Abdulla Avloniy yodgorlik muzeyi

​​#Eksponatlar

🔺"Qisas-i Anbiyo va Tarix-i Hulafo"

Ahmad Javdat hayoti davomida ko‘plab vaqtini davlat ishlariga va jamiyat hayotiga sarf etgan bo‘lishiga qaramay, ilm-fanga oid ko‘plab asarlar ham yozib qoldirgan. Uning yozgan asarlari XIX asr Usmonlilar davlatining ravnaqi va istiqboli uchun munosib hissa qo‘shgan. O‘z davrida turli sohalarda puxta bilim egallagan va zamona olimlaridan saboq olgan Ahmad Javdat asarlari bugun kunda ham o‘z ahamiyatini yo‘qotgan yo‘q.
Bu asar Javdat Poshoning eng mashhur asarlaridan biridir. Asar Hazrati Odam (a.s.)dan to Muhammad (s.a.v.)ga qadar bo‘lgan barcha payg‘ambarlarning tarixi va xulq-atvorlari, Muhammad (s.a.v.)ning siyratlari, to‘rt xalifa davri, Umaviy va Abbosiylar xalifaligi va nihoyat, Usmonlilar davlatining Sulton Murod II ning boshqaruv yillariga qadar bo‘lgan tarix voqae va hodisalarni o‘z ichiga olgan. Bu asar Ahmad Javdat hayotining so‘ngi yillarida yozilgan asarlardan biridir. Kitob o‘n ikki jilddan iborat. Dastlabki olti jildi muallif tomonidan 1891-yil bosaxonada bosib chiqarilgan. Qolgan olti jildi qizi Fotima Aliye xonim tomonidan 1913-yil nashr etiladi. Asarning yettinchi jildidan o‘ninchi jildiga qadar qo‘lyozma nusxasi Otaturk kutubxonasida saqlanadi. 1976-1977-yillarda lotin alifbosida ikki qism qilib nashr etiladi. Shuningdek, Qozon turkcha tarjimasi esa ikki marta bosiladi.

📖 ♻️ Abdulla Avloniy muzeyi

​​#Eksponatlar

"Padarkush"

Mahmudxo'ja Behbudiy 1911-yilda „Padarkush“ drammasini yozdi. Bu birinchi oʻzbek drammasi edi. Uch parda to'rt manzarali bu asar mazmunan sodda boʻlib, oʻqimagan, johil va nodon bolaning oʻz otasini oʻldirgani haqida edi. Behbudiy bu asar janrini „milliy fojia“ deb atagan.
Nashr qilishga chor senzurasi yoʻl qoʻymaydi. „Borodino jangi va Rusiyaning fransuzlar bosqinidan xalos boʻlishining 100 yillik yubileyi sanasiga bagʻishlanadi“,- degan vaj bilan Tiflis (Tbilisi) senzurasidan oʻtkazadi. Drama 1913-yil bosilib chiqqan, ammo sahnaga qoʻyish uchun yana bir yilcha vaqt ketgan. Asar Samarqandda 1914-yil 25-yanvarda sahnaga qoʻyildi. Dramma xalqqa kuchli taʼsir koʻrsatadi.
„Padarkush“ ham janr, ham mazmuniga koʻra yangi oʻzbek adabiyotini boshlab bergan asar boʻldi. Dramma Toshkentda 1914-yil 27-fevralda Avloniy tomonidan qayta sahnalashtiriladi.

📖 💬  Bizni kuzatib boring

🔺Abdulla Avloniy muzeyi

Abdulla Avloniy Yodgorlik muzeyi tarixi xususida.

