نشر اگر

‌‌کتاب بایگانی کودکان گمشده رمانی نوشته‌ی والریا لوییزلی است که نخستین بار در سال ۲۰۱۹ انتشار یافت. یک زوج به همراه دو فرزندشان در گرمای تابستان به یک سفر جاده‌ای از نیویورک به مقصد آریزونا می‌روند. همزمان با این که خانواده به‌سمت غرب حرکت می‌کند، پیوند میان آن‌ها به‌تدریج سست می‌شود: یکی از بچه‌ها می‌تواند احساس کند که اختلافی میان پدر و مادر شکل گرفته است. بچه‌ها از طریق سرگرمی‌های کوچک همچون آواز خواندن و بازی با نقشه و دوربین عکاسی سعی می‌کنند هم با بحران خانوادگی خودشان و هم با بحرانی بزرگ‌تر کنار آیند که در تمام خبرها به گوش می‌رسد: داستان‌های مربوط به هزاران کودکی که در تلاش هستند تا از مرزهای جنوب غربی وارد آمریکا شوند، اما یا دستگیر می‌شوند یا جایی در بیابان، راه را گم می‌کنند.

«فکر کنم دچار احساس ترس از موقعیتی شده بودم که در بعضی خواب‌ها اتفاق می‌افتد، وقتی متوجه می‌شوید به مدرسه رفته‌اید و یادتان رفته لباس زیر بپوشید؛ نوعی آسیب‌پذیری عمیق و ناگهانی در مقابل همه‌ی غریبه‌هایی که نگاهی گذرا به جهان ما که هنوز خیلی جدید بود، می‌انداختند.»

بایگانی کودکان گمشده | والریا لوییزلی | ترجمه‌ی ویدا اسلامیه | چاپ اول ۱۴۰۰، شمیز، رقعی، ۳۸۴ صفحه، ۱۹۵۰۰۰ تومان، #معرفی_رمان.

@agarpub

‍ از دیگر اتهاماتی که رائین به تقی‌زاده می‌زند حقوق‌بگیری انگلستان است. در طرح این اتهام گروه‌های سیاسی مختلفی از چپ‌ها گرفته تا مصدقی‌ها دخیل بوده‌اند. مهم‌ترین دستاویز آن‌ها در طرح این اتهام هم نقش تقی‌زاده در انعقاد قرارداد ۱۹۳۳ بوده است. اسناد رسمی بسیاری درباره‌ی این قرارداد طی ساله‌ای اخیر منتشر شده است که اگر در میان آن‌ها مدرکی علیه تقی‌زاده بود مخالفان حتماً تا کنون آن را برملا کرده بودند. مدارک رائین برای اثبات دعوی خود نامه‌ها و اظهارات این و آن است که فاقد ارزش حقوقی‌اند. ابعاد این اتهام از موضوع مقاله‌ی حاضر خارج است، اما از آن‌جا که شرح نگاه تقی‌زاده به انگلستان و دیگر دول غربی، در کل به روابط خارجی، به ایضاح اندیشه‌ی سیاسی او کمک می‌کند، نگارنده با مستمسک قرار دادن این اتهام، این بخش از مقاله‌ی خود را به شرح دیدگاه‌های تقی‌زاده در سیاست خارجی اختصاص می‌دهد.

مهم‌ترین نکته درباره‌ی این موضوع این است که تقی‌زاده از نخستین تشخیص‌دهندگان عارضه‌ی توهم توطئه بوده و آن را فساد عظیم خوانده است. او در دوران سفارت خود در لندن در نامه‌ای به تاریخ ۸ آذر ۱۳۲۱ خطاب به قوام‌السلطنه، نخستوزیر وقت، می‌نویسد بدترین درد مردم ایران این است که «همه‌چیز را مانند قضا و قدر در دست خارجیان دانسته و تقریب به آن‌ها را وسیله‌ی بهبودی امور شخصی خود پنداشته‌اند و بدین طریق، ایمان و عزت نفس و حیثیت ملی به کلی برباد می‌شود. اگر خود مردم مملکت بین خود متحد و با دولت دم‌ساز و هم‌راز می‌شدند و هیچ نوع اعتنا به غیر نداشتند و پشت دولت ایستاده، او را تقویت می‌کردند ... قطعاً امور سیاسی خارجی مملکت یک پرده خوب‌تر می‌شد و اقدامات دولت بهتر پیش می‌رفت.» در نامه‌ای دیگر به وزارت‌خارجه، در همان دوران، به شیوع یک «مرض عمومی وهم» و «وبای مالیخولیا» در بین مردم مملکت اشاره می‌کند مبنی بر این اعتقاد که «انگلیسی‌ها مثل جن و پری در همه‌ی امور دست دارند و مانند قضا و قدر کل امور جاریه، از کوچک و بزرگ، و حتی مقدرات اشخاص و ترفیع رتبه‌ی مأمورین و انتخاب وکیل برای مجلس و یا انجمن بلدیه و تعیین معلمی برای تدریس در مدارس ابتدایی و مأموریت حاکم جوشقان تابع اراده‌ی آن‌ها است و به انگشت آن‌ها می‌گردد و آن‌ها در تمام امور ایران و ایرانی، از صغیر و کبیر، مداخله دارند و ...»

