Gulnoza's notes

2024-yilda 25 ta kitob:

1. Why We Sleep - Matthew Walker – Uyqu haqida barchasini (fiziologiyasi, mexanizmi psixologiyasi, sotsial jihatlari) bilib olasiz. Ilmiy, tajribalarga asoslangan holda yozilgan kitob. Uyqu haqidagi ko'plab fikrlarimning o'zgarishiga sabab bo'ldi.

2. The Kite Runner - Khaled Husseine – urush, do'stlik, vijdon azobi kabi holatlar badiiy tarzda yoritib berilgan.

3. Amallar niyatlarga bog'liqdir - Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf – birgina niyat bilan dunyo amali savob olib kelishi, oxirat amali gunoh bo'lib qolishi mumkin. Niyatning kuchi juda katta.

4. Talaba do'stimga 78+ tavsiya - Alisher Umirdinov – kitobda yozilgan tavsiyalarga amal qilinsa, 90-95% talabalardan oldinda bo'lasiz. Ammo ba'zi tavsiyalar menga to'g'ri kelmadi.

5. The Productive Muslim - Mohammed Faris – produktiv musulmon bo'lishingiz uchun amaliy tavsiyalar berilgan. O'qishga arziydigan kitob.

6. Mindset - Dr Carol S.Dweck – fikrlashni o'zgartirmas ekanmiz, hayotimizni o'zgartirish ham qiyin kechadi.

7. Mo'minning meroji - Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf – namoz haqida bilishimiz kerak bo'lgan barcha ma'lumotlar berilgan.

8. The Psychology of Money - Morgan Housel – pul topishdan maqsad boy bo'lish emas, erkinroq bo'lish.

9. Ruhiy tarbiya 1-juz. Poklanish
10. Ruhiy tarbiya 2-juz. Tiklanish
11. Ruhiy tarbiya 3-juz. Xulqlanish
Insonda bir a'zo bor – qalb. Agar shuni poklasak/to'g'irlasak, qolgani okay bo'ladi.

12. The Almanack of Naval Ravikant – ma'lum bir yo'nalishda emas. Siz bilishingiz kerak bo'lgan hayotdagi barchasi yozilgan.

13. Hell Yeah or No – hammaga ham birdek yoqib bo'lmaydi. Hammaga ham har doim "ha" deyish shart emas. "Yo'q" deyishni ham o'rganish kerak

14. The One Thing – hayotda hamma narsada zo'r bo'lishning imkoni yo'q. O'zimizning "bitta" talantimizni topish kerak-da, shuning ustida fokus qilish kerak.

15. Man's Search for Meaning – nega yashayotganini bilgan inson har qanday qiyinchilikka bardosh bera oladi. Chunki uning hayotida ma'no bor.

16. Sohilsiz dengiz – Imom Buxoriyning hayot yo'llari haqidagi kitob. Imom Buxoriyni Imom Buxoriy qilgan narsalar: ota-onasi, ustozlari, muhit, o'zlarining shijoatlari barchasi badiiy uslubda yoritib berilgan.

17. Yolg'on - Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf – yolg'on deganda faqat biz biladigan katta yolg'onlar tushunilmaydi. Kunlik hayotimizda ham ko'p kichik-kichik yolg'onlar ishlatayotgandirmiz balki?

18. The Daily Stoic – stoiklik asoschilari bo'lgan Markus Avreliy, Epiktetus, Seneka fikrlari tahlil qilingan. 365 kun uchun 1 tadan fikr keltirilgan.

19. Ijtimoiy odoblar - Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf – odob deganda nimani tushunasiz? O'zini tutish, muomala, ilm olish, ibodat qilish, ishda qanaqa bo'lish – hayotda amal qilishimiz kerak bo'lgan holatlarning barchasi haqida.

20. Maqsad - Shaha Dolimov – juda yaxshi avtobiografiya chiqqan. Muvaffaqiyatga yetish uchun qanchalik qiynalish kerak ekanligi yoritib berilgan.

21. Baxtiyor oila- Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf – Islom dinining oilaviy munosabatlarga oid ahkomlarining keng va batafsil sharhi.

