LMS's students posts

#post


Fiziologiyaga kirish. Organizm va uning tarkibiy qismi. Suyuqlik taqsimoti.
Fiziologiya- (fizio -tabiat, logos- ta'limot) obektni tabiatini òrganadi. Normal fiziologiya 2 ga
↙️ ↘️
Umumiy Xususiy
♦️Inson organizmi funksiyalari tashkil etilishi.
🔻Teri va uning hosilalari.
⏹ Teri inson organizmini tashqi tomondan qoplab turadi. Hosilalariga soch, tirnoqlar, ter va yog' bezlari kiradi.
🔻Skelet sistemasi
⏹ Ko'pgina suyaklar birlashib bu sistemani hosil qiladi, organizmda tayanch vazifa bajaradi.
🔻Muskul sistemasi
⏹ Muskullar suyakka birlashgan bo'ladi. Harakatda ishtirok etadi.
🔻Nerv sistemasi
⏹ Organizmda boshqarish funksiyasini bajaradi. Funksional birligi - neyronlar hisoblanadi.
🔻Yurak- qon tomir sistemasi
⏹ arteriya⏩arteriola ⏩kapilyar⏪venula⏪vena
🔻Nafas olish sistemasi
⏹O'pka va o'tkazuv yo'llaridan iborat.
🔻Hazm sistemasi
⏹ O'g'iz bo'shliĝi ⏩halqum ⏩qizilòngach ⏩ oshqozon⏩ ingichka ichak⏩ yòĝon ichak⏩togri ichak.
🔻Ayirish sistemasi
⏹ Buyrak
Siydik chiqarish yo'llari
Siydik pufagi
Siydik chiqarish kanalidan
iborat.
♦️ Tana tuzilishi iyerarxiyasi
Atom
Molekula
Makromolekula
Organella
Hujayra
Tòqima
Organ
Organlar sistemasi
Organizm
♦️ Tanada suyuqliklar taqsimlanishi.
Hujayra ichi suyuqligi- IFC
Hujayra tashqi suyuqligi-EFC:
1. Intravazal
2.Ekstravazal
♦️Gomeostaz- ichki muhit barqarorligini bir xilda ushlab turish.Gomeostazni ta'minlovchi mexanizm- feedback. U 2 xil:
▫️positiv feedback
▫️negativ feedback

#Post
📌 Fiziologiya (yunoncha physio - tabiat logos - talimot) organizmdagi barcha kechadigan jarayonlar va ularni ishlash mexanizmlarini o'rganadi.

📌Fiziologiya fani barcha fanlar bilan chambarchas bog'langan.
Misol:
📍Anatomiya fanida har bir o'rganning qayerda qanday holatda joylashganligini va har bir tarafidan qaysi a'zo qanday holatda joylashganligini. Va a'zolardan o'tadigan qanday tomirlar borligi va ular qanday yo'nalishda tarqalgan. Muskullar qanday joylashgan. Umumiy qilib aytganda har bir organning anatomiyasini bilmasdan fiziologiya fanini mohiyatiga yetish juda qiyin bo'ladi. (Menimcha iloji ham yo'q)
📍Gistalogiya fanini olsak, organizmdagi har bir a'zo organning yurak jigar buyrak o'pkalarning hujayralari va hujayrada kechadigan jarayonlar ularni tarkibiy qismlari har xil bo'ladi, har bir o'rganning hujayra darajasida darajasida o'rganmaslik yani gistalogiyani o'rganmay turib fiziologiyani o'rganishni iloji yoq.
📍Bioximiya hujayra to'qimalardagi kechadigan kimyoviy reaksiyalar moddalarni turlarini va ularni ishlash mexanizmlarini bioximiya o'rganadi. Bu fanni ham va boshqa ko'plab fanlarni o'rganish ham Fiziologiya uchun juda muhim.

📎Organizm Iyerarxiyasi
-Atom
-Molekula
-Hujayra
-To'qima
-O'rgan
-O'rganlar sistemasi
-Organizm
📔Atom darajasidagi organizmdagi kationlar anionlar elementlarni faoliyatini nerv o'tkazuvchanlikdagi ro'lini va Molekula darajasidagi oqsil yog' uglevodlarni organizmdagi vazifalarini bilmay turib,
Hujayra darajasidagi jigar hujayralarini buyrakdagi hujayralarni funksiyalarini bilish o'rganish fiziologiya uchun juda muhim.
📔Bu darajalardan keyinga kattaroq darajalarni muximligidan ularni: organ organizm darajasini gapirish ham shart emas ))

🧍‍♂Organizm- organlar sistemasidan tuzilgan tizim:
1.Tayanch harakat Sistemasi:
-Muskul sistemasi
-Skelet sistemasi
2. Nerv sistemasi
3. Yurak qon-tomir sistemasi
4. Hazim qilish organlari sistemasi
5. Nafas olish sistemasi
6. Ayirish sistemasi
7. Jinsiy organlar sistemasi
8. Endokrin organlar sistemasi

📌Organizmni tashkil qiladi:

-Organik moddalar 33%
(Oqsil, lipid, uglevod va b.sh)

-Mineral moddalar 7%
(Anion va kationlar)

-Suyuqlik yani SUV 60%
-Ekstrasellular 20%
-Intrasellular 40%

📌Suvning taqsimoti:
-Suyuqlik Hujayrani ichki qismida joylashgan bo'lsa- INTRASELLULAR Suyuqlik.

-Suyuqlik hujayradan tashqarida joylashgan bo'lsa- EKSRASELLULAR Suyuqlik deyiladi

📍Ekstrasellular:
Asosiy kationlar: Na+
Asosiy anionlar: Cl-, HCO3-

📍Intrasellular:
Asosiy kationlar: Ca+ Mg+
Asosiy anionlar: Cl- Proteinlar, PO4-

📌Organizmda OSMOTIK, ONKOTIK va GIDROSTATIK bosimlar farqlanadi.

📍Osmotik- bu ionlarning suyuqliklarni o'ziga tortishi natijasida paydo bo'lgan bosim.

📍Onkotik- bu oqsillar asosan albuminlarning suyuqliklarni(suvni) o'ziga tortishi natijasida paydo bo'lgan bosim

📍Gidrostatik- bu qon tomirlarda suyuqlik(suv) miqdorini qon tomirlarni hajmiga nisbatan ko'payib ketishi hisobiga paydo bo'ladiga bosim(tasavvur qiling bir idishni bir tomonini grantga ulab ikkinchi tomonini berkitib qo'ydingiz shu holatdagi bosim).

📎Gomeostaz
Organizmning ichki muhitining(AB, Tana xarorati, qondagi glyukoza, eritrotsit, leykotsit, trombotsitlar miqdori, qonning umumiy hajmi va b.sh) doimiyligi deb tushunamiz.

📌Gomeostazni boshqaruv mexanizmi 2xil
-Adaptiv
-Feedback

📌FEEDBACK:
-Pozitiv
-Negativ
📍Pozitiv F bu organizmning gomeostazi buzilganda uning ko'rsatkichlari pastlab yoki ko'tarilib ketkanda huddi shu yo'nalishda ishga tushadigan mexanizm

📍Negativ F bu organizmning gomeostazi buzilganda uning ko'rsatkichlari pastlab yoki ko'tarilib ketkanda shu ko'rsatkichlarni yana normaga qaytarish uchun ishga tushadigan mexanizm.

#post

📑 Fiziologiyaga kirish.