از مقاله‌ی مشروطه‌خواه لیبرال: درآمدی بر اندیشه‌ی سیاسی سیدحسن تقی‌زاده، نوشته‌ی فرهاد سلیمان‌نژاد

پدران بنیان‌گذار ایران جدید: سید حسن تقی‌زاده، مشروطه‌خواه لیبرال | به‌کوشش فرهاد سلیمان‌نژاد

@agarpub

‍ از نشر اگر منتشر خواهد شد...

از مصدق تاریخی تا مصدق اسطوره‌ای
با نگاهی به آثار و اسناد کمتر دیده شده
علی‌اصغر سیدآبادی

صد سال است که نام محمد مصدق در سپهر سیاسی ایران شنیده می‌شود. تمجیدکنندگانش بسیارند و تقبیح‌کنندگانش نیز ــ به‌ویژه در سال‌های اخیر ــ پرشمار شده‌اند. هنوز او و کارنامه‌اش موضوع بحث گروه‌های فکریِ مختلف و پژوهشگران تاریخ و سیاست معاصر ایران است و گاه‌به‌گاه اسناد تازه‌ای له یا علیه او و یا در چهارچوب دستیابی به حقیقت کشف و منتشر می‌شوند و همچنان پژوهشگران در جست‌وجوی زوایایی تازه از حیات سیاسی او، دوران کودکی، نوجوانی، جوانی، وکالت، صدرات و حبس و حصر او را می‌کاوند.
هم‌زمان که ستایشگران مصدق بیکار نبوده‌اند و تقریباً هر سال کتاب‌ها و مقاله‌های تازه‌ای با نگاهی ستایش‌آمیز درباره‌ی مصدق می‌نویسند و به مناسبت بیست‌وهشتم مرداد، چهارده اسفند و بیست‌ونهم اسفند و روزهای دیگر نام و یاد او را گرامی می‌دارند، در سال‌های اخیر، برخی از پژوهشگران نیز، برعکس، به‌صراحت از ضرورت شکستنِ اسطوره‌ی مصدق نوشته و گفته‌اند. این کتاب تلاش کرده است تا در این دوگانه گرفتار نشود و اگر از آن فراتر نرفته باشد، دست‌کم از منظری دیگر زاویه‌ی تازه‌ای در این بحث بگشاید. موضوع اصلیِ این کتاب «پدیدار» مصدق است. نویسنده در این کتاب سعی کرده‌است توضیح دهد که مصدق در افکار عمومی یا در روان جمعیِ ایرانیان چگونه پدیدار شده و «مصدق تاریخی» در چه شرایطی و با چه فرایندی به «مصدق اسطوره‌ای» تبدیل شده است.

@agarpub

‍ به خط عابر پیاده ابی رُد که رسیدم غریب آرام شدم. ترافیک نبود، شاید واقعاً راه را بسته بودند. ناگهان به فکرم رسید بار اولی که پا می‌گذاشتم روی خط عابر پیاده محبوبی داشتم و در ضمن نمی‌لنگیدم. نشستم روی دیواره‌ی بیرون استودیو. یادم آمد مردی که نزدیک بود زیرم بگیرد با حالت خاصی مویم را نوازش کرده بود، انگار به مجسمه دست می‌کشید، یا به چیزی که قلب در سینه ندارد. درباره‌ی این موضوع فکر می‌کردم که زنی آمد طرفم، سیگاری آتش‌نزده دستش بود و رو به من تکان‌تکانش می‌داد. پیراهنی آبی تنش بود. پرسید آتش دارم. موی بلوند کوتاهش آن‌قدر روشن بود که به نقره‌ای می‌زد. رنگ سبز چشمانش روشن‌ترین بود، مثل خرده‌شیشه‌ای که آب تا ساحل شسته، دست کردم توی جیبم و دنبال فندکم گشتم، فندک فلزی زیپو که همیشه همراهم بود، نسخه‌ی قدیمی و مقاوم در برابر باد و بدقواره‌ی فندکی که ارتش آمریکا در جنگ جهانی دوم و بعد در ویتنام استفاده کرد. زن دست من و فندک را باهم محکم چسبید و با کنجکاوی چشم تنگ کرد تا حرف‌های حک‌شده روی بدنه‌ی فندک را بخواند. توضیح دادم فندک مالِ آن روزهای پدرم بوده که عادت داشت هم‌زمان با حمامِ هر ماه یک بارش سیگاری هم دود کند. گفتم پدرم تازه مرده و من یک قوطی کبریت از خاکسترش را با خودم می‌برم آلمان شرقی تا در برلین شرقی کمونیست به خاک بسپارم. این‌ها را که می‌گفتم دستم می‌لرزید. خواهش کردم کمی پیشم بشیند. قبول کرد شانه‌به‌شانه روی لبه‌ی دیوار استودیو نشسته بودیم. صدای دم و بازدمش را می‌شنیدم. دود از سوراخ‌های بینی‌اش بیرون می‌زد، مثل اژدهای پشت کیمونوی جنیفر...