22. Glucose Revolution – nimalarni iste'mol qilishimiz bilan birga ularni qay tartibda iste'mol qilishimiz ham muhim.

23. Solihlar gulshani – ibratli, ko'p xulosalar olsa bo'ladigan qissalar to'plami.

24. Isrof - Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf – isrof eng ko'p bo'lgan zamonda yashayapmiz. Me'yorni bilish juda muhim.

25. Emotional Intelligence – o'yin ancha osonlashadi, agar hissiyotlaringni boshqara olsang.

@gulnoza_notes

Eng ko'p aldaydigan ham, aldanadigan ham – o'zimiz

O'zimizni o'zimiz eng ko'p aldaymiz. O'zimiz o'zimizga eng ko'p aldanamiz.

"Ulgurmadim-da."
"Vaqt yetmadi-da."
"Vaqti-soati kelsa (shu ishim o'xshasa), keyin qilarman."
"Ertaga qilib qo'yaman."
"Hali vaqtim bor."
...... (This list is endless)

Shuncha ko'p orzularimizni "ertaga", "keyinroq" deb ataluvchi tubsiz cho'qqa tashlaymiz.

Bahonalarimiz tayyor, ularga tayanib o'zimizni ovutamiz. Ammo hayot davom etaveradi, vaqt esa to'xtamaydi!

O'zingizdan so'rang: bu bahonalar sizni qayerga olib boradi? Bir yil, besh yil, o'n yil o'tib, bugungi qarorlaringizdan afsuslanmayman deb kafolat bera olasizmi?

Ikki yo'l bor:
1. Yo o'zingizni aldashda, bahonalar qilishda davom eting. Haqiqatni ko'rmaydigan ko'r odam rolida yuravering.
2. O'zingizni aldayotganingiz, aldanayotganingizni tan oling! Yangidan boshlang. O'zingizga imkon bering. Hali ham kech emas.

Eng yaxshi vaqt – hozir. Harakat boshlangan joyda bahonalar yo'qoladi.

Bugun qilgan har bir ishingiz ertangi kuningizni yaratadi.

@gulnoza_notes

Hammasini qiyin davrlar o'rgatadi.

Oddiy (oltin) maslahatlar

"Ertaroq uxlab, ertaroq tur, qizim."
"Issiqroq kiyinib yur."
"Dorilaringni vaqtida ichib yur."
"Yaxshi o'qigin, chalg'ima, qizim."
"Yaxshi ovqatlan. Fast fud, zararli narsalar ko'p yema."
"Telefonga ko'p qarama. Ko'zingga zarar."
"Odamlarga yomon gapirma, yaxshi muomala qil."
......

Ota-onamiz doimo shunga o'xshash maslahatlar berishadi. Biz esa e'tiborga olmaymiz negadir.

Ammo ular berayotgan maslahatlarga diqqat bilan qarasak, aytganlarini hech yo'q yarimini qilsak, hayotimiz tep-tekis davom etardi!

Nega atrofimizdagi yaqin insonlarimiz bergan maslahatlarni jiddiy qabul qilmaymiz?

O'sha biz o'qiyotgan kitoblar-u eshitayotgan podkastlarimizda ham aynan shularni aytishadi-ku? Faqat boshqacha tarzda aytishadi. Ilmiy va jimjimador so'zlar bilan.

Hayotda bizni o'zgartiradigan asosiy narsalar doim oddiy bo'ladi. Va ularning qadrini bilish, ularni kim aytganidan qat'i nazar qabul qilish uchun esa tayyor bo'lish kerak.

Ota-onamiz berayotgan maslahatlarga quloq solsak, ko'p narsalar o'zgaradi, ishoning...

@gulnoza_notes

O'zingiz to'liq tushunmagan narsani, boshqaga ham tushuntirib berolmaysiz.

Bu oddiy, ammo chuqur haqiqat.

Agar ma'lum mavzuda aniqlik bo'lmasa, buni boshqalarga ham chalkash usulda tushuntirasiz.

Haqiqiy bilim nafaqat o'zlashtirish, balki uni boshqalarga ham tushuntirish orqali mustahkamlanadi.

