با متمم | هایلایت | محمدرضا شعبانعلی

شورای خوب، شورای خوب‌تر

در دنیای مدیریت، اصطلاحات شیک و مجلسی بسیاری وجود دارن که یا اساساً معنی ندارن، یا مثل اسب تروا معنای متفاوتی در شکم‌شون پنهان شده، یا بدتر: معناشون برعکس چیزیه که در نگاه اول به نظر می‌رسه.

اگر عمری باشه، یه زمانی فهرستی طولانی از این کلمات رو منتشر می‌کنم و درباره‌شون حرف می‌زنم. یکی از این کلمات، ناترازی بود که در موردش چند جمله گفتم.

کلمهٔ دیگه‌ای که می‌خوام امروز بگم، براتون آشناست: «شورا».

چه در ساختارهای سیاسی و چه در سازمان‌ها و کسب‌و‌کارها، معمولاً وقتی می‌پرسید کارکرد فلان شورا چیه؟ طرف مقابل سرش رو می‌گیره بالا، شکمش رو باد می‌کنه، ژست مدیریتی می‌گیره و یه جورایی با لحن عاقل‌ اندر سفیه می‌گه: «هماهنگی بین‌بخشی»
اگر بخواد شیک‌تر حرف بزنه، چهار تا سالاد هم با اصطلاحات سیستمی درست می‌کنه و جلوتون می‌ذاره: «برای اجتناب از نگاه جزیره‌ای و silo thinking». گاهی هم می‌گن: «این شوراها برای سیاست‌گذاریه. وگرنه کار اجرایی که در دپارتمان‌ها و وزارتخونه‌های مختلف انجام میشه.»

در این‌جا لازمه چند تا نکته رو به یاد داشته باشید:

ما در دنیای مدیریت، وظیفه‌ای دائمی به عنوان «هماهنگی بین‌بخشی» نداریم. اگر جایی حس شده که ناهماهنگی بین‌بخشی وجود داره، ریشه‌اش اینه که «ارتباط بین بخشی وجود نداره یا ضعیفه». اون رو باید حل کرد. نه اینکه یه شورای جدید زاییده بشه.

فرقش چیه؟ ارتباط بین‌بخشی،‌ یه ارتباط کاملاً‌ رسمی و شفاف بین واحدها و دپارتمان‌هاست: با نامه‌نگاری شفاف و تنظیم و تدوین گزارش‌ها و تبادل اسناد؛ قابل نقد، ارزیابی و پیگیری.

اما «هماهنگی»، یه روش هیئتی و قبیله‌ای حساب میشه نه مدیریتی. تاسیس شورا با هدف هماهنگی، یعنی دور هم یه جا جمع بشیم، چانه‌زنی کنیم. گپ بزنیم و تصمیم بگیریم: گرفتن اختیار تصمیم‌گیری از بدنهٔ بروکراتیک و تفویض تصمیم به اتاق‌ها و اتاقک‌ها.

دوم این‌که این کلمهٔ‌ «سیاست‌گذاری» هم واقعاً معنای خودش رو از دست داده. خیلی وقت‌ها این کارهایی که «زیر نقاب سیاست‌گذاری» انجام می‌شن، واقعاً کار «اجرایی» هستن.

بعضی‌ها یه جوری می‌گن «ما سیاست‌گذاریم» انگار کار اجرایی یعنی بیل زدن.

اتفاقاً کار اجرایی در رده‌های ارشد در سازمان‌ها، نهادها، کسب‌و‌کارها و دولت‌ها خودش شامل "تعیین سیاست‌ها و ایجاد هماهنگی بین بخش‌ها پیگیری عملی شدن اون‌ها"ست.

یه بار یه مدیری در بخش خصوصی به من گفت: «من اصلاً درگیر کار اجرایی نیستم. من سیاست‌گذارم. در جلسات منظم، جهت‌های مد نظرم رو می‌گم و بعداً از مدیرها پیگیری می‌کنم.» براش توضیح دادم که ظاهراً شما فکر می‌کنی فقط زمین شستن و چای ریختن کار اجراییه.