✅Fiziologiya - (physio-tabiat; logos-talimot)inson organizmda kechadigan fiziologik hodisalarni oʻrgandigan fan. Fiziologiya fanini boshqa fanlar bilan bogʻliqlik aloqalari juda koʻp.



🕴->Tiriklikning tuzilish darajasi.
✅"Ierarxeyasi"
1⃣➖atom➖Na
2⃣➖ molekula ➖Oqsil
3⃣➖ hujayra➖ Eritrotsit
4⃣➖toʻqima➖ Epiteliy
5⃣➖organ➖Yurak
6⃣➖organlar sistemasi➖Hazm qilish
7⃣➖Organizm➖🧍


🧍->Organizmning tarkibiy qismlari.
Organizm
↙️ ↘️
Organik. Anorganik
⬇️ ⬇️
Yogʻlar(15%) | Suv (60%)
Oqsil…(15%) |minerallar(7%)


✅Tanadagi suyuqliklar 2ga boʻlinadi.(hujayra membranasi sabab)
1⃣➖Hujayra ichi suyuqligi
ICF➖IntraCellularFluid
✔️Tana massasini 40%foizini tashkil etadi.
2⃣➖ Hujayra tashqarisidagi suyuqliklar
ECF➖ExtraCellularFluid
✔️Tana massasining 20%foizini tashkil etadi.
ECF
↙️ ↘️
Intervazal Extravazal
⬇️ ⬇️
Qon tomir ichida | Tomirdan tashqi


🔔 Intervazal suyuqlik tana vaznining 5 foizini tashkil qilsa ECF ni 25 foizini tashkil qiladi.

🔔 Intersitsial,transsellulalar,mezanxi-mal suyuqlik ECF ning 75%qismini tashkil etadi.


✅ Elektrolitlar
ICF
↙️ ↘️
Kation Anion
⬇️ ⬇️
K va Mg PO4 va protein
ionlari

ECF
↙️ ↘️
Kation Anion
⬇️ ⬇️
Na+,Ca2+. Cl- va HCO3

✔️ Bundan tashqari ECFda glukoza va karbamid metabolitlari ham uchraydi.



✅ Bosimlar
🔴Gidrostatik-suv taʼsirida hosil boʻladi.
🔵Osmotik-qon oqsillari taʼsirida hosil boladi
⚪️Onkotik- ionlar taʼsirida hosil boladi.



📝Gomeostaz va Ichki muhit.

☑️Ichki muhit- qon, limfa, va toʻqima suyuqligi hosil qiladi.Yani ECF
✅Gomeostaz- ichki muhit doimiyligini saqlash.

☑️ Feedback mexanizmlar.
1⃣➖Negativ feedback mexanizmi
Gomeostazni buzilishiga sabab boʻlgan jarayonga qarshi tasir koʻrsatadi.
🔔 Tiroksin miqdori koʻtarilib ketsa uni meyorlashtiradi.
🔔Qon bosimi koʻtarilganda uni tushiradi.



2⃣➖Pozitiv feedback(⭕️)gomeostazni buzilishiga sababchi boʻlgan javobga pozitiv ravishda javob beradi.

#post #mavzu1

Fiziologiya - organizm va uning alohida tuzilmalarining hayotiy funktsiyalari, ularni amalga oshirish va tartibga solish mexanizmlari haqidagi fan. Tibbiyotning barcha poydevor fanlari bilan bogʻliq boʻlgan bu fanlar majmuasi oʻz navbatida 2 tarmoqqa ( umumiy va xususiy - alohida aʼzolar sistemasi ) boʻlinadi

Organizm Ierarxiyasi
Yuqori zvenolar (tana) oʻz navbatida pastdagi zvenolarning bir-birini toʻldirishi hisobiga tashkil topadi:
👇👇👇
Organizm › organ › toʻqima › xujayra › organoid › molekula › atom › kvant birliklari [∞]

Organizm (inson) tarkibi:
• Mineral moddalar 7%
• Organik moddalar 33%
• Suyuqlik 60%

Suyuqliklar oʻz navbatida (xujayra membranasi bilan yarim oʻtkazuvchan boʻlinishiga bogʻliq) :
ICF 2/3 ‹ barcha suyuqlikning › 1/3 ECF

ECF :
• intravazal (plazma)
• extravazal (mezenximal; intersticial; transcellurar)

[ Miqdoriy taqsimlanishi gidrostatik va osmotik bosimlar farqiga bogʻliq ]

Mineral substanciyalar : *miqdoriy taqsimlanishi %larda yuqoriligi boʻyicha

ICF da K+ Mg2+ va HPO4,2-
ECF da Na+ Ca2+ va Cl- HCO3-

[ Ikkalasida ham almashib uchraydigan ionlar osmotik aktiv hisoblanadi. ]

Gomeostaz - organizm ichki muhitini doimiyligini taʼminlashga qaratilgan reaksiyalar majmuasi.
👇👇👇
„Feedback“ mexanizmi: (yordam, qoʻllab quvvatlash maslahat)

*Negativ feedback.
Qarama-qarshi yoʻnalishda reaksiya
(+_- -_+)

*Pozitiv feedback.
Toʻgʻri yoʻnalishda reakciya (+_+ -_-)
[ agar feedback ish bermasa pozitiv reakciya ishga tushadi ]

❗️ Yana xulosa qilishga shoshilmaymiz , azizlar

✅Bu degani positive feedback bizga dushman degani emas. Nimaga deysizmi? Albatta, gap isboti bilan..
🔑 Qon iviguncha trombinni stimullanishi
🔑 Nerv impulslari oʻtkazilishida Na+ kanallarining ochilishini stimullanishi
🔑 Tugʻruq jarayonida bachadon mushaklarini qisqarishi jarayonida stimullanishi
Va yana boshqa koʻplab misollar keltirish mumkin.

🔴 Endi Negative feedback haqida biroz suhbatlashsak.

🔺Bu gomeostazni buzuvchi omilga teskari taʼsir koʻrsatadi, yani oshsa kamaytiradi, kamaysa oshiradi.
Bu biz uchun ancha ➕ ga ishlaydi

🗝 Qonda giperkapniya kuzatilsa nafas olish markazini reflektor qoʻzgʻalishi va nafas olish chuqurlashishi

🗝 Suvuq qotganimizda muskullarimizning beixtiyor titrashi
Bunday va bunga oʻxshash jarayonlar juda koʻp, bular xamir uchidan bir patir xolos😎

THE END❗️❕

⭕️ AJRATGAN VAQTINGIZGA ROZI BOʻLING

🔺 Onkotik bosim- qondagi oqsillar hisobiga yuzaga keladi. Bunda asosan albumin( chunki molekulyar massasi eng kichigi, mol miqdori eng koʻpi) qatnashadi. Onkotik bosimning 80% shu albuminlar hisobiga yuzaga keladi✅. Yana qanday degan savol tugʻiladi oʻquvchida. Keling bunga ham qisqacha toʻxtalib oʻtamiz 🤓.
Bilamizki , oqsillar aminokislota qoldiqlaridan iborat , aminokislotalarda amino(proton biriktirib kation boʻlib beradi) va karboksil ( proton donori anion boʻladi) ya'ni polyar modda hisoblanadi. Suv ham polyar modda demak bir - biri bilan oʻzaro elektrostatik tortishadi va biz bilgan onkotik bosimni yuzaga chiqaradi va qon tomirda suni ushlab qoladi.( Bularni bilish klinikada juda juda ahamiyatlidir . Bunga esa keyinroq, klinik qismda batafsil toʻxtalib oʻtamiz :)

🔺 Gidrostatik bosim- bu esa suvni hisobiga yuzaga chiqadigan bosim . Bu bosim qancha yuqori boʻlsa ( suv koʻp boʻlganda, albatta) qon tomirda suv ushlab qolinishi qiyinlashadi . Bu bosim suvning miqdoriga bogʻliq.