"Bilimni o'zlashtirish bilan uni boshqalarga tushuntirish o'rtasida katta farq bor. Bir narsani tushuntirib bera olsangizgina, uni haqiqatan ham tushungansiz."
— Richard Feynman

@gulnoza_notes

Eng katta xatoyimiz: "Bir kunda (yoki bir kun kelib) hayotimni butunlay o'zgartiraman", deb yashash.

Aslida esa bir kunda butunlay o'zgarishning iloji yo'q. Bir kun esa hech qachon kelmaydi. Faqat bugun bor.

@gulnoza_notes

Inkor qiling

Transfuziologiya ustozimiz bir gap aytdilar: "Agar bemor bosh og'rig'idan shikoyat qilsa, doim eng xavfli ehtimolni birinchi inkor eting. Masalan, KT (kompyuter tomografiyasi) orqali o'sma bor-yo'qligini aniqlang. O'sma yo'qmi? Endi katta xavf ham yo'q. Keyin xavotirsiz davolashni davom ettirishingiz mumkin."

Buni hayotimizda qanday qo'llasak bo'ladi?

Ko'pincha, muhim narsalarga erishish uchun nimalarni qilish kerakligini o'ylaymiz. Lekin "Nima qilmasam hayotim yaxshilanadi?" degan savol ba'zan ko'proq yechim beradi. Nima qilmaslik – eng katta xavfni bartaraf etdingiz. Endi davom etaverasiz.

Yangi yilga rejalar tuzayotganda, "Nima qilsam eng yaxshi natijaga erishaman?", deb o'ylash o'rniga, "Nimani qilmasam yilim yanada yaxshi bo'ladi?" deb savol bering.

Ishni boshlashdan oldin, bu yo'l noto'g'ri yo'l bo'lish ehtimolligini inkor eting.

Yangi do'st tanlashda, uning sizga zarar keltirmasligini aniqlang.

Inkor qilish hayotni yanada soddalashtiradi, xavotirlarni kamaytiradi, o'zingizga nisbatan ishonchni oshiradi.

Hayotni o'zgartirish uchun birinchi qadam: keraksiz, bizga zararli narsalarni inkor qilishdir. Eng qiziq tomoni, bu bilan biz o'zimizga haqiqatan kerak bo'lgan narsalarga joy bo'shatamiz. Demak, ishni yangi yilda nima qilishni emas, nima qilmaslikni hal qilishdan boshlashimiz kerak!

@gulnoza_notes

– How can you make the same mistake every year? You always have the same excuse like the universe working against you. Life doesn't happen to you. You have a choice in what you do!
– But what if i keep making bad choices?
– Then take responsibility and stop doing it!

We have all made our mistakes but those are in the past!

Simple doesn't mean easy.

What's the point of holding on to something that's meant to float away!

Instead of becoming sad on things which we lost or we couldn't control, start enjoying the things and the relationships we have, because life goes forward not backwards 😊

🎞 From movie
@gulnoza_notes

Ko'p o'qish va ko'p yozish kabi insonni tez o'stiradigan usul yo'q!
— Aziz Rahimov

#xulosalar

Eng qadrlilar foydasi eng ko'p tegadiganlardir. Odamlarga/jamiyatga nima foydang tegyapti? Yozib chiq!

Muhimlari hech qachon esdan chiqmaydi! (Muhim ishlar/uchrashuvlar/darslar/narsalar/og'riqlar/insonlar)

"Hattoki dam olishni ham rejalamas ekansiz, dam olish ham bekor ketadi!"

Qadriyat gapda bo'lmaydi, amallarda bo'ladi.

Qiynalishimiz aniq. Nima narsalar uchun qiynalishimizni ajratib olishimiz kerak.

10 ta 10 daqiqadan 1 ta 30 daqiqa yaxshi.

@gulnoza_notes

Pulga/vaqtga nisbatan "atiga" so'zini ishlatgan odam hech qachon boy bo'la olmaydi. "Atigalar" yig'ilib, juda katta miqdorni hosil qiladi.

"Atiga 30 ming so'm ekan-ku, atiga 30 daqiqa ekan-ku", demaylik. "Atigalar" to'planib, hayotimizni o'zgartiradigan imkoniyatlarni yaratishi mumkin. Shuning uchun har bir so'm va har bir daqiqaning qadrini anglashni o'rganaylik.