Abdulla Avloniy nomidagi yodgorlik muzeyi dastlab adibning o‘zi 1910-1934-yillar davomida oilasi bilan yashagan uyda 1968-yilda tashkil etilgan bo‘lib, 1988-yil dekabrda adib tavalludining 110 yilligi munosabati bilan Avloniy uy-muzeyi nomi bilan rasmiy ravishda ochilgan. Muzey dastlab tashkil etilgan vaqtda “Avloniy hayoti va faoliyatining ilk sahifalari”, “Avloniy yangi o‘zbek pedagogikasining asoschilaridan biri”, “Avloniyning matbaachilik va muharrirlik faoliyati”, “Abdulla Avloniy ijodi” kabi kichik bo‘limlarni o‘z ichiga olgan.
Muzey 1993-yil Abdulla Avloniy nomidagi xalq taʼlimi xodimlarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish markaziy instituti binosiga koʻchirilgan va 1993-yilning 26-dekabrida Avloniy yodgorlik muzeyi nomi bilan qayta ochilgan. Shu vaqtga qadar Institut qoshidagi yodgorlik muzeyi jami 467 ta eksponatlarga ega bo‘lgan. U yerda A.Avloniyning hayoti va ijodi davrlar bo‘yicha ko‘rsatilib, ushbu davrlarga adibning o‘z qo‘li bilan yozilgan tarjimai xolidan ko‘chirmalar keltirish orqali izohlar berilgan, adibning o‘zi chop etgan gazetalaridan nusxalar keltirilgan. Bir jihatni alohida ta’kidlash kerakki, muzeyning avvalgi holatida eksponatlar, asosan, saqlash uchun qo‘yilgan bo‘lib, tashrif buyuruvchilarda Abdulla Avloniyning umr yo‘li, faoliyati xususida to‘liq taassurot uyg‘ota olmas edi.
Abdulla Avloniy nomidagi pedagogik mahorat milliy institutining yangi binosi qurilgach, bu yerda mutlaqo yangicha, zamonaviy ko‘rinishdagi Abdulla Avloniy yodgorlik muzeyi tashkil etildi. “A.Avloniy yodgorlik muzeyi”dagi manbalarda adib hayoti va ijodi davrlar bo‘yicha ochib berilgan. Eng ahamiyatlisi shundaki, ushbu davrlarga adibning o‘z qo‘li bilan yozilgan tarjimai holidan ko‘chirmalar keltirish orqali izohlar berilgan, adibning o‘zi chop etgan gazetalaridan nusxalar keltirilgan. Muzeyda bugungi kunda 400 ga yaqin eksponat joylashtirilgan.
Muzey fondida Abdulla Avloniy tomonidan shaxsiy kutubxonasiga yig‘ilgan qimmatbaho asarlar ham mavjud bo‘lib, ularning ko‘p qismi shu vaqtga olimlar tomonidan tadqiq etilib, ilmiy jamoatchilikka tanishtirilgan. Xususan, muzeyda XVIII-XIX asrlarda yozilgan bosma va qo‘lyozma asarlar o‘rin olgan. Bular qatoriga Alisher Navoiy, Mirzo Abdulqodir Bedil, Shams Tabriziy asarlarini, XX asr boshidagi Turkiston, Turkiya, Ozarboyjonda nashr etilgan gazeta-jurnallar, yangi usul maktablari uchun yozilgan ilk darsliklardan namunalarni kiritish mumkin.
Abdulla Avloniy yodgorlik muzeyi yangidan ochilgach, respublikamizning turli burchaklaridan mutaxassislar, rahbar xodimlar, adabiyot ixlosmandlari, professor-o‘qituvchilar va talaba yoshlar muzey faoliytai bilan yaqindan tanishish maqsadida tashrif buyurishmoqda. Xususan, muhtaram Yurtboshimizning tashriflaridan so‘ng respublikamiz viloyat hokimlari, tegishli muassasalar rahbarlari, xalqaro tashklilotlar vakillari va turli ommaviy-axborot vositalari xodimlari muzeyga tashrif buyurib, muzey faoliyati xususida iliq fikrlarini bildirdilar.
Muzey faoliyatini kelgusida yanada kegaytirish va ommalashtirish borasida istiqbolli rejalar ishlab chiqilmoqda.

Abdulla Avloniy muzeyi