⭕️Endi bu bosimlar bizga oʻzi nima uchun kerak degan savol tugʻiladi
Buni esa qodir qilganicha izohlaymiz, boʻlmasam ketdik, Let's go...😎

⭕️ Klinik ahamiyati

Biz buyrak va yurak shishlari klinikalarini farqlashimiz kerak. Bukarni farqlashda yuqorida oʻrgangan bilimlarimizga tayanamiz

‼️ Yurak shishlari
🔸 Bosib koʻrilganda sekin qaytadi
🔸 Asosan tananing paski qismlarida paydo boʻladi
🔸 Odam dam olgan uxlab turgan vaqtlarida qaytadi

❓Yana nima uchun bunday 🤔deyayotgan boʻlsangiz kerak albatta 😃

🙌 Avval shish laydo boʻlishiga sababni koʻraylik- yurak bilan bogʻliq boʻlganligi uchun qon tomirlar dimlanishi hisobiga qon tomirlarda suv miqdori ortadi va bu esa qon tomirdan toʻqimaga suvni koʻp chiqib shishga sabab boʻladi.
‼️ Sekin qaytishining sababi- onkotik( oqsillar ) va osmotik( osmotik faol elektrolitlar) bosimlar normada boʻlganligi uchun bu bosimlar suvni maksimal ushlab qolishga harakat qiladi , ya'ni suvni qon tomirdan chiqishiga biroz qarshilik qiladi va shish bosilganda sekin qaytadi

‼️ Buyrak shishlari

🔸 Asosan tananing yuqori yuzlarda qovoqlarda paydo boʻladi

🔸 Bosilganda tez qaytadi

☑️Endi esa savolga oʻrin qoldirmasdan izohlasak🤓

🔅Kelib chiqishining sababi:
Buyrak kasalliklarida siydik bilan birga oqsil(albumin) (normada ajralmaydi❗️) va elektrolitlar koʻp chiqarib yuboriladi . Natijada qonda onkotik va osmotik bosim tushib ketadi va suv esa bemalol🚶🚶🚶 qon tomirdan tashqariga chiqib ketadi
🔆 Tez qaytishining ham sababi shunda yani qon tomirda suv ushlab qolinilmaydi natijada bosib koʻrilganda shish tez qaytadi( qon tomirdan suv tezda chiqib bosib koʻrilgan joy oʻrnini toʻldiradi

‼️ Ацит
🔅Buning ham kelib chiqishiga sabab jigar kasallanganda albumin ishlab chiqarilishi kamayib ketadi va onkotik bosim kamayib qon tomirdan suv nisbatan koʻproq chiqib ketadi natijada bemorni qorin qismida suv yigʻiladi

🟥 GOMEOSTAZ

🔺Gomeo- bir xil, stasis - turgʻun
Yaʼni organizm ichki muhitini doim tashqi muhit oʻzgarishiga qaramay bir xilda saqlashi tushuniladi.

❓ Ichki muhit oʻzi nima , degan savol yuzaga keladi , albatta

✅ Qon , toʻqima suyuqligi va limfa organizmning ichki muhitini tashkil etadi. Demak ichki muhitni tashkil etadigan komponentlar ECF suyuqlik hisoblanadilar.

❔ Sizda doimo bir xilda qanday saqlanadi degan savol tugʻilsa, siz hunday savolni berishga haqlisiz. Biz esa bunga qodir qilganicha javob beramiz

🔆 Demak, Gomeostazni taʼminlashda 2 xil mexanizm mavjud . Bular:
🟢 Positive feedback(qaytar aloqa)
🔴 Negative feedback

Bir qarashda tushunish qiyin emasdek , aslida ham shunday oʻzi. Yaʼni positive musbat yani ijobiy taʼsir, negativ esa oʻzingizga maʼlum 😉 , albatta, aksi.

❗️Lekin , xulosa qilishga shoshilmaymiz🙅‍♂

🗝 Positive feedback bu gomeostazni qaytishiga emas , uni buzuvchi omilga ijobiy taʼsir koʻrsatadi, ya'ni bir ogʻiz gap bilan aytsak , kamaytirsa kamaytiraman , oshsa oshiraman degandek gap.
Bu baʼzida organizmni oʻlim 😳holatiga olib kelishi ham mumkin. Shuning uchun "hatarli halqa" deb ham ataladi.

#post
بِسْمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ

👨🏼‍🏫 Fiziologiya faniga kirish.

Fiziologiya nima o'zi? U qanday fan ? Nimani o'rganadi ? kabi shunga o'xshash savollar tug'ilishi tabiiy. Keling avval bu terminning ma'nosiga to'xtalsak :
Phisio- tabiat, logos -talimot degan maʼnoni anglatadi. Demak oʻrganilayotgan obyektning tabiatni oʻrganar ekan. Obyekt har xil boʻlishi mumkin . Shunga koʻra fiziologiyani koʻplab sohalari mavjud. Biz uchun muhim boʻlgan obyekt bu - inson. Demak insonning tabiatini , ya'ni unda kechadigan jarayonlarni oʻrganadi.

⭐️Qisqacha qilib aytsak Qandaay? Savoliga javob beradi.

📌Inson organizmining normal fiziologiyasini 2 ga boʻlib olish mumkin:
✅ Umumiy fiziologiya
✅ Xususiy fiziologiya

2⃣ Inson tanasining funksional tashkil etilishi.

🔴Bu jumlalarni tushinish uchun ierarxiya atamasini izohlab oʻtamiz
Ierarxiya- pogʻonama pogʻona, ya'ni biri ikkinchisiga asos(paski pogʻona yuqorigi pogʻonaga) boʻlib tuzilish degani. Bu quydagicha:
Atom->molekula-> makromolekula-> organella-> hujayra-> toʻqima -> organ -> organlar sistemasi -> organizm

♦️Tiriklikning eng kichik morfofunksional birligi bu- hujara. Chunki barcha hayotiy jarayonlar atomda yoki molekulada sodir boʻlmaydi yaʼni hayotiy tiriklik xossasini namoyon qilmaydi. Hujayra esa barcha hayotiy xossalarni namoyon etadi. Masalan, nafas oladi, oziqlanadi, maʼlum bir funksiya (ish) bajaradi, keraksiz moddalarni ajratadi va h.k

🔴 HBS(Human body systems)
➡️ Nafas olish sistemasi
➡️ Yurak qon tomir sistemasi
➡️ Skelet sistemasi
➡️ Muskul sistemasi
➡️ Hazm qilish sistemasi
➡️ Endokrin sistema
➡️ Immun sistema
➡️ Siydik ayirish sistemasi
➡️ Nerv sistemasi
➡️ Jinsiy sistema
➡️ Teri qoplov sistemasi

3⃣ Tananing tarkibiy qismlari

🔵Anorganik moddalar

🔸 Suv- 60%
🔸 Minerallar -7%

🟡Organik moddalar

🔸 Yogʻlar -15%
🔸 Oqsil va boshqa moddalar -15%

🟤Tanada suyuqlik taqsimoti 2 ga boʻlib olishimiz mumkin ( hujayra membranasi sabab)

🔸Hujayra ichi- ICF- 40%
🔸Hujayra tashqarisi- ECF-20%

♦️ICF ning asosiy qismi mushaklarda hisoblanadi

♦️ECF - oʻz navbatida 2 ga boʻlinadi ( qon tomir devori tufayli)

🔶 Extravazal- qon tomirdan tashqaridagi suyuqliklar
🔸 Intersitsial limfa suyuqligi- ECF asosiy qismini tashkil etadi (3/4)

🔸 Transsellular suyuqlik -1.5% - bunga sekretsiya mahsulotlari : ter, soʻlak, likvor, koʻz ichi suyuqligi, o't suyuqligi, perikardial, plevral , sinovial va peritonial suyuqliklar

🔸 Mezeximal suyuqliklar- togʻay va suyak tarkibidagi suyuqliklar . Bular 6 % ni tashkil etadi

🔶 Intravazal 25% plazma kiradi.