New episode 🔥

Shukr nima?

Inson so'zi arabcha "nisyon" — unutish so'zidan olingani uchunmi, unda unutib qo'yish odati bor. Ayniqsa, uning ko'z o'ngida takrorlanib turadigan narsalarning haqiqiy Yaratuvchisini unutib qo'yishi mavjud. Berilgan ne'matlarni unutib qo'yishi mavjud.

Negadir ko'p noliyveramiz. Hayotimizda doim nimadir kamdek.

Boshqalarning baxti/yutug'i yoki hayotining qaysidir qismini ko'rib, ularga havas qilib qo'yamiz. Bizda yo'qligiga esa noliymiz.

Aslida hammasi ko'ringanidekmi?

Bir do'stingiz yangi va qimmat mashina sotib oldi. Siz uni ko'rib havas qilasiz va o'zingizni kamdek his qilasiz. Keyinchalik bilasizki, u ushbu mashinani olish uchun katta qarzga botgan va hozir juda qiyin moliyaviy ahvolda. Shunda tushunasizki, ko'ringan boylik doim ham baxt emas.

Ancha avval Aziz akaning "Iqtibos" podkastlarida "O'zingizning ichki holatingizni, boshqalarning tashqi holatiga solishtirmang", degan iqtibosni o'sha paytda shunchaki eshitib ketgandim. Ta'sir qilmagandi.

Ammo keyinchalik hayotimda bir qancha insonlar bilan gaplashib, ularning faqat tashqi tarafdan baxtini ko'rganim, faqat tashqi holatiga havas qilganimni tushundim. Keyinchalik suhbatlashib bilsam, har bir insonning ichki holatida kamchiliklari/biz havas ham qilmaydigan holatlari juda ko'p bo'lar ekan...

Eng yaxshi yechim o'zimizning holatimizdan ham yomon holatdagilar borligini eslab turish.

Sizda ota-ona, sog'lik, din, pul, imkon, do'st, yetarlicha vaqt, yashash uchun joy, yetarlicha taom bordir. Ammo dunyodagi milliardlab insonlarda bu ne'matlar yo'q...

Biz esa qadriga yetmayapmiz. Qilayotgan ishimiz faqat nolish. "Bunaqa qilsam, bunaqa bo'lardi. Bunim yo'q, unim yo'q. Bunga erishsam, bu bo'ladi", deb umrimizni o'tkazyapmiz.

Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bu haqida shunday deganlar:

"Mol-dunyoda/dunyo ishlarida o'zingizdan pastga qarang! O'zingizdan yuqoriga qaramang! Ana shunda, Allohning sizga bergan ne'matini tahqirlab qo'ymaysiz" (Imom Termiziy rivoyatlari).

Muammolarimiz shundaki, bor ne'matlarimiz shukrini qilmasdan, qo'limizdagi narsaga emas, birovning qo'lidagi narsaga qaraymiz. Bilmaymizki, boshqalar qo'lidagi narsalarga qarashimiz o'z qo'limizdagi narsalardan foydalanish lazzatini yo'q qiladi. Boshqalarning tashqi holatiga erishish, bizning ichki holatimizni o'nglamaydi ham.

Baxt sizda yo'q narsalarda emas, aksincha, sizda bor narsalarda 😊

@gulnoza_notes

His qilish kerak

Maslahat berish bo'yicha bizga yetadigani yo'q to'g'rimi?

Har birimiz nimadirga erishgan bo'lsak, shu yo'nalishda boshqalar maslahat so'raganda maslahat beraveramiz.

Ammo! Biz aytganlarimiz hammaga ham mos kelavermaydi.

Chunki har kimning o'z yo'li bor. Siz yurgan yo'ldan hamma yurishga majbur emas.

Siz ta'sirlanib/yig'lab o'qigan kitobdan kimdir hech nima his qilmasligi mumkin.

Siz bir dunyo foyda olgan podkastdan boshqasi hech nima olmasligi mumkin.

Sizga ish bergan o'rganish metodi boshqasi uchun ish bermasligi mumkin.

