (Abbaa Loonii Caffee Gadaa Ituu kan ture) wajjiin tahun, Mootii Afaar kan yeroo sanii Mahammad Hanfarree bira dhaquun, Hanga jibuuti gahanii akkaataa meeshaa waraanaa qonsilaa biyya Faransaay kan jibuuti ture irraa bittaan itti argatan soqan. Osoo milkaa'an tahe, otoo anga'ootiin Minilik Adwaarraa gad hin deebi'in hararghee too'achuuf ture. Garuu Faransaay Oromoo caalaa Minilik waan filataniif yaanni Sheikh Xalhaa osoo hin milkaa'in hafe.
Akkumma Beekamu Ituu Kurnan Keessa tokko Qaalluu dha. Qaalluun Ituu ibidda Lama qabdi. Lameen #Hidhabuu fi #Beerri. Hidhabu Torba. Beerri Saddeeti. Mirrigga Carcar kan gosa Qaalluu Ituu keessatti akkana jechuun waa'ee hidda laatinsa Gosa Qaalluu Ituu dur jiru himu.
Tuqaa wayyuu innaa
Burree qeerreenssaa qabaa
Halngaa meetaa qabaa
Gootummaa finxee qabaa,
Beerii hidhabuu
qumbii nyaaraa qabaa
Addaa kallacha qabaa
Gurmuu cuuqaa qaba,
Yaayyaa tiilee uukkoodhaa
Mana wayyootii qabaa,
Tuqaa wayyuu innaayyee
Lammii siree Iyyaagee
Lammii dooyyoo diramuu
Niinnii wayyoo gumuroo
Hidhabu boruu Anduu
Beerii daadhii duree
Gowwaa himannaa beeynee
Manni isaa ulee.
Akka gaaddisa tolee
Akka Cina miidhagee
Qaalluyyee lammii tiyyaa
gama kee gara gale.
Areera lammii tiyyaa
Beerriye ibidd lamaa
Dhaalati fi Goona'aa
Hidhabuu ibidd lamaa
Areeroo fi Boonayya.
Hidhabuu lammiin torbaa
Beerriyee lammiin Saddeeti
Lama Qaalluu Manni duubatti hin hafne.
1. Beerre
2. Hidhabuu
1. Beerre (2)
1) Dhaalati fi
2) Goona/Goota'a
Dhaalat (4).
1.Dhanqa.
2.Diinni.
3.Dhaaya
4.Hurratti
Goona (4).
1.Manxe.
2.Silaalu.
3.Sibbu.
4.Himanuu.
2. Hidhabuu (2)
1) Areeroo fi
2) Boonayya
Areero (3).
1). Andu,
2). Saaluu,
3). Noola
Boonayyaan (4)
1.Wallooyyee,
2.Asheetee,
3.Didiimtuu
4.Iyyeega
;- jechuun mirriiggu. Mirrigni Heera hima, mirrigni foormullaa hidda laatinsa Oromummaa gosa takkaa hima. Mirrigni waan dur ture tokko dhalootaaf dabrsaa. Mirrigni kun arr'a guyyaa keessaa hidda gosa namaa abbumti fadhe ka'ee jiniiruu akka hin dandeenye nuuf mirkaneessa. ibidda ,Balbalaa fi warra gosa Qaalluu Ituu jala jirtu gafi faggeenyaan qorannee jirra. Fuuldura Kitaaba keessatti isiniif maxxansina.
Yeroo ammaa Gosti Qaalluu Ituu Bakka adda addaa qubatanii kan argaman yoo tahu, kun wanni taheef sababa mataa isaa kan ofdandayye qaba. Dur Gaafa Oromoon Waaqqeefataa turetti, Bareentuma keessatti, keessaaffuu Murawwaa, Humbannaa fi Qalloo keessatti muuda kan gaggeessuu fi kan sirna Muudaa adda addaa hoogganan Qaallu Ituuti waan tahef, tajaajiluma kanaa milkeessuuf jecha Qaalluun Ituu Ona Barreentuma bakka adda addaa akka qubattu caffee gadaa ituutiin godhamee ture akka Manguddoon Ituu himanitti. Gosti Qaalluu Keessaaffuu ibiddi Beerre irra guddaan Walloo kaasee, Obborraa, Anniyyaa fi Daga ,Naannoo erreri, Dirree DawaaFuuldura dabalatee iddoo adda addaa qubatanii jiru. Beerre Hangafa Qaalluu ti. Haa tahu malee, Onni Gosa Qaalluu handhuurti Galamsoo. Dur Galamsoo Ona Qaalluu jechuun kan beekamu kaabaa gara kibbaatti toora Bordooddee, Dirree Qaalluu irraa kaasee hardiimiin qabee, gubbaa qorichaa guutuutti fudhatee, achuumaan gad bu'ee bahaa gara dhihaatti immoo Haroo carcarii kaasee hanga Machaarraatti Ona Qaalluu #Galamsoo jechuun Ummata Oromoo Ituu keessatti Beekamti.
Seenaa Duubbee gosa Qaalluu Ituu bakka adda addaa jirtu tana hunda Dhaloota Jahaa hanga torbaa yoo ofduuba achii qorattee kan ilaaltu tahe, ka'uumsi isaanii dur bakkuma Ona Qaalluu jechuun ibsine kana akka tahe qorannoo hammayyaa malees, manguddoon ituu ni dubbatu. wanti iddoo ja'aame kanatti arr'aas lafaratti mul'atus kan nama agarsiisu kanuma.
Waa'ee ibidda gosa Qaalluu Ituu Erga hangana janne booda, Jajjaboota Ituu,Warra Qaalluu jaarraa 21ffaa gara ilaalutti achi tarkaanfanne.
1. #Sheikh_Xalha_Bin_Jaafar.
Sheikh Xalhaan Bara lola Adwaa yeroo hoggantooni Minilik Gurguddoon biyya keessa wal sassaabanii gara kaabaa deeman, inni Walloorraa gara Ona Ituu, Carcar dhufuun, qabsoo bilisummaa Carcar keessatti itti fufuuf yaalii nama godhan ture. Haamiid Ibroo (Akaakiyee Jaarraa Abbaa Gadaa), Alii Guraacha (Abbaa Loonii Caffee Gadaa Ituu kan ture) wajjiin tahun, Mootii Afaar kan yeroo sanii Mahammad Hanfarree bira dhaquun, Hanga jibuuti gahanii akkaataa meeshaa waraanaa qonsilaa biyya Faransaay kan jibuuti ture irraa bittaan itti argatan soqan. Osoo milkaa'an tahe, otoo anga'ootiin Minilik Adwaarraa gad hin deebi'in hararghee too'achuuf ture. Garuu Faransaay Oromoo caalaa Minilik waan filataniif yaanni Sheikh Xalhaa osoo hin milkaa'in hafe.