⭕️ Tanadagi suyuqliklarning bu taqsimoti osmotik , onkotik va gidrostatik bosimlar orqali boshqarib turiladi. Agar bu koʻrsatkichlar buzilsa tegishli patologiyalar paydo boʻladi

🟢 Elektrolitlar (minerallar) inson tanasining 7%ni tashkil etadi. Bularning ham taqsimoti yuqoridagi suyuqlik taqsimotiga qarab taqsimlangan.
🔺 ICF da kationlardan K+ va Mg2+ koʻp boʻlsa, anionlardan PO4 ³- koʻp ( hujayra buferi) va proteinlar Pr-
🔺ECF da kationlardan Na+ va Ca 2+ , anionlardan Cl- va HCO3- koʻp

🟧 Elektrolitlarning vazifalari:
✔️ Kislota - asos muvozanatini saqlashda
✔️Tanadagi suyuqliklarning osmolyarligi va hajmini saqlashda
✔️ Maʼlum bir elektrolitning miqdorini oʻzgarishi spetsifik oʻzgarishlarga sabab boʻladi

🔴 Bilishimiz kerak boʻlgan bosimlar

🔺 Osmotik faol ( Na+, K+ ) elektrolit lar keltirib chiqaradigan bosim- osmotik bosim . Bu bosim hisobiga qon tomirlarda suv ushlab qolinadi.
Albatta, bu nima hisobiga degan savol tugʻilishi tabiiy, keling shu savolga javob izlaymiz🧐🤓
🤩 Bilamizki, Na+ kationi musbat zaryadli ion , suv esa bipolyar( bi- 2 , polyar-qutub) modda . Suvdagi kislorod atomi manfiy zaryadli boʻlgani uchun Na+ elektrostatik tortiladi, ya'ni Na+ suv molekulalarini oʻziga tortadi va biz bilgan osmotik bosimni yuzaga chiqaradi🤓.

📘Fiziologiya📕

📖Fiziologiya -fizio tabiat,logos fan, taʼlimot degan maʼnoni bildirishini bildik.

❓Bizga bu fan nimaga kerak, tibbiyotda boshqa fanlar bilan nima bogʻliqlogi bor degan savol tugʻilishi tabiiy .

❗️Buning uchun biz bu fanni nimalarni oʻrganishini, ( toʻgʻrirogʻi nimalarni oʻrgataoshini) boshqa fanlar bilan aloqasini bilishimiz zarur.

🛑Fiziologiya - odam organizmining tabiatini, undagi boʻladigan jarayonlarni, patalogik holatlarda bu jarayonlarda qanday oʻzgarishlar boʻlishini nafaqat toʻqima, hujayra darajasida balki malekula darajasida oʻrgatadi desak mubolagʻa boʻlmaydi.

⚪️Bilamizki har bir murakkab tuzilishli organizm hujayralardan tashkil topgan.
⚫️ Yaʼni hujayra tiriklikning tuzilish rivojlanish, koʻpayish va funksiyanal birligi.

🟡Bu terminni kengroq izohlasak. Masalan, tanamizdagi eng muhim organlardan biri boʻlgan jigar gepatatsit hujayralaridan tashkil topgan. ( agar maydalab sanaydigan boʻlsak 500 ga yaqin funksiyani bajararkan).Agar shu hujayralar ishlamasa oʻt suyuqligi ishlab chiqarilmaydi, qon tozalanmaydi, ovqat moddalari parchalanmaydi, yaʼni bu degani odam organizmi tez orada nobud boʻladi.

🔴Yoki koʻpgina kasalliklarni davosi topilmayotgani bu aynan shu kasallikning kelib chiqishini hujayra darajasida bilmasligimiz, hujayra darajasida muolaja olib borilmayotgani hisoblanadi.

☑️Mayli hujayra haqida ham ozroq malumotga ega boʻldik endi organizmda suyuqlik va mineral tuzlar taqsimoti va gameostaz bn tanishamiz.

⬛️Tanadagi umumiy suv miqdorini biz dastlab
🔸hujayra ichi( intercellular)
🔹hujayra tashqarisidagi ( extracellular) suyuqliklarga ajratamiz. Bularni bir biridan hujayra membranasi ajratib turadi.

⬜️Hujayra tashqarisidagi suyuqliklarni tomir devori orqali yana ikkiga ajratamiz
🔸intervazal - tomir ichidagi suyuqlik - plazma
🔹extravazal -tomir tashqarisidagi suyuqliklar ular oʻz navbatida
▪️intersitsial limfa suyuqligi
▫️mezonximal suyuqlik
◾️ transsellular suyuqliklar boʻladi

♦️Bu suyuqliklar tarkibidagi suv, oqsil va mineral tuzlar hisobiga bosim hosil boʻladi Ular
⚪️onkotik - oqsil hisobiga
⚫️osmotik- tuzlar hisobiga
🟤gidrastatik- suv hosil boʻlgan bosim hisoblanadi.

🟥Bu bosimlar tibbiyotdagi ahamiyati hamda koʻpgina jarayonlarni asosini tashkil etadi deymiz.

🔺Masalan, buyrak nefronlarda boʻladigan filtratsiya jarayoni gidrastatik bosimni yuqori osmotik bosimni past boʻlishi hisobiga tomirlardagi suyuqlik nefron kapsulasiga chiqadi
🔻reabsorbsiyada esa gidrostatik bosim past va onkotik bosim yuqori boʻlishi sababli tomirlarga suv qaytadan soʻrib olinadi.

🔴Gameostaz - organizm ichki muhiti tarkibini kimyoviy va fizik jihatdan bir hilligini saqlanishi hisoblanadi.

♦️Bu jarayonni taminlashda feedbeck mexanizmlari qatnashadi.

📌Negativ feedbeck mexanizmida agar gameostaz buziladigan boʻsa bu mexanizm gameostaz buzilishiga olib kelagan jarayonga nisbatan teskari taʼsir qiladi.
📌Positive feedbeckda esa toʻgʻri taʼsir koʻrsatadi.