"Ingliz tili o'rgan", deb charchagandirsiz siz ham. Lekin hamma ham ingliz tili o'rganmoqchi emas. Qanchalik muhimligini his qilib ko'rsagina keyin chin dildan o'rganadi!

"Chet el manbaalari shundoq bepul turipti-ku, maza qilib o'qisang bo'lmaydimi?" deyishingiz mumkin. Lekin hamma ham o'zini qiynagisi kelmaydi. Qachon buni his qilsagina, keyin jiddiy kirishadi!

Qilayotgan ish, o'qiyotgan kitob, ko'rilayotgan video/podkastlarning qanchalik muhimligini his qilmas ekanmiz, ulardan hech nima ola olmaymiz.

Muhimligini his qilish uchun esa aynan bizning situatsiyamizga mos kelishi kerak.

Endi maslahat berayotganda o'sha odamning holatini ham hisobga oling.

Har kimning o'zi uchun mos ta'sirlanib o'qiydigan kitobi, ko'radigan podkasti/kinosi, o'rganish metodi, yashash tarzi, tanlaydigan sohasi bo'ladi.

Chunki qalbdan o'tkazib, his qilinsagina odamning ichidan shu ishni qilishga motivatsiya kelaveradi. Tashqi turtki kerak bo'lmay qoladi. Keyin zanjir davom etaveradi, etaveradi...

@gulnoza_notes

#oy_xulosalari

''Maqsadlaringiz aniq bo'lsin. Noaniq maqsad sari yursangiz, natija ham noaniq bo'ladi. Yuraveraylikchi oldimizdan bir nima chiqib qolar qabilidagi ishning natijasi haqiqatdan bir nima, ammo noma'lum nimadir bo'ladi. Maqsadingiz sultonlarni shoshirib qo'yishi, insoniyatga foyda keltirishi kerak!"
— Imomi A'zam

• Dunyodagi eng qiyin ish behudaga bekor vaqt o'tkazishdir. Mashg'ullik bilan o'zini muolaja qilmaydiganlarni shifokorlar davolashga majbur bo'lishadi. Hamma kasallik/yomon odatlar ham aynan bekorchilikdan kelib chiqadi. Doim nimadir bilan mashg'ul bo'l! Hech ham bekorchi narsalarga vaqt sarflama! Vaqt — senda mavjud bo'lgan yagona qiymatli narsa!

• Hotamtoydan so'rashipti:
"Sahiylikni kimdan o'rganay?"
Javob beripti: "G'ishtdan o'rganing!"
Hayron bo'lib yana so'rashipti: "Qanday qilib?"
"Men hasharda qatnashib, shunga guvoh bo'ldimki, g'ishtni men kimgadir uzatsam, menga keyin g'isht beriladi" depti
Ilm ham xuddi shunday. Agar biz uni kimgadir bersak, o'rgatsak, bizga yana ilm keladi. Ilmni Alloh beradi! Qolgani emas, berganing seniki!

• Har qachon erishishim mumkin bo'lgan natijadan yuqorisiga erishishim mumkin!

• Ilm ko'paysa, gap ozayadi. Gap ko'paysa, ilm ozayadi!

@gulnoza_notes

Yaxshiroq berilgan javoblar shu ko'rinishda:

• kommunikatsiya ko'nikmalarini rivojlantirish;
• empatiya va xarizmaga ega bo'lish;
1-2-ni umumlashtirib soft skills'ga ega bo'lish kerak, desak bo'ladi.
• endi rivojlanayotgan, va yaqin 10-20 yil ichida ham rivojlanishi aniq yo'nalishlarni tanlash (genetika, gen injeneriyasi va hkz)
• ijtimoiy tarmoqlarda ham o'z brendiga ega bo'lish va uni doimiy rivojlantirib borish;

Bu listni yana uzoq davom ettirsak bo'ladi. Yaxshiroq javoblar qanday bo'lishini hammamiz bilamiz.

Keling, bu savolga "o'zgacha, noodatiy" tarzda yondashib ko'ramiz.

Shifokorlik bilan birgalikda boshqa kelajakda aniq foydasi tegadigan kasbni ham o'rganib, 2 ta kasbni integratsiya qilish kerakdir balki.