مردی که همه‌چیز را می‌دید | دبورا لوی | ترجمه‌ی نيلوفر صادقي | چاپ اول ۱۴۰۱، شمیز، رقعی، ۳۱۸ صفحه، ۱۷۰۰۰۰ تومان، #باکتاب.

@agarpub

‍ با رشد روزافزون رسانه‌ها و دستگاه‌های دیجیتال، در خانواده‌ها پرسش‌هایی از این دست مطرح می‌شوند که آیا رسانه‌های دیجیتال فرصت‌های جدیدی برای یادگیری کودکان به ارمغان می‌آورند؟ و آیا قشرهای کم‌درآمد، همچون گروه روبه‌رشد خانواده‌های اسپانیایی-لاتین در ایالات متحده در عمل از آن‌ها بهره می‌برند؟ برای پاسخ به چنین پرسش‌هایی، این کتاب به جای این‌که نگاه تحلیلی خود را به فناوری یا کودک معطوف کند، پویایی متقابل آن‌ها را همراه با تعاملات در حال ظهور میان والدین، معلمان، خواهرها و برادرها، و دوستان با رسانه‌های دیجیتال بررسی می‌کند؛ زیرا همه‌ی این ها با روش‌های پیچیده‌ای در حال تغییرند. این کتاب حاصل کار میدانی و عمقی با بیش از دویست خانواده است، برای درک این‌که آن‌ها چگونه در زندگی خانوادگی خود، راهی برای کار با رسانه‌ها پیدا می‌کنند.

در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: «والدین بر این باورند که قابلیت‌های فناوری برای شخصی‌سازی یادگیری فرزندانشان رابطه‌ی تنگاتنگی با قابلیت‌های آن برای تعامل‌پذیری دارد: به‌تعبیری، امکانات فراوانی که دستگاه‌های دیجیتالی برای مشغولیت با محتوای آموزشی فراهم می‌کنند. آن‌ها کنجکاوی‌های طبیعی فرزندانشان درباره‌ی فناوری و تمایل به استفاده از آن را این‌گونه تفسیر می‌کنند که ورود این نوآوری‌ها در کلاس کودکان را به یادگیری ترغیب کرده است.»

کودکان و خانواده‌‌ها در عصر دیجیتال | مهدي نوريان | چاپ اول ۱۴۰۲، شمیز، رقعی، ۳۱۸ صفحه، ۲۹۰۰۰۰ تومان، #پیشنهاد_کتاب.

@agarpub

‍ در ۲۵ اسفند ۱۳۵۴، طی جلسه ای مشترک میان مجلس شورای ملی و مجلس سنا، جایگزینی تقویم شاهنشاهی با تقویم شمسی به‌عنوان تقویم رسمی کشور تصویب شد. در این تقویم مبدأ از هجرت پیامبر اسلام از مکه به مدینه به روز فرضی و تقریبی تاج‌گذاری کورش در سال ۵۵۹ پیش از میلاد مسیح تغییر کرد. بقیه‌ی ارکان این گاه‌شماری با گاه‌شماری شمسی برابر است اسدالله علم در یادداشت‌های خود به تاریخ ۱۰ اسفند ۱۳۵۴/ ۲۹ فوریه‌ی ۱۹۷۶ درباره‌ی تغییر تقویم می‌نویسد:

شاهنشاه به این کار علاقه دارد، زیرا که خود مرد تاریخ خود تاریخ و محور تاریخ است و میخ‌واهد که مبدأ تاریخ هم بشود و حق هم با او است. تکیه‌ها باید بر تاریخ هجری باشد که از لحاظ مذهبی مورد قبول است ولی از لحاظ ملی، تاریخ شمسی اختراع یکی از خلفای اموی است ... ولی چون در زمان شاهنشاهی فقید قانونی شده باید حال در مجلس قانونی را بگذرانند و تاریخ شاهنشاهی را جایگزین کنند ... (به نقل از: عالیخانی، ۴۷۸ :۱۳۸۲).