#post
Bismillahir Rohmanir Rohiym

📌 Fiziologiya (physio - tabiat; logos - taʼlimot) oʻrganilayotgan obyektning tabiatini oʻrganadi.
Fiziologiya :
1️⃣Umumiy fiziologiya
2️⃣Xususiy fiziologiya

🩻 Inson tanasining funksional tashkil etilishi

📍 Teri va uning hosilalari
📍 Skelet sistemasi
📍 Muskul sistemasi
📍Nerv sistemasi
📍Yurak-qon tomir sistemasi
📍 Nafas olish sistemasi
📍 Hazm qilish sistemasi
📍 Siydik-ayirish sistemasi
📍Jinsiy sistemasi
📍 Endokrin sistemasi
📍 Qon va Immun sistemasi

⛓ Tananing tarkibiy qismlari :

➖ Suv-60%
➖ Minerallar-7%
➖ Yogʻlar-15%
➖ Oqsil-15%

💦 Suv
🧍Erkaklarda - 60%
💃Ayollarda - 50%

📊Tana suyuqligi bo'limlari

⏬Hujayra ichi suyuqligi
(ICF - IntraCellular Fluid )

⏫Hujayra tashqi suyuqligi
(ECF - ExtraCellular Fluid)

⏬ ICF
Tana vaznini 40 % ini tashkil qiladi. Asosiy qismi mushakda (🥩)

⏫ ECF
Tana vaznining 20% ini tashkil qiladi.

ECF tarkibiy qismlari-100%
🖇 Plazma-25%
🖇Intersetsial limfa -67.5%
🖇Transsellular suyuqlik-1.5%
🖇Mezenximal toʻqima suyuqlik-6%

📌 Elektrolitlar (minerallar)

⏬ ICF
+Kation: K va Mg
- Anion: PO4

⏫ ECF
+Kation:Na va Ca
-Anion:Cl va HCO3

🔸Polyar ~qutbli~gidrofil ~ lipofob
🔹Nopolyar~qutblanmagan~ lipofil~gidrofob

🫀Yurakda shish- qonning ortga qaytishi, pastki kovak venalar tomon qonning qaytishini oshiradi, natijada gidrostatik bosim ortadi bu esa qonning tomirlardan chiqishini oshiradi va shish sekin qaytadi.

✍ Buyrakda shish-qondagi onkotik va osmotik bosim pasayib ketishi, qonning tomirlardan chiqishini oshiradi va shish tez qaytadi.

Onkotik/osmotik va gidrostatik bosim - suvninh harakatini ta'minlaydi.

⚗ Ichki muhit va Gomeostaz

🖌 Ichki muhit - ECF
🖍 Gomeostaz-ichki muhitni bir xilda saqlash.

⛓ Gameostaz mexanizmlari:
➖Feedback(qaytar mexanizm)
➖Moslashuvchan boshqaruv tizimi(adaptive controle system)

📊Feedback

📈negativ feedback
📉pozitiv feedback

📈Negativ feedback- gomeostazni buzilishiga sababchi boʻlgan ta'sirga qarshi negativ harakat qiladi ya'ni ortsa ~ kamaytiraman, kamaysa ortiraman.

📉Pozitiv feedback-yuzaga kelgan reaksiyalar gameostazni buzilishiga sababchi boʻlgan ta'sirga pozitiv ravishda kechadi,ya'ni uni ta'sirini kuchaytiradi.

♻️ Moslashuvchan boshqaruv tizimi - negative feedback mexanizmning kechiktirilgan shakli.
MNS dagi jarayonlarni amalga oshirilishini taʼminlaydi.

#davomi

birinchi qismi yuqorida👆👆

🅾SMOTIK VS 🅾NKOTIK bosim

🛑OSMOTIK BOSIM, diffuziya bosimi–suyuqlikda erigan moddaning diffuziya harakati tufayli paydo bo'ladigan bosim

🅱u bosim– 2ta bir xil hajmli 2xil konsentratsiyali eritma orasiga qo'yilgan yarimo'tkazgich membrana orqali konsntratsiyasi yuqori eritmadagi ionni past konsentratsiyali eritmaga membrana orqali o'ta olmasligi tufayli vujudga keladi va natijada konsentratsiyasi past eritmadagi suvni baland konsentratsiyali eritmaga o'tishida hosil bo'ladi.

⭕️Qon tomiri ichida 2xil bosim mavjud
ONKOTIK BOSIM
GIDROSTATIK BOSIM


🛑ONKOTIK bosim–qon plazmasi albuminlari va oqsillari hosil qiladigan bosim

🅱u bosimni albuminlar taminlab beradi.
Albuminlar miqdori pasaysa ONKOTIK bosim ham pasayadi

🛑Onkotik bosimni ahamiyati–suv va qonni tomir ichida saqlab qolish.

🈴GIDROSTATIK bosim– suv va qonni qon tomirdan chiqarib yuboruvchi bosim.

🚑GOMEOSTAZ BOSHQARUV MEXANIZMLARI.

🚘Gomeostaz – bu murakkab hodisa boʻlib, bu jarayonni ta’minlovchi mexanizmlar: “Feedback” (qaytar)
mexanizm va moslashuvchan boshqaruv tizimi (adaptive controle system)

⛽️Feedback mexanizmning 2 turi bor:
😁pozitiv feedback (➖)
😒negativ feedback (➕)

😒(+++)Negativ feedback mexanizm deylishiga sabab, gomeostazni buzilishiga sababchi boʻlgan jarayonga qarshi
negativ harakat qiladi (ya’ni gomeostazni tiklashga harakat qiladi).
Oddiyroq tushunsak biror bir narsa yoki hodisa kamaysa → “orttiraman”, ortsa → “kamaytiraman” degan
mexanizm deb tushunsak ham b’ladi.

Masalan:
🩸 Qon Bosimi ortib ketsa uni normaga tushurishi (yaʼni bizni foydamizga)

😁(---)Pozitiv feedback mexanizm.
Bunda yuzaga keluvchi reaksiyalar gomeostazni buzlishiga sababchi boʻlgan jaravobga pozitiv ravishda kechadi,
umuman olganda bu ziyon boʻlib ba’zan oʻlimgacha borishi mumkin. Pozitiv feedback mexanizmni
“xatarli xalqa”, “havfli xalqa” ham deyiladi.
Lekin har doim ham bu faqat va faqat ziyon uchun ishlamaydi, hujayra yoki boshqa tiriklik birliklarining foydasi
uchun ham ishlashi mumkin

Masalan
Bola tugʻilishidan bachadonning qisqarishi yanada kuchayadi va bu tugʻruq jarayonini tezlashtiradi

(davomiy qilsin In Shaa Alloh)

Ajratgan vaqtingizdan rozi boʻling🕐

Xato kamchiliklar uchun uzr. Zero Inson unutuvchi va xato qiluvchidir

Assalomu alaykum va rahmatullohi va barokatuh

بِسْــــــــــــمِ اللّٰهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمْ


➖Bismillahir Rohmanir Rohiym


➖ Assalomu alaykum va rahmatullohi va barokatuh.

Boshlagan ishimizni hayrli va davomli qilsin.

Fiziologiya:

🏷 #post

Fiziologiyayaga kirish🚪🚪 Organizm haqida umumiy tushuncha 🧠🧠

Fiziologiya barcha fanlar bilan birlashgan fundamental fan

Fiziologiya (physio–tabiat;
logos– fan, ta’limot) o’rganilayotgan obyektning tabiatini o’rganadi.

Uni biz 2 ga bo'lib o'rganamiz:
▪️Umumiy fiziologiya
▪️Xususiy fiziologiya

Human bodyʼs Ierarxik tuzilishi📈📈

Atom🧬
Molekula🔭
Makromolekula🔮
Organella🌡
Hujayra🦠
Toʻqima 🩸
Organ 🫀
Organlar sistemasi🫁😮‍💨😷😶‍🌫
Organizm🚶🚶‍♀

Odamdagi organlar sistemasi

Nerv sistemasi🧠
Hazm sistemasi👄🦷
Tayanch harakat sistemasi🦾
Muskul sistemasi 💪
Nafas olish sistemasi🫁
Teri himoya sistemasi 🥴
Qon tomir sistemasi🫀
Jinsiy sistemasi 👱‍♀or👱
Endokrin sistemasi🧪
Qon va immun sistemasi🛑
Siydik-ayrish sistemasi 💦

Organizm 🪓 3

1- mineral moddalar (7%)
2- organik moddalar (33%)
3- suyuqlik {60%}

Minerallar
✔ICF da-->K va Mg; PO4 va proteinlar.
✔ECF da-->Na va Ca; Cl va HClO3; oziq moddalar, ayrim oqsillar, Glyukoza.

