#economy
Brag bozor
Har birimiz turlicha qobiliyatga egamiz, shunga ko'ra kasb va sohalarga ixtisoslashamiz. Ixtisoslashuv esa ishlab chiqarishni va ayirboshlashni rivojlantiradi. Ushbu jarayon bozor mexanizmlarini shakllantiradi. Bozorning asosiy xususiyati undagi aktorlarga maksimum foyda olish imkoniyati berib, umumiy bozor yutug'ini oshiradi.
Aytaylik sizning mahallangizda nonga talab mavjud. Mahalladagi do'kondorlar esa bundan foydalanib, non taklifini ta'minlaydilar. Vaqti-vaqti bilan mahsulot ta'minotida uzilishlar bo'lishi mumkin, biroq bu zudlik bilan bartaraf etiladi, chunki talabni qondirish do'konchilarga daromad olib keladi (bu ish mutlaq egoistik maqsadda amalga oshirilmoqda).
Monopolistik bozor yoki "brag" bozorda esa mavjud talabning bir qismi qondirilmaydi. Bundan ko'zlangan maqsad yo monopolist taklifni qisqartirib daromadni maksimallashtirmoqchi yoki ushbu talabni qondirishdan ishlab chiqaruvchi manfaatdor emas. Energetika va avtomobil bozorlarimiz bunga yorqin misoldir. Ushbu ikkala vaziyat ham davlatning xato siyosati mahsulidir. Birida monopol foyda, boshqasida rag'batlarning yetishmasligi mamlakat aholisi taqchillikda yashashiga sabab bo'lmoqda.
Oxirgi vaqtlarda oliy ta'limda bo'layotgan voqealar ham davlatning noto'g'ri aralashuvi va monopoliyaning zararli qorishmasi natijasidir. Barqaror bo'lmagan o'yin qoidalari investorlarni hurkitib yuboradi. Bu esa raqobat, uning ortidan sifat tushishiga olib keladi. Yana yuqoridagi non misoliga to'xtalamiz. Bugun biz qanday va qancha non xarid qilishimizni davlat belgilab bermaydi. Kim nonvoy bo'lish/bo'lmasligi ham davlatga qiziqmas. Shunga qaramay, bozor qotigan, mog'orlagan eski nonlar bilan to'lib qolgan emas. Sifatsiz non taklif qiluvchilar bozorda o'z o'rnini topolmay uni tark etadilar. Shuningdek, har kim daromadiga qarab turli narxdagi (2800-15000 orasida) nonlarni xarid qilishi mumkin. Eng muhimi, xarid qobiliyatiga ega bo'lgan inson nonsiz qolib ketmaydi.
Ta'lim ham mohiyatan shu non bozori bilan bir xil. Mehnat bozorida raqobatbardosh bo'lmagan kadrlarni yetkazib beruvchi sifatsiz OTM lar yopilib ketaveradi. Bu jarayon butkul davlat aralashuviga muxtoj emas. Ta'limga bo'lgan mana shu munosabatimizni sog'lomlashtirsak (bozorlashtirsak), orzudagi O'zbekistonga yaqinlasha olamiz.
@Fan_choyxonasi
Brag bozor
Har birimiz turlicha qobiliyatga egamiz, shunga ko'ra kasb va sohalarga ixtisoslashamiz. Ixtisoslashuv esa ishlab chiqarishni va ayirboshlashni rivojlantiradi. Ushbu jarayon bozor mexanizmlarini shakllantiradi. Bozorning asosiy xususiyati undagi aktorlarga maksimum foyda olish imkoniyati berib, umumiy bozor yutug'ini oshiradi.
Aytaylik sizning mahallangizda nonga talab mavjud. Mahalladagi do'kondorlar esa bundan foydalanib, non taklifini ta'minlaydilar. Vaqti-vaqti bilan mahsulot ta'minotida uzilishlar bo'lishi mumkin, biroq bu zudlik bilan bartaraf etiladi, chunki talabni qondirish do'konchilarga daromad olib keladi (bu ish mutlaq egoistik maqsadda amalga oshirilmoqda).
Monopolistik bozor yoki "brag" bozorda esa mavjud talabning bir qismi qondirilmaydi. Bundan ko'zlangan maqsad yo monopolist taklifni qisqartirib daromadni maksimallashtirmoqchi yoki ushbu talabni qondirishdan ishlab chiqaruvchi manfaatdor emas. Energetika va avtomobil bozorlarimiz bunga yorqin misoldir. Ushbu ikkala vaziyat ham davlatning xato siyosati mahsulidir. Birida monopol foyda, boshqasida rag'batlarning yetishmasligi mamlakat aholisi taqchillikda yashashiga sabab bo'lmoqda.
Oxirgi vaqtlarda oliy ta'limda bo'layotgan voqealar ham davlatning noto'g'ri aralashuvi va monopoliyaning zararli qorishmasi natijasidir. Barqaror bo'lmagan o'yin qoidalari investorlarni hurkitib yuboradi. Bu esa raqobat, uning ortidan sifat tushishiga olib keladi. Yana yuqoridagi non misoliga to'xtalamiz. Bugun biz qanday va qancha non xarid qilishimizni davlat belgilab bermaydi. Kim nonvoy bo'lish/bo'lmasligi ham davlatga qiziqmas. Shunga qaramay, bozor qotigan, mog'orlagan eski nonlar bilan to'lib qolgan emas. Sifatsiz non taklif qiluvchilar bozorda o'z o'rnini topolmay uni tark etadilar. Shuningdek, har kim daromadiga qarab turli narxdagi (2800-15000 orasida) nonlarni xarid qilishi mumkin. Eng muhimi, xarid qobiliyatiga ega bo'lgan inson nonsiz qolib ketmaydi.
Ta'lim ham mohiyatan shu non bozori bilan bir xil. Mehnat bozorida raqobatbardosh bo'lmagan kadrlarni yetkazib beruvchi sifatsiz OTM lar yopilib ketaveradi. Bu jarayon butkul davlat aralashuviga muxtoj emas. Ta'limga bo'lgan mana shu munosabatimizni sog'lomlashtirsak (bozorlashtirsak), orzudagi O'zbekistonga yaqinlasha olamiz.
@Fan_choyxonasi