در دوران معاصر، تقویم شاهنشاهی چندان هم بی‌سابقه نبوده است. سیدجلال‌الدین تهرانی، در سال ۱۳۰۱ هجری شمسی و در زمان احمدشاه قاجار، نوعی گاه‌شماری به نام تاریخ «تاریخ احمدی» ابداع کرد. مبدأ این گاه‌شماری اول حمل ۱۲۸۵ هجری شمسی (اول بهار سال شمسی که فرمان مشروطیت در آن سال صادر شده است) بود. تاریخ احمدی تا سال ۱۳۰۴ هجری شمسی (۲۰ احمدی) به‌طور غیررسمی و تنها در تقویم‌هایی که خود تهرانی استخراج می‌کرد، درج شده است.

سرگذشت اجتماعی تقویم در ایران | زهره سروش‌فر | چاپ اول ۱۴۰۲، شمیز، رقعی، ۱۳۹ صفحه، ۱۵۰۰۰۰ تومان، #باکتاب.

@agarpub

‍ فروپاشی اعتماد در کلیت‌اش و اعتماد اجتماعی در اجزایش، یکی از مهم‌ترین مسائل جهان معاصر از کشورهای توسعه‌یافته گرفته تا درحال توسعه و توسعه‌نیافته است. به واقع وزن و حد و حدود این بی اعتمادی در کشورهای مختلف نسبت‌های متفاوتی دارد وگرنه در همه‌جای جهان و در همه‌ی حاکمیت‌ها بی اعتمادی میان مردم و حکمرانان تبدیل به امری معمول شده‌است! پژوهش‌های معتبر نهادهای دانشگاهی و مراکز دولتی و خصوصی در سرتاسر جهان نشان می‌دهد که روز‌به‌روز مردم کشورها، بیشتر و بیشتر از تمامی ساختارهای حکومت‌هایشان دور شده، دامنه‌ی اعتمادشان کوچک و کوچکتر و عمق ناامیدی و نفرت‌شان نسبت به حاکمان، افزایش عجیبی داشته است. فرانسیس فوکویاما، ژورنالیست و تحلیل‌گر، در ابتدای دهه‌ی پایانی قرن بیستم و پس از فروپاشی شوروی اعلام کرد که لیبرال دموکراسی پیروز بزرگ است و تاریخ به پایان خود رسیده و اکنون دیگر بشر فهمیده این لیبرالیسم است که بهترین شکل اداره‌ی جامعه را ارائه داده است. اما همین فوکویاما در سال‌های پایانی دهه‌ی دوم قرن بیست‌ویکم حرف‌هایش را پس گرفت و درباره‌ی حرکت شتابان لیبرال دموکراسی به سمت زوال خودش و جهان نوشت! کتاب گسیختگی: بحران لیبرال دموکراسی پیرامون جنبه‌های مختلف این حرکت شتابان زوال حکمرانی در وضعیت امروز است. مانوئل کاستلز در این کتاب بحران‌های گونه‌گون لیبرال دموکراسی را پیش رو گذاشته و به لایه‌های پر از فساد، سرکوب و خشونت مدعیان بزرگ دموکراسی و آزادی نقب می‌زند. گسیختگی: بحران لیبرال دموکراسی مسئله‌ی ویرانی اعتماد اجتماعی را واکاوی می‌کند و به بررسی این مهم می‌پردازد که چرا دیگر مردم جهان، حاکمان‌شان را، حتی در دموکراسی‌های به ظاهر مترقی، نماینده‌ی خودشان نمی‌دانند. کاستلز در کتاب گسیختگی درباره‌ی وضعیتی حرف می‌زند که فراگیر شده است: مردم در گوشه‌گوشه‌ی جهان، اعتمادشان را به خبرگان، سیاستمداران و انبوه نهادهای تصمیم‌گیرنده و تصمیم‌ساز حاکمیتی ازدست‌ داده‌اند و فهم این نکته ما را به سمت فهم جنبه‌های دیگری از زیستن در جهان رهنمون می‌کند که برای تغییر بزرگ باید به آن‌ها توجه کنیم.

گسیختگی: بحران لیبرال دموکراسی | مانوئل کاستلز | ترجمه‌ی محمد رهبری | چاپ دوم ۱۴۰۲، رقعی، شمیز، ۲۵۲ صفحه، ۱۵۰۰۰۰ تومان، #نقد_کتاب.

@agarpub

‍
کتاب ۱۰۰ اثر موزه‌ای ایران دربردارنده سه بخش است که بخش نخست «ایران باستان، روایت‌گران سرسخت» نام دارد که شامل آثار پیش از تاریخ، آثار تمدن عیلام، آثار دوره‌ی هخامنشی، آثار دوره اشکانی، آثار دوره ساسانی است. «سده‌های میانه، شاهکارهای دوبعدی» نام بخش دیگر است که آثار سده‌های نخستین اسلام، آثار دوره‌های سلجوقی، ایلخانی و تیموری، آثار دوره صفوی و آثار دوره‌های افشار و زند است. بخش سوم با عنوان دوره معاصر، جلوه‌های مدرن است که به آثار دوره قاجار، آثار دوره پهلوی و آثار دهه‌های اخیر می‌‌پردازد. پایان بخش کتاب به منابع عکس و عکاسان، نمایه اشخاص، نمایه شهرها، کشورها و اماکن و منابع است.