● Intravazal(tomir ichidagi)
● Extravazal(tomirdan tashqari)

📌Hujayra membranasi sabab tanadagi umumiy suyuqlik 2 ta tarkibiy qismga taqsimlanadi:
🔺Hujayra ichi suyuqligi (ICF – IntraCellular Fluid) 1⃣4⃣ litr
🔻Hujayra tashqi suyuqligi (ECF – ExtraCellular Fluid) 2⃣8⃣ litr

✔️ Umumiy holda quyidagi tarkibiy qismlarga boʻlamiz:
🌧Plazma Qonning suyuq qismi (intravazal suyuqlik), tana vazning umumiy 5% ini tashkil qiladi (ECF ning esa
25% ini ). Qonning oʻrtacha hajmi 5 l boʻlsa shuning 3,5 l plazmaga toʻgʻri keladi.
🌧Intersitsial limfa suyuqligi U ECF ning asosiy qismini tashkil qiladi (ECF ning ¾). Intersitsial suyuqlik oqsil
kamligi bilan plazmadan farq qiladi, shuning uchun uni plazmaning ultrafiltrati desak ham boʻladi.
🌧Transsellular suyuqlik organizm sekretsiya mahsulatlari: Ter, soʻlak, miya ichi suyuqligi (likvor),
koʻz ichi suyuqligi, oʻt , ikki membrana orasidagi (perikardial, plevra orasidagi, sinovial, qorin parda orasidagi).
1,5% ni tashkil qiladi.
🌧Mezenximal toʻqima suyuqligi: Mezenximal toʻqimalarda, biriktiruvchi toʻqimada, togʻay va suyak tarkibida 6% ni tashkil qiladi.

#davomi 👇👇

#Post Umid Usmonov
✍1-Mavzu rejasi

1.Fiziologiya kirish
2.Hujayra tuzilishi
3.Feedback mexanizmlar

📝Fiziologiya — (physio - tabiat, Logos - ta'limot ) Inson organizmidagi barcha kechadigan normal jarayonlarning mexanizmini oʻrganuvchi fan.

Boshqa fanlar bilan aloqasi
▪️Biokimyo ▪️Biofizika
▪️Gistologiya▪️Anatomiya
▪️Farmakologiya

⛓Hujayraning iyearxik zanjiri
Atom→Molekula→Makromolekula→Organoid→Hujayra→Toʻqima→Organ→Organlar sistemasi→Organizm

🔺🔻🔺🔻🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺

🩸Hujayra — organizmning eng kichik struktur-funksional birligi
🧪 Hujayraning kimyoviy tarkibi
★Suv 60-70%
★Organik moddalar
★Noorganik moddalar

🌊¹Hujayradagi suvning oʻzaro tarqalishi
1.Intracellular fluid
2.Extracellular fluid
—intraVasal
—extraVasal
²Organik moddalar
—Oqsil🥩
—Uglevod🧀
—Yogʻ🧈
³Mineral moddalar
—Na,K,Ca,O,H,Mg

Onkotik bosim — oqsillar tufayli yuzaga keladigan bosim
Osmotik bosim — Mineral moddalar tufayli yuzaga keladigan bosim

🔺🔻🔺🔻🔺🔻🔺🔻🔺🔻🔺🔻🔺

Feedback mexanizmlari
➕Pozitiv feedback — Organizm normal muhit oʻzgarganda muhit oʻzgargan tomonga parallel↗️↗️ harakat qiladi va "xavfli xalqa" ni hosil qiladi

➖Negativ feedback — Organizm normal muhit oʻzgarganda muhit oʻzgargan tomonga teskari↗️↙️ harakat qiladi va muhitni normallashtirishga yordam beradi

🩺Klinik ahamiyat uchun

🫀Yurak shishlari — Qon tomir gidrostatik bosimi tufayli hosil boʻladi. Asosan shish oyoqlarda🦵kuzatiladi. Shishni bosib turganimizda oʻz holatiga ancha vaqt davomida qaytmaydi

Buyrak shishlari — Osmotik va onkotik bosim oʻzgarishi tufayli yuzaga keladi. Asosan shish qovoqlardan👀 boshlanadi. Shishni bosib turganimizda oʻz holatiga tezda qaytadi.

#Post
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Mavzu: Fiziologiyaga kirish, Suyuqlik taqsimoti, Gomeostaz va Feedback mexanizmlar.

🖇 Fiziologiya - fizo - tabiat, logos-
fan degan manoni anglatadi. Organizmning tabiat bilan bog'liqligini o'rganadi.
▶️📌 Fiziologiya fanining boshqa fanlar bilan aloqadorligi:
Organizmda kechayotgan xar bir jarayonni anatomofiziologik, biokimyoviy, gistalogik jixatdan o'rganish Juda muhim. Shu asnoda fundamental va klinik modullar bilan aloqador..

🖇 Ierarxiya :
Atom▶️molekula▶️makromalekula▶️organella▶️hujayra▶️to'qima▶️
Organ▶️organlar sistemasi▶️organizm

🔎 Organizm 9 ta organlar sistemasidan iborat:
🔗 Teri qoplov sistema
🔗 Muskul sistemasi
🔗 Tayanch harakat sistemasi
🔗 Yurak qon tomir sistemasi
🔗 Nerf sistemasi
🔗 Hazm qilish sistemasi
🔗 Ayirish sistemasi
🔗 Jinsiy sistema
🔗 Endokrin sistema
📚 Organizm 3 ta tarkibiy qismdan iborat :
📌 Mineral modda 7% ( anion, kation va tuzlar)
📌 Organik moddalar 33% ( oqsil , uglevod , nuklein kislotalar va lipidlar)
📌 Suyuqliklar 60%

Organizmdagi suyuqliklar xam 2 ga bo'linadi :
🖇 Extracellular - hujayra tashqi suyuqligi
🖇 Intracellular - hujayra ichi suyuqligi

🔗 Extracellular suyuqlik 2 ga bo'linadi :
Intravazal- qon tomirlar ichidagi
Extravazal- tomirlar tashqisidagi suyuqlik.
🖇 Osmotik bosim- qondagi oqsillar hisobiga amalga oshadi
🖇 Onkotik bosim- hujayra ionlari hisobiga hosil boladigan bosim
🖇 Gidrostatik bosim- suv hisobiga hosil boladigan bosim

🖇 Yurakda hosil boladigan shish:
Yurakdagi qon ortga qaytishi xisobiga sodir bo'ladi. Natijada qon tomirlardan chiqadi
🖇 Buyrakda hosil boladigan shish:
Osmotik va onkotik bosimlar kamayishi natijasida tomirlardan suvni chiqishi yuzaga keladi.
📌 Yurakda xosil boladigan shish qon tomirlarda suv ushlab turuvchi mexanizmlar bolgani uchun sekin qaytadi
📌 Buyrakda xosil bolgan shishlar asosan qonga suv tortuvchi mexanizmlar kamaygani uchun tez qaytadi.