اتفاقاً کاری که داری می‌کنی دقیقاً کار اجراییه. پشت سر هم جهت‌گیری‌ها رو می‌گی و مطالباتت رو پیگیری می‌کنی. الان عملاً کاری که مدیرانت دارن انجام می‌دن،‌ کار عملیاتیه (Operation). چون همهٔ‌ کارهای اجرایی (Execution) رو خودت داری زیر نقاب سیاست‌گذاری انجام می‌دی.

گاهی واقعاً وجود شورا اجتناب‌ناپذیر میشه. اما شورا رو باید «شرّ ضروری» دید.

یعنی هر وقت یه شورایی برای یه کاری در کشور تاسیس میشه، باید بگیم: «ما مدیریت رو بلد نبودیم. طراحی سیستم رو نمی‌فهمیدیم. ضعیف عمل کردیم و نتونستیم ساختار و فرایندها رو درست بچینیم. یک بروکراسی ناکارآمد ایجاد کردیم. و حالا تا روزی که بفهمیم چه خبره و یاد بگیریم چه‌جوری همهٔ ندانستن‌های قبلی‌مون رو جبران کنیم، موقتاً برای این کار یا اون کار، شورای فلان رو تاسیس می‌کنیم»

شورا «مغز» نیست. چسب زخمه. هر وقت شورایی تشکیل می‌شه، یعنی یه جاهایی از ساختارهای ارتباطی و تقسیم وظایف در بدنهٔ بروکراتیک آسیب دیده که مجبور شدیم با تاسیس شورا اون زخم و ضعف‌مون رو بپوشونیم.

شورای خوب، شوراییه که به سرعت بتونه فلسفهٔ وجودی خودش رو از بین ببره (با اصلاح فرایندها و چارچوب‌هایی که به بهانهٔ ناقص بودن یا ناکارآمد یا ناکافی بودن اون‌ها تشکیل شده).

و شورای خوب‌تر، شوراییه که از اول نیازی به تشکیلش وجود نداشته باشه.


#هایلایت_کلمات

"هوش مصنوعی" یا "حماقت طبیعی"

اخیراً دیده‌ام سایت‌های فعال در زمینهٔ کاریابی، هوش مصنوعی رو به مجموعهٔ خدمات‌شون اضافه کرده‌ان و میگن هوش مصنوعی ما به شما کمک می‌کنه رزومهٔ بهتری بنویسید؛ با عبارتهای مناسب‌تر و مهارت‌های جذاب‌تر.

می‌دونم هزارجور توجیه برای مفید بودن این قابلیت می‌تونن درست کنن.

اما واقعیت اینه که این قابلیت، شاید در کوتاه‌مدت ابزار بازاریابی جذابی باشه، اما به‌تدریج به سازمانها، کارجویان و حتی خودشون لطمه می‌زنه.

مهارت، چیزی نیست که رزومه‌ساز به کارجو پیشنهاد کنه. کارجو باید مهارت رو "داشته" باشه.

ممکنه بگن کارجو مهارت رو داره. اما حواسش نیست در رزومه بیاره. موضوع اینجاست که وقتی مهارتی در ذهن کارجو فعال نیست، معمولاً عمیق و آگاهانه نیست و در وجودش تثبیت نشده.

اتفاقی که به‌تدریج میفته:

▫️رزومه‌ها بیش‌ از پیش شبیه هم میشن. و کارفرما که قبلاً از جزئیات رزومه (شیوهٔ چیدمان، انتخاب کلمات و ...) می‌تونست تا حدی وضعیت کارجو رو برآورد کنه، دیگه نمی‌تونه این کار رو بکنه.

▫️تعداد رزومه‌های دریافتی برای هر موقعیت شغلی بیشتر، و جستجوی فرد مناسب، پرهزینه‌تر میشه.

▫️درصد کسانی که رزومه میدن اما در جلسهٔ مصاحبه حاضر نمیشن بیشتر میشه (این به یه چیزی ربط داره که اصطلاحاً بهش میگن اصطکاک فرایندی).

