14.10.4. Giatsintlarfni kasallik va zararkunandalardan himoya qilish
Vafo yo’q erdimu olamda hargiz,
Va yohud qilmadi ahli zamona.
Ki har kim otmoq o’q o’rgandi mendin,
Mani ul oqibat qildi nishona.
«Guliston» dan
Giatsintlarda 40 dan ortiq kasalliklarni kuzatish mumkin. Bunday kasalliklar
viruslar, bakteriyalar, fiziologik sabablar va boshqalar vositasida yuzaga kelishi
mumkin. Undan tashqari, bir qancha zararkunandalar ham giatsintlarning
kushandalari bo’lishi mumkin. Eng ko’p zarar etkazadigan kasalliklar jumlasiga
quyidagilani misol qilib keltirishimiz mumkin:
Suvli (Oq) chirish yoki suvli bakterioz kasalligi Pectobacterium
carotovorum tomonidan yuzaga keladi. Piyozlar qazib olibganidan so’ng, bu
kasallik bilan og’rigan giatsint piyozlari po’sti oynasimon yaltiroq ko’rinishga
kelib, rangi isqirt-oq yoki sariqroq bolib qoladi. Bunda aksariyat xollarda piyoz
batamom chiriydi va uning ichki qismida yomon xid taratadigan ko’pirgansimon
modda hosil bo’ladi. Bir necha haftadan so’ng esa kasallangan piyoz xalok bo’ladi.
Bunday bakterioz kasalligiga usti yorilgan, qurib qolgan yoki piyozi qirqilgan
o’simliklar duchor bo’ladilar. Ayniqsa, giatsintlar gullab bo’lganidan so’nggi zax
havo ta’sirida bu kasallik tezlik bilan rivojlanadi. Bakterioz kasalligi ekish
materiali bilan birgalikda tarqaladi.
Bu kasallikka qarshi kurash choralari. Giatsint piyozlari bu kasallik bilan
og’rimasliklari uchun piyozlar o’z vaqtida qazib olinishlari kerak, piyozlarni
quritish esa intensiv ventilyatsiya sharoitlarida, mo’tadil haroratda amalga
oshirilishi lozim. Ertaki gul yetishtirish uchun mo’ljallanilgan giatsint piyozlarini
esa quruq va salqin joyda (9 gradusda) saqlash maqsadga muvofiq bo’ladi. Agar
kasallik alomatlari namoyon bo’lgan bo’lsa, u holda kasal piyozlar yo’qotiladi va
teplitsada harorat pasaytirilib, o’simliklarni sug’orish kamaytiriladi.
Fuzarioz – kasalligini Fusarium turiga mansub zamburug’lar yuzaga
keltiradi. Bunday kasallik turi to’rt ko’rinishda namoyon bo’lishi mumkin:
Vafo yo’q erdimu olamda hargiz,
Va yohud qilmadi ahli zamona.
Ki har kim otmoq o’q o’rgandi mendin,
Mani ul oqibat qildi nishona.
«Guliston» dan
Giatsintlarda 40 dan ortiq kasalliklarni kuzatish mumkin. Bunday kasalliklar
viruslar, bakteriyalar, fiziologik sabablar va boshqalar vositasida yuzaga kelishi
mumkin. Undan tashqari, bir qancha zararkunandalar ham giatsintlarning
kushandalari bo’lishi mumkin. Eng ko’p zarar etkazadigan kasalliklar jumlasiga
quyidagilani misol qilib keltirishimiz mumkin:
Suvli (Oq) chirish yoki suvli bakterioz kasalligi Pectobacterium
carotovorum tomonidan yuzaga keladi. Piyozlar qazib olibganidan so’ng, bu
kasallik bilan og’rigan giatsint piyozlari po’sti oynasimon yaltiroq ko’rinishga
kelib, rangi isqirt-oq yoki sariqroq bolib qoladi. Bunda aksariyat xollarda piyoz
batamom chiriydi va uning ichki qismida yomon xid taratadigan ko’pirgansimon
modda hosil bo’ladi. Bir necha haftadan so’ng esa kasallangan piyoz xalok bo’ladi.
Bunday bakterioz kasalligiga usti yorilgan, qurib qolgan yoki piyozi qirqilgan
o’simliklar duchor bo’ladilar. Ayniqsa, giatsintlar gullab bo’lganidan so’nggi zax
havo ta’sirida bu kasallik tezlik bilan rivojlanadi. Bakterioz kasalligi ekish
materiali bilan birgalikda tarqaladi.
Bu kasallikka qarshi kurash choralari. Giatsint piyozlari bu kasallik bilan
og’rimasliklari uchun piyozlar o’z vaqtida qazib olinishlari kerak, piyozlarni
quritish esa intensiv ventilyatsiya sharoitlarida, mo’tadil haroratda amalga
oshirilishi lozim. Ertaki gul yetishtirish uchun mo’ljallanilgan giatsint piyozlarini
esa quruq va salqin joyda (9 gradusda) saqlash maqsadga muvofiq bo’ladi. Agar
kasallik alomatlari namoyon bo’lgan bo’lsa, u holda kasal piyozlar yo’qotiladi va
teplitsada harorat pasaytirilib, o’simliklarni sug’orish kamaytiriladi.
Fuzarioz – kasalligini Fusarium turiga mansub zamburug’lar yuzaga
keltiradi. Bunday kasallik turi to’rt ko’rinishda namoyon bo’lishi mumkin: