1. Tranzit hudud: Hozirgi kunda Rossiya sanksiyalar ostida qolganligi tufayli u Afg‘oniston hududi orqali Janubiy Osiyo mamlakatlariga chiqmoqchi. Xususan, Hindiston Rossiya neftining asosiy xaridori bo‘lib, ikki mamlakat o‘rtasidagi umumiy savdo hajmi 66 milliard dollarga yetgan, bu urushdan oldingi o‘tgan yilga nisbatan besh baravar ko‘p. Shuningdek, yaqin yillargacha Rossiya bilan dushman bo‘lib kelgan AQSH ittifoqchisi Pokiston o‘rtasidagi savdo aylanmasi 2023-yili bug‘doy va un importi bo‘yicha birinchi o‘rinni egalladi. Rossiya o‘zining mahsulotlari uchun qo‘shimcha bozor ochishda Pokiston bilan tobora yaqinlashmoqda. Bu kabi Janubiy Osiyo mamlakatlariga o‘tishda Afg‘oniston tranzit hudud vazifasini o‘tab beradi.
2. Terrorizmga qarshi kurash: Rossiya “Crocus City Hall” dagi voqealardan so‘ng yana terrorizmga qarshi kurashga e’tibor qaratmoqda. Bu borada ular Toliblar bilan hamkorlikni yo‘lga qo‘ymoqchi. Chunki ISHID va AL-QOIDA terroristik tashkilotlari va unga aloqador tuzilmalar Afg‘oniston hududida joylashganligi hamda Toliblarning o‘zlari ham ularga qarshi kurashayotganligi tufayli bu borada ularga yordam berish Rossiya uchun ahamiyatga ega.
3. Markaziy Osiyodagi manfaatlar: Rossiyaning Qirg‘iziston va Tojikistonda harbiy bazalari borligi tufayli o‘zining ta’sir kuchiga ega hamda Markaziy Osiyoda katta manfaatlari bor. “Heartland” nazariyasi bo‘yicha Afg‘oniston chegarada joylashganligi uchun hamda mana shu manfaatlarini egallab turishi va himoya qilishi uchun Rossiyaga Afg‘onistonda tinchlik kerak.
4. Afg‘oniston yangi iqtisodiy hamkor: Afg‘oniston Rossiya uchun yangi iqtisodiy hamkor bo‘lishi mumkin. Chunki Afg‘onistonga yangi hukumat kelgandan so‘ng Xitoyning ham qiziqishi va aloqalari ancha ortgan. Xitoy va Janubiy Osiyo mamlakatlari manfaatlari bor joyda Afg‘oniston Rossiyaning hamkoriga aylanishi mumkin. Afgʻoniston litiy, mis va noyob yer elementlari kabi minerallarga boy hudud. Rossiya tog‘-kon va resurslarni qazib olish bo‘yicha o‘z tajribasiga ega bo‘lib, bu sohalarga sarmoya kiritishi va rivojlantirishi mumkin, bu esa har ikki davlatga foyda keltirishi mumkin.
5. AQSH bilan birga emasligiga ishonch: Rossiya Afg‘oniston bilan yaqinlashishi bu AQSH bilan birga emasligiga ishora. Ya’ni AQSH Tolibonni terrorchi deb Afg‘onistonda harbiy harakatlar o‘tkazdi va axiyri ular davlatni vayron qilib tark etishdi. Lekin Rossiya biz ular bilan ittifoqdoshmiz, yordam berishga tayyormiz deb ataylab tashviqot qilayotgan bo‘lishi mumkin.
6. Afg‘oniston yangi siyosiy hamkor: Hozirgi paytda Rossiya uchun siyosiy ittifoqdosh va hamkorlar juda muhim. Bu borada Shimoliy Koreya Rossiyaning hamkori, chunki Rossiya izolyatsiya ostida, lekin u ham Rossiyaga qarshi bo‘lib ketishi mumkin. Bunday holatda Rossiya Tolibon bilan qaysidir ma’noda ittifoqdosh aka-uka bo‘lib ketishi mumkin.