▫️در بلندمدت کارایی رزومه برای کاریابی کمتر میشه. ضمناً رضایت کارفرما و متقاضی کار از سرویس‌های کاریابی کمتر میشه.

▫️هم کارفرما هم کارجو به تدریج به نتیجه می‌رسن که کمتر سراغ سرویس‌های کاریابی برن و به روش‌های سنتی‌تر تکیه کنن.

▫️کسانی که برای پیاده‌سازی سرویس هوش مصنوعی در پلتفرم‌شون هزینه می‌کنن، در بلندمدت (افق چندساله) می‌بینن در وضعیتی بدتر از گذشته هستن. بعد دیگه مجبورن از کارکرد اصلی‌ و هستهٔ کسب‌و‌کارشون فاصله بگیرن و بیفتن به بازی "دورهٔ آموزش استخدام‌پذیری" و "پکیج چندمنظورهٔ افزایش کاریزما در مصاحبه حضوری" و این‌جور چیزها.

هر زمان فرصت بشه دربارهٔ دو تا چیز توی متمم می‌نویسم:

یکی اصطکاک فرایندی
و دیگری راه‌حل کارفرما برای مواجهه با این رزومه‌های مصنوعی

قبلاً کتاب پروژه اصطکاک در سری درس‌های مشاوره مدیریت متمم معرفی شده. اما توی این بحثی که گفتم، بیشتر باید به جنبهٔ مثبت اصطکاک فرایندی توجه بشه. توی اون کتاب، وجه منفی اصطکاک پررنگ‌تر شده.

پی‌نوشت یک:
واضحه که در اینجا، منظور من از هوش مصنوعی، صرفاً هوش مصنوعی مولد هست و اون هم صرفاً استفاده از هوش مصنوعی مولد برای رزومه‌سازی. وگرنه بدیهیه که هوش مصنوعی می‌تونه در ارزیابی و تطبیق بهتر کاریاب و کارجو، بسیار مفید باشه.

پی‌نوشت دو:
یه جاهایی بذارید با "حماقت طبیعی" کارامون رو پیش ببریم. "هوش مصنوعی" همه‌جا باعث افزایش اثربخشی نمی‌شه.

#هوش_مصنوعی

بادیگاردهایی از جنس «دروغ»

وینستون چرچیل در دوران جنگ جهانی جمله‌ای گفته که حتماً شنیده‌اید:

«در ایام جنگ، حقیقت چنان ارزشمند است که باید همواره با محافظانی (بادیگاردهایی) از جنس دروغ همراهی شود.»

این تعبیر اکنون به اصطلاحی جاافتاده در زبان انگلیسی تبدیل شده:
Bodyguard of Lies

عده‌ای حرف چرچیل را قاعدهٔ جنگ می‌شمارند و منتقدان هم، وقتی می‌خواهند دروغ‌‌گویی سیاستمداران را یادآوری کنند، به همین تعبیر چرچیل متوسل می‌شوند.

راجع به تاثیر این استراتژی در زمان جنگ نظری ندارم. اما می‌دانم که حکمرانی با چنین نگاهی در زمان صلح، می‌تواند حرکت به سوی شکست باشد.

#نقل_قول

وطن انسان، محل تولدش نیست.
بلکه جایی است که
تلاش‌هایش برای گریز به پایان می‌رسد.

نجیب محفوظ

اول یه جا ترجمهٔ انگلیسیش رو دیدم:

Home is not where you are born;
home is where all your attempts to escape cease.


گفتم عربیش رو هم پیدا کنم:

وطن‌ المرء لیس مکان ولادته،
و لکنه المکان الذي تنتهي فیه
کل محاولاته للهروب.

هروب یعنی گریز و فرار
تنتهی هم واضحه‌ که میشه به انتها رسیدن. به پایان رسیدن.

فرصت کردید برای خودتون یه ترجمهٔ قشنگ ازش در بیارید. با این بازی‌ها آدم بیشتر دل میده به جمله‌ها.



پی‌نوشت بی‌خاصیت:

در ترجمهٔ انگلیسی گفته cease (متوقف شدن)
اما cease معمولاً توقف از سر رضایت نیست. ceasefire وقتیه که طرفین جنگ دیده‌ان نمی‌تونن پیروز بشن، آتش‌بس اعلام می‌کنن. ceasing the production هم یعنی توقف تولید (معمولاً ناگزیر؛ به خاطر نبودن تقاضا و ...)

فکر می‌کنم با این شکل از ترجمه به انگلیسی، خیلی از آدم‌هایی هم که تلاش‌ برای گریز رو از سر ناچاری و ناامیدی متوقف می‌کنن، توی تعریف می‌گنجن. در حالی که اصل حرفی که نجیب محفوظ می‌گه این نیست.

شاید اگر توی ترجمهٔ انگلیسی از come to an end استفاده می‌شد، قشنگ‌تر بود. نمی‌دونم.

فارسیش هم می‌تونه بهتر از چیزی باشه که من نوشتم.


#هایلایت_کلمات

وطن

«وطن انسان، محل تولدش نیست.
بلکه جایی است که
تلاش‌هایش برای گریز به پایان می‌رسد.»

نجیب محفوظ

#نقل_قول

برای یه مطلبی که می‌خوام دربارهٔ تاریخچه هوش مصنوعی در متمم منتشر کنم، سرگرم خوندن گزارش آلپاک بودم. البته مسئله‌ام کل تاریخچه نیست. اصل حرفم اون چیزیه که به اسم «زمستان هوش مصنوعی» معروفه.

می‌خوام به نوعی یادآوری کنم که کمی بیشتر مواظب باشیم تا با ایجاد انتظارات غیرواقع‌بینانه در خودمون و دیگران، موج جدید توجه به هوش مصنوعی رو که اخیراً به وجود اومده از بین نبریم.

دههٔ پنجاه و شصت میلادی، واقعاً هستهٔ فعالیت‌های هوش مصنوعی، ترجمه نبود (یادگیری نورونی و تحلیل گزاره‌های منطقی پررنگ‌تر بود). اما گروه‌های پژوهشی چون دیده بودن سر ترجمهٔ ماشینی راحت‌تر می‌شه از دولت پول گرفت، خیلی سر این مانور می‌دادن (مثل الان که تب فعالیت دانش‌بنیان توی کشور ما بالا گرفته و مسئولین به سادگی به هر فعالیتی که این برچسب رو بخوره، امتیاز می‌دن).

آمریکا به شدت درگیر رقابت با روسیه در جنگ سرد بود و برای دولت مهم بود که اسناد روسی رو به سرعت به انگلیسی ترجمه کنه. دانشگاهی‌ها هم وزارت دفاع و بنیاد علوم و حتی CIA رو قانع کرده بودن که می‌ارزه سر این کار بودجه بذارید.

گزارش ALPAC‌ سال ۱۹۶۶ منتشر شد. لحن گزارش بسیار بدبینانه است. نیومده بگه کلاً این‌ کارها رو جمع کنید. اما خیلی ظریف می‌گه دیگه پول بی‌حساب و کتاب توی دست‌و‌بال این‌ها نریزید. هدف‌های کوتاه‌مدت شفاف و قابل‌اندازه‌گیری تعیین کنید. همون‌قدر هم پول بدید. تا خروجی هم ندادن بهشون پول بعدی رو ندید.

این گزارش بدبینانه، "یکی از" عواملی بود که اولین رکود جدی هوش مصنوعی رو شکل داد. رکودی که به «زمستان هوش مصنوعی» معروفه.

قشنگی گزارش، به اون چند جمله‌ایه که در صفحهٔ فهرست براتون هایلایت کرده‌ام. کاملاً‌ شفافه که تمام دغدغه‌شون از ترجمهٔ ماشینی، مشخصاً ترجمهٔ کارهای روسی بوده.

#هایلایت

#هوش_مصنوعی