در این کتاب کوشیده شده دلایل جذابیت سفر به ایران در قالب میراث ملموس موزه‌ای در حد امکان معرفی شود. همچنین کوشیده شده متن‌ها چه از لحاظ نگارش، چه به لحاظ توچه به کلیدواژه‌ها و چه از لحاظ کوتاه‌بودن برای استفاده در شبکه‌های اجتماعی، منطبق با استانداردهای تولید محتوای کارآمد و به‌روز باشد.

ساختار کتاب سه فصل دارد که شامل آثار دوران ایران باستان از قدیمی‌ترین آثار سنگی تا دوره ساسانی، آثار سده‌های میانه از ورود اسلام به ایران تا پایان دوره صفوی و آثار دوره معاصر از حکومت قاجارها تا امروز می‌شود. هر فصل شامل چند بخش است که بر اساس نام حکومت‌ها یا عنوانی که باستان‌شناسان برای آن در نظر گرفته‌اند، مشخص شده است. هر سه فصل کتاب به وسیله صفحه‌های ورودی تفکیک شده‌اند و بخش‌های هر فصل نیز با صفحه‌های ورودی خاکی‌رنگ قابل تشخیص هستند. در صفحه‌های ورودی اطلاعات مختصری از محتوای فصل یا بخش به همراه توضیح کوتاه آورده شده است. همچنین کوشیده شده ترتیب تاریخی افزون بر دوره‌ها و سلسله‌ها، در چینش آثار نیز رعایت شود؛ بنابراین نخستین اثر معرفی‌شده از نظر زمانی قدیمی‌تر و آخرین اثر جدیدتر است.

۱۰۰ اثر موزه‌ای ایران | نویسنده و مدیر پروژه: نسیم محمدی | چاپ اول ۱۴۰۱، تمام‌گلاسه‌‌ی رنگی، رقعی، ۲۵۲ صفحه، ۳۲۰۰۰۰ تومان، #معرفی_کتاب.

@agarpub

‍ بیژن الهی بیست‌ساله در حالی در میانه‌ی دهه‌ی ۴۰ در پرده‌ی آخر جریان‌گریزهای ادبیات به‌عنوان چهره‌ای کلیدی پا به صحنه گذاشت که پیشاپیش از سرنوشت [شمس‌الدین] تندرکیا و [هوشنگ] ایرانی و موج انتقادهای لفظی و قلمی نسبت به آن‌ها آگاه بود و از سوی دیگر شاید به فراست دریافته بود که پی‌جوییِ چنان سخنانی در سال‌های پرالتهاب دهه‌ی ۵۰ تا چه میزان می‌توانست سخن جریان‌گریز و جریان شعر دیگر را وارد نزاع‌های فرسایشی و بی‌حاصل کند. با وجود این، هیچ سند روشنی درباره‌ی دلایل خاموشی سنگین او در طول دوران زندگی‌اش وجود ندارد، همان‌طور که کلنجار رفتن در آرشیو برای یافتن سخنانی از او که تندرکیا و ایرانی در آن دستی گشاده داشتند، نتیجه‌ی روشنی در بر ندارد. نظم آرشیو به‌طرز حیرت‌انگیزی در قبال او خاموش است و به‌سختی می‌توان در لابه‌لای اسناد موجود سخنانی قابل استناد از او یافت، یا در نگاه معاصرانش، حتی در میان آن‌هایی که پس از مرگش در مقام نزدیک‌ترین دوستان و شاگردان برای او جایگاهی در ردیف بزرگترین شاعران و متفکران معاصر قائل شدند، به‌سختی می‌توان در حد فاصل سال‌های منتهی به انقلاب و حتی سال‌های بعد اثری یافت که هر چند به اشاره نامی از او برده باشند. برای نمونه قاسم هاشمی‌نژاد از چهره‌های اثرگذار موج نو و از نزدیک‌ترین دوستانش که از قضا به‌واسطه‌ی فعالیت‌های مطبوعاتی، شخصیتی پرکار و پرنویس داشت و در آن سال‌ها علاوه بر انجام مصاحبه‌ی مفصل با ابراهیم گلستان، نقدهای متعددی نیز در مورد نویسندگان و شاعران ریز و درشت نوشته بود که بعدها در کتاب بوته در بوته به چاپ رسید، هرگز تا پس از مرگ او نوشته یا سخن قابل ذکری از او نگفت. با این همه در سال‌های بعد به تلویح و به تصریح مشخص شد که الهی همچون شخصیتی در پس پرده بازیگردان اصلی تحولات سخن جریان‌گریز در پرده‌ی آخر نمایشی نیمه‌تمام بود. هر چند الهی هیچ‌گاه حتی به همان مقدار اندکی که به تندرکیا و ایرانی در تواریخ ادبی اشاره شد، در تواریخ ادبیات معاصر شخصیت مهمی قلمداد نشد، اما پس از مرگش ناگهان به‌عنوان مهم‌ترین شخصیت ادبیات معاصر در ردیف نیما و اثرگذارترین چهره‌ی ادبیات جریان‌گریز، محل ارجاعات فراوان قرار گرفت و حتی آثار نیمه‌تمام و آثاری که مورد تایید خودش نبود، به‌سرعت روانه‌ی بازار نشر شدند.