Xulosa
Tolibonning Rossiya bilan strategik aloqalari rivojlanmoqda, tez orada Tolibon Rossiyada taqiqlangan tashkilotlar ro‘yxatidan chiqariladi, bu borada prezident tomonidan bayonot berildi. Tolibonning tan olinish yoki olinmasligi xalqaro jamiyatga bog‘liq bo‘lsada, Rossiya jahon siyosatidagi muhim o‘yinchilardan biri sifatida hatto Tolibonni tan olinish jarayonida asosiy davlatlardan biri bo‘lishi mumkin.
2. Terrorizmga qarshi kurash: Rossiya “Crocus City Hall” dagi voqealardan so‘ng yana terrorizmga qarshi kurashga e’tibor qaratmoqda. Bu borada ular Toliblar bilan hamkorlikni yo‘lga qo‘ymoqchi. Chunki ISHID va AL-QOIDA terroristik tashkilotlari va unga aloqador tuzilmalar Afg‘oniston hududida joylashganligi hamda Toliblarning o‘zlari ham ularga qarshi kurashayotganligi tufayli bu borada ularga yordam berish Rossiya uchun ahamiyatga ega.
3. Markaziy Osiyodagi manfaatlar: Rossiyaning Qirg‘iziston va Tojikistonda harbiy bazalari borligi tufayli o‘zining ta’sir kuchiga ega hamda Markaziy Osiyoda katta manfaatlari bor. “Heartland” nazariyasi bo‘yicha Afg‘oniston chegarada joylashganligi uchun hamda mana shu manfaatlarini egallab turishi va himoya qilishi uchun Rossiyaga Afg‘onistonda tinchlik kerak.
4. Afg‘oniston yangi iqtisodiy hamkor: Afg‘oniston Rossiya uchun yangi iqtisodiy hamkor bo‘lishi mumkin. Chunki Afg‘onistonga yangi hukumat kelgandan so‘ng Xitoyning ham qiziqishi va aloqalari ancha ortgan. Xitoy va Janubiy Osiyo mamlakatlari manfaatlari bor joyda Afg‘oniston Rossiyaning hamkoriga aylanishi mumkin. Afgʻoniston litiy, mis va noyob yer elementlari kabi minerallarga boy hudud. Rossiya tog‘-kon va resurslarni qazib olish bo‘yicha o‘z tajribasiga ega bo‘lib, bu sohalarga sarmoya kiritishi va rivojlantirishi mumkin, bu esa har ikki davlatga foyda keltirishi mumkin.
5. AQSH bilan birga emasligiga ishonch: Rossiya Afg‘oniston bilan yaqinlashishi bu AQSH bilan birga emasligiga ishora. Ya’ni AQSH Tolibonni terrorchi deb Afg‘onistonda harbiy harakatlar o‘tkazdi va axiyri ular davlatni vayron qilib tark etishdi. Lekin Rossiya biz ular bilan ittifoqdoshmiz, yordam berishga tayyormiz deb ataylab tashviqot qilayotgan bo‘lishi mumkin.
6. Afg‘oniston yangi siyosiy hamkor: Hozirgi paytda Rossiya uchun siyosiy ittifoqdosh va hamkorlar juda muhim. Bu borada Shimoliy Koreya Rossiyaning hamkori, chunki Rossiya izolyatsiya ostida, lekin u ham Rossiyaga qarshi bo‘lib ketishi mumkin. Bunday holatda Rossiya Tolibon bilan qaysidir ma’noda ittifoqdosh aka-uka bo‘lib ketishi mumkin.
Xulosa
Tolibonning Rossiya bilan strategik aloqalari rivojlanmoqda, tez orada Tolibon Rossiyada taqiqlangan tashkilotlar ro‘yxatidan chiqariladi, bu borada prezident tomonidan bayonot berildi. Tolibonning tan olinish yoki olinmasligi xalqaro jamiyatga bog‘liq bo‘lsada, Rossiya jahon siyosatidagi muhim o‘yinchilardan biri sifatida hatto Tolibonni tan olinish jarayonida asosiy davlatlardan biri bo‘lishi mumkin.