#mavzu
Absolyut (haqiqiy) massa - ma
— atom yoki birikmaning (har qanday zarracha uchun) 1 donasining massasi.
kg yoki g larda o‘lchanishi mumkin. 1 dona (1 ta) zarrachaning massasi bo‘lganlibi uchun birligi — kg/ta (dona) yoki g/ta (dona).
Uni hisoblash uchun molyar massani Avogadro soniga bo‘lish yoki uglerod birligiga ko‘paytirish kerak:
ma=M/NA
ma=M•u
M: Kislorod atomining absolyut massasini hisoblash so‘ralsin.
ma=(16 g/mol):(6,02•10²³/mol)=2,66•10-²³ g yoki ma=16 g/mol•u=16u (yoki 16 m.a.b) deb oxirigacha hisoblamay ifoda holida qoldirsam ham bo‘ladi.
! Absolyut massani hisoblash uchun molyar massadan foydalanamiz, nisbiy molekulyar massadan emas.
ma=M/NA ✅
ma=Mr/NA ❌
Molyar massa - M
— 1 mol miqdordagi (tarkibida 6,02•10²³ ta zarracha tutgan) zarracha massasi. 1 mol zarracha massasi bo‘lganligi uchun birligi — g/mol.
Nisbiy molekulyar massa bilan molyar massani adashtirmasligimiz kerak. Nisbiy molekulyar massa birliksiz sonning o‘zi bo‘ladi:
M: Kislorodning molyar massasi so‘ralsa
M= 32 g/mol ✅
M= 32 ❌
Nisbiy atom massa - Ar
— ¹²C izotopi absolyut massasining 1/12 qismidan necha marta og‘irligi ko‘rsatuvchi kattalik. Kislorod atomining nisbiy atom massa 16 ga teng degani, kislorodning 1 ta atomining absolyut massasi ¹²C izotopining absolyut massasining 1/12 qismidan 16 marta og‘ir degan ma'noni ifodalaydi. Uni hisoblashda massani massaga bo‘lganimiz uchun birliksiz bo‘ladi. ¹²C ning 1/12 qismi 1,66•10‐²⁷ kg yoki 1,66•10-²⁴ g (u yoki m.a.b bilan belgilanadi)
Ar=ma/u
M: Kislorod atomining absolyut massasi berilib uning nisbiy atom massani hisoblash so‘ralsin:
Ar=(26,6•10-²⁴ g):(1,66•10-²⁴ g)=16
Hisoblashda g lar qisqarib ketib faqat sonning o‘zi qoladi
Ar(O)=16 ✅
Ar(O)=16 g yoki g/mol ❌
Nisbiy molekulyar massa - Mr
nisbiy atom massa bilan bir xil ma'noni ifodalaydi, faqatgina molekula uchun bo‘lganligi uchun nisbiy molekulyar massa bo‘ladi. Bunda ham birlik bo‘lmaydi, chunki molekulaning absolyut (1 tasining) massasini u ga bo‘lamiz va g lar qisqarib ketadi.
M: Kislorodning nisbiy molekulyar massasi so‘ralsa
Mr(O2)=32✅
Mr(O2)=32 g yoki g/mol ❌
Etalon sifatida ¹²C izotopi absolyut massasining 1/12 qismi emas boshqa narsa olsak nima bo‘ladi?
Bunda atom yoki molekulaning absolyut (1 tasining) massasi yoki molyar (1 molining) massasi
o‘zgarmaydi. Faqatgina nisbiy massa
o‘zgaradiAgar nisbiy atom massa birligi sifatida ¹²C izotopining 1/12 qismining o‘rniga ²⁴Mg ning 1/6 qismi olinsa nima bo‘ladi?
Kislorod molekulasi uchun bu savolni ko‘rsak.
ma(O2)=5,33•10-²⁶ kg, o'zgarishsiz qoladi.
M(O2)=32 g/mol, o‘zgarishsiz qoladi.
Mr(O2)=32, 4 marta kamayadi (²⁴Mg ning 1/6 qismi) va 8 ga teng bo‘lib qoladi.
SAVOL
To‘g‘ri javobni aniqlang.
A) M(O)= 16 g/mol
B) ma(Li)= 7 g
C) Ar(N)= 14/u
👉
@kimyo_65👈