Oddiy misol bilan tushuntiraman, Bek Olimjon aka ham IT ni o'rganganliklari tufayli Norvegiyada o'qiganlar. Hindistonda amaliyot qilishlariga ham aynan shu kasb katta imkoniyat yaratib bergan (ko'pgina intervyularida bu haqida aytib o'tganlar)

Biz qaysi kasblarni integratsiya qilsak bo'ladi?

1. Data Science — bu katta hajmdagi ma'lumotlarni tushunish, ularni bir joyga yig'ish va ulardan foydali ma'lumotlar chiqarib olish bilan shug'ullanadigan soha.

Tasavvur qilaylik, bir shifokor qandli diabetga ega bemorlarni davolamoqda. Agar u minglab bemorlarning tibbiy yozuvlarini tahlil qilsa, ma'lum bir odatlar, dori-darmonlar yoki muolajalar qaysi bemorlarga yaxshiroq yordam berganini Data Science orqali o'rgansa bo'ladi.

2. Artificial Intelligence (sun'iy intellekt) – bu mashinalarga inson kabi fikrlash, o'ganish va qaror qabul qilish imkonini beruvchi texnologiya.

Hozir AI, o'zi operatsiya qiladigan robot mashinalar rivojlangandan rivojlanib boryapti. Agar ularning tilini yaxshi tushunsak, ishimiz nafaqat 10 barobar osonlashadi, balki boshqa doktorlardan ham ajralib turamiz.

Shifokor bo'lsangiz va minglab rentgen suratlarini ko'rib chiqishingiz kerak bo'lsa, vaqt va xatolik ehtimoli oshadi. AI esa bu suratlarni o'rganib (ma'lum bir o'rgatishlardan keyin), saraton alomatlarini tez va aniq aniqlay oladi.

"AI ham kasbmi? Savol yozsam, javob beraveradi-ku", demang 😁
Sun'iy intellekt — texnologiya. Uni bilish sizni shunchaki texnologiya foydalanuvchisidan haqiqiy innovatorga aylantiradi.

Eng qizig'i bu ikkisini ham bepul o'rgansak bo'ladi.

https://alison.com/course/introduction-to-data-science-revised

https://alison.com/course/generative-ai-and-large-language-models-for-beginners

O'zbekistonda yoki dunyoda yaxshi shifokor bo'lish uchun bilim zo'r bo'lsa yetadi.

Lekin faqat shu bilan cheklanib qolmay, yangi narsalarni ham o'rgansak, bu bizdagi imkoniyatlar ehtimolligini oshirib beradi. Barchasi shunchaki subyektiv fikrlar...

@gulnoza_notes

Yaxshiroq qilmang, o'zgacha qiling

Hozirda "yaxshi" ish qilish 1-qadam, ammo muvaffaqiyat uchun bu yetarli emas.

Barcha sohalar rivojlanmoqda. Raqobat kuchli. Yaxshi kadrlar ko'p.

Xuddi bir xil mahsulotni ishlab chiqaruvchi kompaniyalar kabi "yaxshi" ishchi yoki mutaxassis bo'lish sizni o'ziga xos qila olmaydi.

Endi savol tug'iladi: "Nega aynan siz kerak bo'lasiz?"

Odamlar yaxshi ish va xizmatni qadrlashadi, lekin o'zgacha insonlar/xizmat/mahsulotlar esda ko'proq qoladi.

Qanday qilib o'zgacha bo'lish mumkin?

1. Har bir sohada "yaxshisi" bor, ammo "o'ziga xosi" kam. Shu jihatlarni izlab ko'rishimiz kerak.

2. Odamlar bizni ko'rishi bilan e'tiborini tortadigan o'ziga xos gapirish uslubi/ohangi yoki xizmat ko'rsatish uslubi topishimiz kerak.

3. Doim bir ishni "yaxshiroq qilaman", deb maqsad qilish bilan birga, "o'ziga xos qilaman", deb ham maqsad qilishimiz kerak.

🤔 Meni bir savol qiynayapti. Sizningcha, "o'zgacha shifokor" bo'lish uchun qanday ko'nikma/skillga ega bo'lishimiz kerak? (Bilimdan tashqari!)

@gulnoza_notes