Gomeostaz- bizda ichki muhitni doimiyligini boshqaruvchi mexanizm
🖇 Feedback mexanizmlar:
📌 Negativ feedback
📌 Positiv feedback

📚 Demak negativ feedback bizda organizmda borayotgan jarayonlarni qarshi tomonga yonaltiradi.
Masalan: qon bosimi oshganda uni pasaytirib narmallashtiradi.

📚 Endi Pozitiv feedback organizmda kechuvchi jarayonlarga ijobiy tasir korsatadi. Bu esa organizm uchun xavfli.

#physiology
#Post1
Mavzu:Fiziologiyaga kirish. Suyuqlik taqsimoti. Gomeostaz va Feedback mexanizmlar

⌨️⌨️⌨️⌨️⌨️⌨️⌨️⌨️⌨️⌨️⌨️ (yun. physis-tabiat va logos-fan)-organizmlar va ular qismlari, sistemalari, organlari, toʻqimalari va hayot faoliyatini oʻrganadigan fan.

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

Ierarxiya*( pog’onama-pog’ona darajaning ortib borishi):
Elektron proton neytron
↘️ ⬇️ ↙️
ATOM
⬇️
Molekula
⬇️
Makromalekula
⬇️
Organella
⬇️
Hujayra
⬇️
To’qima
⬇️
Organ
⬇️
Organlar sistemasi
⬇️
Organizm

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

Organlar sistemasi:

🫥Teri va uning hosilalari
🫥Skelet sistemasi🦴
🫥Muskul sistemasi🥩
🫥Nerv sistemasi 🧠
🫥Yurak-qon tomir sistemasi 🫀
🫥Nafas olish sistemasi 🫁
🫥Hazm sistemasi
🫥Ayirish sistmasi
🫥Jinsiy sistema
🫥Endokrin sistema
🫥Qon va immun sistemasi🩸

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

Tananing tarkibiy qismi:
🟡Suyuqlik- 6️⃣0️⃣🔤
🟡Mineral moddalar7️⃣🔤
🟡Organik moddalar 3️⃣3️⃣🔤

Tanadagi umumiy suv (🔤🔤🔤)

Hujayra membranasi sabab tanadagi suyuqlik 2 ta tarkibiy qismga bo’linadi:
🔶 ⌨️⌨️⌨️
Hujayra ichi suyuqligi tana vaznining 40% ni tashkil qiladi.
Tarkibida minerallar:
➕Kationlar➡️K va Mg
➖Anionlar➡️ PO4
Proteinlar.
🔶⌨️⌨️⌨️
Hujayra tashqarisidagi suyuqlik tana vazning 20% ni tashkil qiladi. HTS oz navbatida 2 ga bolinadi:
🔸Intravazal
🔸Extravazal
Tarkibida minerallar:
➕Kationlar➡️Na va Ca
➖Anionlar➡️ Cl va HCO3
Glukoza,diffuzlanolmaydigan oqsillar va karbamid metabolitlati

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
⌨️⌨️⌨️⌨️⌨️⌨️⌨️⌨️⌨️

Bu organizmning ichki muhit barqarorligini bir xilda saqlash va ta’minlash mexanizmi.
Boshqaruv mexanizmiga kora:
⌨️Feedback (qaytar)
2️⃣Adaptiv (moslashuvchan)

Feedback ⚪️
🟢Pozitiv feedback 😁

📌Misol:Tana harorati kotarilganda uni normallashtirish uchun gipotalamusga tasir korsatish orqali normallashtiradi.

🟢Negativ feedback😕

📌Misol: Bola tug’ulishidan bachadon qisqarishi bola tugilgunga qadar stimullaydi.

Bismillahir rohmanir rohiym

•Fiziologiyaga kirish.
•Suyuqlik taqsimoti.
•Gomeostaz va Feedback mexanizmlar

Avvalo inson organizmining tuzilishi tasavvur qilishimiz kerak,buning uchun esa bizga tibbiyot fanlari asosiy koʻmakchi boʻladi.

#Anatomiya- odam organizmini tuzilishini kesib organlarni uni tuzilishini oʻrganadi.

#Gistologiya- tuzilishning mikroskopik shaklini oʻrganadi.( Hujayra darajasida)

#Biofizika- odamdagi fizik jarayonlarni oʻrganish uchun kerak.

#Biokimyo -bu fan organizmdagi kechadigan kimyoviy jarayonlarni oʻrganadi.

#Fiziologiya physio - tabiat, logos- tabiat degan maʼnoni anglatadi. Ya'ni oʻrganilayotgan obyektni tabiatini oʻrganadi.

Biz odam normal fiziologiyasini oʻrganishda 2 qismga boʻlib oʻrganamiz.
1. Umumiy
2. Xususiy

🧍‍♂. 🧍‍♀Endi odam organizmini tuzilishi bilan tanishib chiqsak;
🗝Organizmda 11 ta sistemadan tashkil topgan.
1.Teri va uning hosilalari
2.Skelet
3.Muskul
4.Nerv
5.Nafas olish sistemasi
6.Ayirish sistemasi
7.Hazm sistemasi
8.Yurak qon-tomir sistemasi
9.Endokrin sistema
10.Limfa va qon
11.Jinsiy sistema


Endi organizmdagi suyuqlik taqsimotini koʻrib chiqamiz.
Hujayra membrana hisobiga 2 qismga
boʻlinadi.(60%)
✅ ECF - Hujayra tashqi suyuqligi ( 20%)
✅ ICF - Hujayra ichi suyuqligi (40%)

❗️Hujayra ichi suyuqligi sarkoplazmada ( sarko - muskul,plasm- suyuqlik
🔍 Hujayra tashqi suyuqligi 2 qismga boʻlinadi.
1.Ekstravazal
2. Intraval
🔦ECF organizm ichki muhitini ta'minlaydi. Chunki uning tarkibida organizm uchun kerakli hamma komponentlar mujassam.


🔬 Klod Bernar fanga ichki muhit tushunchasini kiritdi.

Gomestaz - bu organizm ichki muhitini bir meʼyorda ushlab turish.
-Buni taʼminlovchi omillar quyidagilar:
1.Feedback
2.Adaptive control system

Feedback mechanism qaytar aloqa boʻlib uni ham 2 qismga boʻlib olamiz.
1.Negativ feedback
2.Positiv feedback


#Eslatma
~Klassifikatsiyaning hammasi fanni toʻgʻri anglash va mohiyatiga yetish uchun shakklantiriladi.
•Classifications creates easy for us or all of us.

#post

Fiziologiya
( physio - tabiat, logos - fan )

Normal fiziologiya odam organizmidagi normal hayotiy jarayonlarni o'rganadi. Fiziologiya muhim tibbiy fundamental fan bo'lib, sog'lom organizmdagi jarayonlarning mexanizmini o'rgatadi. Normal jarayonlarni o'rganmay turib, bemorlardagi patologik o'zgarishlarni bartaraf qilib bo'lmaydi

Umumiy fiziologiya quyidagilarni o'z ichiga oladi:

◼️ Organizm iyerarxiyasi
(vertikal yo'nalishda yuqori tomon)
▪️ Atomlar
▪️ Molekulalar
▪️ Organellalar
▪️ Hujayralar
▪️ To'qimalar
▪️ Organlar
▪️ Organlar sistemasi
▪️ Organizm

◼️ Organizmda suyuqlik taqsimoti
1. Hujayra ichi suyuqligi (ICF)
2. Hujayra tashqarisidagi suyuqlik (ECF)
2.1 Introvazal (plazma)
2.2 Intersetsial (limfa)
2.3 Transselular (likvor, plevral)
2.4 Mezenximal (suyak, tog'ay)

◼️ Gomeostaz (homeo - bir, stazis - saqlash) - organizm ichki muhitining nisbiy doimiy holatda saqlashga intilishi. Gomeostaz holatida normal hayotiy jarayonlar amalga oshadi. Uning siljishi turli patologik o'zgarishlarni keltirib chiqarishi mumkin

Ichki muhitni qon , to'qima suyuqligi va limfa tashkil etadi

Gomeostazni taʼminlashda 2 xil mexanizm mavjud
▪️ Positiv fidbek
▪️ Negativ fidbek

Positiv fidbek - gomeostazni buzuvchi omilga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Ayrim hollarda bu organizmni o'lim holatiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun "o'lim xalqasi" deb ham ataladi.