۱۳۴۸: سخنی پيرامون انقلاب ۵۷ از گذرگاه ادبيات | سیامک مهاجری | چاپ دوم ۱۴۰۲، شمیز، رقعی، ۱۷۶ صفحه، ۱۸۰۰۰۰ تومان، #باکتاب.

@agarpub

‍ نوشتار زنانه عمر درازی ندارد. اگر به سرتاسر تاریخ نگاه کنیم به تالارهایی باشکوه مملو از نوشته‌های علمای علوم مختلف بر می‌خوریم که داستان آنچه برانسان گذشته را ثبت کرده‌اند، اما در بیشتر این منابع زنان یکسر غایب هستند، نه‌تنها در مقام آفرینندگی بلکه حتی در مقام باشندگی. آن‌جا هم که از آن‌ها به‌عنوان قهرمان‌های فرعی تراژدی‌ها نام برده می‌شود، با زنانی عجیب‌وغریب مواجه‌ایم که رنگی از واقعیت بر چهره ندارند. داستان‌های عاشقانه غیر از معصومیت و عفت زنان با مکر و حیله‌گری ایشان انباشته شده‌اند و آنچه به‌عنوان زن در اشعار شاعران بزرگ نشان داده می‌شود در بهترین حالت موجودی منفعل و شکننده است. ادبیات هر قومی بر شانه‌ی پیشینیان آن قوم می‌بالد و اگر در دوره‌ای فترت گریبان خالقان آثار ادبی را گرفته به احتمال زیاد دستی یا دستانی پیش از آن بند ناف جریان فرهنگی را گسسته‌اند. ادبیات زنانه نوپاست، عقبه‌ای نداشته و از سنتی تغذیه نمی‌کند، چراکه سالیان درازی نمی‌گذرد از زمانی که نخستین دختران پا به مکتب گذاشتند و پس از آن توانستند جز خواندن و نوشتن به لذت بردن از ادبیات نیز بیاندیشند. ازاین‌روست که ادبیات زنانه عجیب است تا حدی که برای آن نام می‌گذاریم، زیرا پیش از آن نبوده است و همین آن را رازناک کرده است، آن‌قدر که درباره‌اش می‌نویسیم و سعی در قواره کردن ویژگی‌هایی بر تن آن داریم.

عصیان ریشه‌دار | گلاله هنری | چاپ اول ۱۴۰۰، شمیز، رقعی، ۲۳۰ صفحه، ۱۲۳۰۰۰ تومان، #باکتاب.

@agarpub

‍
پیشنهاد رمان
رمان‌های نشر اگر

مردی که همه‌چیز را می‌دید

ابی‌رُد، لندن، ۱۹۸۸، روی خط عابر پياده نزديک استوديوی معروفی كه بيتل‌ها آخرين آلبومشان را آن‌جا ضبط كرده‌اند با سال ادلر، تاريخ‌دان جوان، خودشيفته و بی‌ملاحظه‌ای كه همه‌چيز را می‌بيند و هيچ‌چيز را نمی‌بيند، آشنا می‌شويم و چيزی‌ نمی‌گذرد كه خود را در ميانه‌ی ميدان بازی ديدن و نديدن / ديده‌شدن و ديده‌نشدن می‌يابيم. بازی به لندن و لندن‌نشينان محدود نمی‌ماند. همراه سال به برلين شرقی ۱۹۸۸ كه زير سايه‌ی سنگين ديوار و اشتازی به‌سختی نفس می‌كشد می‌رويم و به‌واسطه‌ی روايت نه‌چندان قابل‌اعتماد او با بازيكنان ديگری آشنا می‌شويم. مردی كه همه‌چيز را می‌ديد درباره‌ی دشواری واضح ديدن خود و ديگران است. در اين‌جا، لوی از دامنه‌های وسيع تخيل انسان عبور می‌كند و درعين‌حال هنرمندانه دوتايی‌های جنسی و سياسی را محو می‌كند تا طيف كامل دنيايمان را آشكار كند.

دختری با صدای رسا

این کتاب روایت‌گر داستان زندگی دختری چهارده‌ساله یه نام آدونی در یکی از روستاهای نیجریه است. عشق و هدف زندگی آدونی در کتاب و آموختن خلاصه می‌شود، اما به اجبار پدر و از سر بی‌پولی، مجبور به ازدواج با مردی مسن می‌شود. اوضاع به آسانی نمی‌گذرد و وقایع ناگوار دست به دست هم می‌دهند تا درنهایت آدونی از آن‌جا فرار می‌کند و به شهری دیگر پناه می‌برد و در خانه‌ای اربابی خدمتکار می‌شود، به امید این‌که روزی به مدرسه برود و معلم شود. اوضاع آن‌جا هم بر وفق مرادش نیست و تنها ملجأ آرامش آدونی کتابخانه‌ی بزرگ عمارت است. زندگی آدونی از این‌جا شروع به تغییر می‌کند.

@agarpub

○‍ میرزا فتحعلی آخوندزاده ذاتاً شخصیتی جهان‌روا بود. او که در زمان حکومت قاجار به دنیا آمده بود، در جوانی به تابعیت امپراتوری روسیه درآمد و در بزرگسالی، در دستگاه اداری آن امپراتوری شغلی موفق به دست آورد. او که در اواسط قرن نوزدهم در تفلیس زندگی می‌کرد، با روشنفکران روس، ارمنی و گرجی معاشرت داشت و تربیت سنتی حوزوی را با ایده‌های روشنگری اروپایی که از طریق منابع روسی کسب کرده بود، تلفیق نمود. او در عین حال عمیقاً دلبسته‌ی توسعه‌ی ملی ایران بود و با روشنفکران ایرانی مکاتبه‌ی مستمر داشت و خطاب به آن‌ها مدام از وضعیت ایران تحت حکومت قاجار انتقاد می‌کرد. همان‌طور که از آثار و احوال آخوندزاده بر می‌آید، در میانه‌ی قرن نوزدهم در جنوب شرقی قفقاز، به‌راحتی می‌شد هم خدمت‌گزار و فادار تزار روسیه بود و هم یک ناسیونالیست ایرانی. بااین‌حال، پس از مرگ آخوندزاده، روشنفکرانی که از آثار او تأثیر پذیرفته بودند، نتوانستند هویت چندوجهی و جهان‌روای او را بپذیرند. با آغاز قرن بیستم محققان ایرانی و محققان جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی دو نسخه‌ی متضاد از این مرد ایجاد کردند: آخوندزاده‌ی ایرانی و آخوندوف شوروی. در هر دو مورد با او به‌طور غیرانتقادی به‌عنوان یک شخصیت ملی و بنیان‌گذار سنتِ فکری سکولار یک ملت برخورد شده است.

○ (...) تجلیل از آثار آخوندزاده در بزرگداشت صدمین سالگرد تولد او، صرفاً بر کمدی‌های او متمرکز بود. در نوشته‌های آذری درباره‌ی آخوندزاده، به‌ندرت به آثار مهم او درباره‌ی نقد، مکتوبات و داستان ستارگان فریب‌خورده اشاره‌ای شده است. حتی اصلاح الفبای او، موضوعی که از سوی چندین روشنفکر در اوایل قرن بیستم مورد حمایت قرار گرفت و سرانجام با اعلام جمهوری دموکراتیک آذربایجان در سال ۱۹۱۸ اجرا شد، در مقایسه با نمایشنامه‌های او در مطبوعات آذری پوشش ناچیزی یافت. برای جامعه‌ی روشنفکری آذری که به‌دنبال فاصله گرفتن از ایران بودند، این آثار جذابیت چندانی نداشتند. چون موضوع بنیادی تقریباً همه‌ی آن‌ها دفاع تمام‌قد از ناسیونالیسم ایرانی بود. مکتوبات آخوندزاده اگرچه در اصل به ترکی آذری نوشته و بعداً به فارسی ترجمه شده بود، اما بیشتر به زبان فارسی خوانده شده و در دسترس بود تا به ترکی آذری.

دو فراز از مقاله‌ی بزرگداشت آخوندزاده در ۱۹۱۱ در باکو: ناسیونالیست‌کردنِ یک شخصیت جهان‌روا توسط روشنفکران جمهوری آذربایجان، نوشته‌ی کلسی رایس

پدران بنیان‌گذار ایران جدید: میرزا فتحعلی آخوندزاده، طلایه‌دار مدرنیسم سیاسی در ایران | به‌کوشش فرهاد سلیمان‌نژاد