Negativ fidbek - gomeostazni buzuvchi omilga teskari ta'sir ko'rsatadi

Bismillahir Rohmanir Rohiym

#post
#Mavzu.1 Fiziologiya faniga kirish

Fiziologiya-(yunoncha_physios tabiyat, logos_taliymot) yani inson organizmi normal jarayonlari tabiyatini organuvchi fan hisoblanadi.

Organizm ierarxiyasi
Bu yani zinapoya desak ham boladi
Atom>molekula>hujayra>toqima>organ>organlar sistemasi>organizm

Voyaga yetgan soglom insonlarda tana massasining
7%minerallar
33%organik moddalar
60%suyuqlikdan iborat.

Organizmdagi suyuqlik ikki qismga bolinadi(hujayra membranasi sababli)
ICF
ECF (buning ozi ham) 2 ga bolinadi
Intravazal va Extravazal bolib.

Minerallar:

Hujayra ichi suyuqlikda
K+ va Mg2+ kationlari
Protein va Fosfat anionlari

Hujayra tashqarisidagi suyuqlikda
Na+,Ca2+ kationlari
Cl-, HCO-3 anionlari
Kop bolishi bilan farqlanadi

Bosimlar:
Onkotik-oqsillar hisobiga,
Osmotik-ionlar hisobiga,
Gidrostatik-suv hisobiga(organizmdagi) boladi

Gomeostaz ham asosan 2ta jarayoni bolib;
Pozitiv va negativ

Pozitiv gomeostazni qollovchi
Negative bolsa unga qarshi jarayon hisoblanadi.

#post
📎Mavzu -Normal Fiziologoyaga kirish



📌Fiziologiya - bu (phsio-tabiat,logos-fan )degan manoni anglatadi. Organizimning barcha hayotiy jarayonlarini oʻrgatadi.

⭕️Fiziologiya
↙️. ↘️.

➖Umumiy. ➖ xususiy

Inson tanasining funksional tashkil etilishi

🛑teri va uning hosilalari
🛑 skelet sistema
🛑muskul sistema
🛑nerv sistema
🛑yurak qon tomir
🛑nafas olish sistemasi
🛑hazim sistemasi
🛑ayirish sistemasi
🛑jinsiy sistema
🛑endokirin sistema

📌Fiziologiya ierarxiya

➖Atom➡️molekula➡️makromolekula➡️hujayra➡️toʻqima➡️ organ➡️organlar sistemasi ➡️organizm


💦Tanadagi suyuqlikning taqsimlanishi
➖Hujayra ichidagi suyuqlik( ICF)40%
➖hujayradan tashqari suyuqlik(ICF) 20%
Hujayra tashqi suyuqlikni tarkibiy qismlari quyidagicha:
⭕️plazma
⭕️intersitsial limfa suyuqligi
⭕️ transsellular suyuqlik
⭕️mezenximal toqima suyuqligi

📌Bosimlar
➡️onkotik - ionlar tasiri natijasida hosil boʻlgan bosim
➡️osmotik-qon oqsillari natijasida hosil boʻlgan bosim

📌Gomeostaz
➖organizm ichki muhitini doimiyligini saqlash

📌Feedback mexanizm
➖Pozitive Feedback
➖Negative Feedback
⭕️negativ- gomeostazni buzilishiga sababchi bolgan jarayonga qarshi
⭕️positiv- gomeostazni buzilishiga sababchi boʻlgan jarayonnga pozitiv ravishda kechishi . Patologiyada “xatarli halqa” yoki “havfli xalqa”ham deyiladi

#post

🌟Bismillahir rohmanir rohim🌟

Assalamu alaykum va rohmatullohi va barokatuh

📝Mavzu: Fiziologiyaga faniga kirish. Suyuqlik taqsimoti. Feedback taqsimoti.

Fiziologiya - yunoncha phsio➖tabiat logos➖ fan, talimot degan ma'nolarni bildirib, órganilayotgan obyektni tabiatini órganadi.

Fiziologiyani 2 ga bólib órganamiz:
1⃣ Umumiy
2⃣ Xususiy

Inson organizmining ierarhiyasi
. Atom
▪️ Molekula
◾️ Hujayra
◽️ Tóqima
◻️ Organ
🔳 Organlar sistemasi

👤Voyaga yetgan organizmda órtacha
🔺60%- suv
🔺7%- minerallar
🔺15%-yog
🔺33%- organik moddalar


🦠Hujayra membranasi sababli organizmdagi Umumiy suyuqlik 2 ga ajraladi
1⃣ Hujayra ichi suyuqliklar ICF
2⃣ Hujayra tashqi suyuqliklar ECF

🧪 ICF- Hujayra ichi suyuqligini 40% ni tashkil etadi

🧪 ICF- Hujayra tashqi suyuqligini 20% ni tashkil qiladi

⚠️ ICF va ICF suyuqliklar orasida hujayra membranasi bóladi.
Hujayra tashqari suyuqliklari ham Yana ikkiga ajraladi👇
1⃣ Qon tomir ichidagi suyuqlik (Intravaza )
2⃣ Qon tomir tashqarida suyuqlik ( Ekastravazal )

🌊🌊🌊🌊🌊🌊🌊🌊🌊🌊🌊🌊

♻️Bosim tushunchasi 👇

🫧Onkotik bosim - Osmatik ionlar hisobiga hosil bóladi
🫧Osmatik bosim - oqsillar hisobiga hosil bóladi.
🫧Gidrostatik bosim - organizmdagi subbing hisobiga hosil bóladi

🌐✅GOMEASTAZ BOSHQARUV MEXANIZMI🌐✅

Gomeastaz - bu murakkab hodisa bolib, bu jarayonni taminlovchi mexanizmlar:
"Feedback", mexanizm va moslashuvchanlik boshqaruv tizimi

🛑Feedback ikki turi mavjud

💁‍♀Positive feedback
🙅‍♀Negative feedback

✍Positive feedback🔜 gomeastazni buzilishiga sababchi boluvchi jarayonlarga ijobiy tasir korsatadi.
Lekin bu holar organizm uchun ziyon hisoblanadi. Bazi holatlarda ólimga ham olib kelishib mumkin.
Patologiyada "xavfli halqa", "xatarli halqa" deyiladi.
Positive feedbackni foydali tomonlari ham bor misol uchun:
👩‍🍼emizukli bolani olsak bóladi

🌡Tromb hosil bolish jarayonida trombin sitimullanishi qon ketishu toxtagunicha davom etadi

👼 Bola tugilishida bachadon qisqarishi Bola tugilgunga qadar stimullaydi.


✍Negative feedback- Gomeastaz buzilish jarayonlarga nisbatan qarshi negative harakat qiladi.