@agarpub

‍
یکی از شرورانه‌ترین و درعین‌حال جذاب‌ترین و پرنفوذترین حملات به روشنگری را می‌توان در تعالیم ژوزف دُمستر و متحدانش یافت، که طلایه‌دار ضدانقلاب در اوایل قرن نوزدهم بود. مستر روشنگری را یکی از احمقانه‌ترین و نیز ویران‌گرترین اشکال اندیشه‌ی اجتماعی می‌دانست. این اعتقاد که انسان‌ها فطرتاً تمایل به خیرخواهی، کمک به هم‌نوع و صلح‌طلبی دارند یا به هر روی با آموزش و تدوین قوانین درست می‌توانند در این مسیر قرار بگیرند، از دید او اعتقادی سطحی و باطل است. «مادر-طبیعت» خیراندیش هیوم، هولباخ و هلوسیوس افسانه‌ای مهمل است. مطمئن‌ترین راهنماهای شناخت طبیعت تاریخ و جانورشناسی هستند که نشان می‌دهند که طبیعت عرصه‌ی کشتاری دائمی است. انسان‌ها ذاتاً ستیزه‌جو و ویران‌گرند. آن‌ها بر سر مسائل بی‌اهمیت دست به شورش می‌زنند. تغییر تقویم گرگوری در اواسط قرن هجدهم یا تصمیم پتر کبیر برای تراشیدن ریش بویارها مقاومتی شدید و در مقاطعی از زمان شورش‌های سهمگین و مخاطره‌آمیزی برانگیخت. انسان‌ها وقتی راهی جنگ می‌شوند تا موجوداتی را که به اندازه‌ی خودِ آن‌ها بی گناه‌اند نابود کنند، این به‌خاطر هدفی که این یا آن نظامی می‌تواند آن را بفهمد نیست؛ آن‌ها مطیع و سربه زیر و بی‌هیچ سرکشی به‌سوی مرگ خویش رهسپار می‌شوند. وقتی غریزه‌ی ویران‌گری بیدار می‌شود، انسان‌ها احساس والایی و کامروایی می‌کنند. برخلاف تعالیم روشنگری، انسان ها به خاطر همکاری و خوشبختی و صلح‌طلبی نیست که گرد هم می‌آیند. تاریخ گواه این است که آن‌ها زمانی متحدتر از همیشه می‌شوند که قربان‌گاه مشترکی باشد تا خود را در آن قربانی کنند. این دست‌کم بدین خاطر است که میل به ایثار و فدا کردن خود یا دیگران همان‌قدر قوی است که هر انگیزه‌ی صلح‌طلبانه یا مصلحانه‌ای.

ضدروشنگری از قرن هجدهم تا امروز | گریم جرارد | ترجمه‌ی فرهاد سلیمان‌نژاد | چاپ دوم ۱۴۰۱، شمیز، رقعی، ۳۸۱ صفحه، ۲۸۰۰۰۰ تومان، #باکتاب.

@agarpub

‍
«در آن سه هفته، سلامتی پدرم به‌شدت نقصان پیدا کرد. در ملاقات بعدی‌مان، آن‌قدر وزن کم کرده بود که مانند اسکلت به‌نظر می‌رسید. صورتش آن‌چنان لاغر شده بود که استخوان‌های گونه‌هایش بیرون زده بود. وقتی به ما لبخند می‌زد، فکش باز بود و در کل مدت ملاقات دهانش را نبست. به هیچ عنوان از بازوی چپش استفاده نمی‌کرد. از دست دادن توانایی به یاد آوردن نحوه‌ی استفاده از اعضای بدن جزئی از بیماری است؛ چون مغز، در مراحل پیشرفته، دیگر پیام دستور استفاده از دست و پا را ارسال نمی‌کند. به همین دلیل است که بیماران آلزایمری عاقبت زمین‌گیر می‌شوند و دیگر نمی‌توانند از روی تخت بلند شوند.»
____________________________________

بابا بيا خانه روايت نويسنده است از ابتلاي پدرش به بيماری آلزايمر. آلزايمر بيماری بی‌رحمی است و سرگذشت ديويد، پدر راوی، بازتاب اين حقيقت است. بابا بيا خانه با نمايش افول شخصيت ديويد از شخصی خودبسنده، سرسخت و درعين‌حال حمايت‌گر به فردی وابسته و غمگين، بيش از هر چيز روايت نوعی زوال است. برخلاف باور عموم، آلزايمر صرفاً از ياد بردن افراد و آدرس‌ها و نام اشياء نيست و سامل ابعاد گسترده‌تر و پيچيده‌تری می‌شود. نويسنده با شرح رفتارهای پدرش، راهكارهای خود و مادرش را در برابر مشكلات آلزايمر و اختلالات رفتاری پدرش بيان می‌كند.

بابا بیا خانه | اِپريل انسيسو | ترجمه‌ی هومن شكرايی | چاپ اول ۱۴۰۰، شمیز، رقعی، ۸۴ صفحه، ۳۶۰۰۰ تومان، #باکتاب.

@agarpub