YONAYOTGAN DIPLOMLAR TAFTI
Men taqdir taqozosi bilan, biror bir institut yoki universitetda o‘qish baxtidan mosuvo qoldim. Yoshligim, qaysidir do‘kondorning yumushini qilishu, kimningdir xizmatini bajarib, ish beruvchilarning do‘q-po‘pisalaridan ezilish bilan o‘tdi.
O‘ttiz yoshlarimda, og‘ir mehnatdan charchab, pastkash ish beruvchilar azoblaridan ezilib, uzun tunlari Osmonga termulib, Xudoga nola qilardim. Ayanchli qismatimdan zerikib, o‘zimga-o‘zim gapirib qo‘yardim: «Bittagina diplomim bo‘lganda edi...»
Ba’zan yozganlarim ko‘zimga balodek ko‘rinib, uloqtirib tashlagan chog‘larim ko‘p bo‘lsa ham, yozishdan, mutolaa qilishdan, izlanishdan, o‘qishdan bir zum tingan emasman. Garchi diplomsiz ko‘cha mardikori bo‘lsam-da, ilmim, o‘sha men uchun orzu sanalgan, la’nati Universitetlar professorlarini dog‘da qoldirarli darajada sayqallanib borayotganligi menga hamisha taskin bergan. Yuragimning bir chetida bir buyuk orzu hamisha uyg‘oq yashagan. Kunu-tun, telbalardek Xudo bilan gaplashardim. Men yozish uchun yaralgan edim. U ko‘nglimga solardi, men esa tinimsiz yozardim. Faqat taqdirning ayanchli, achchiq kunlarida meni xo‘rlatadigan, yuragimni unsiz ezadigan o‘sha og‘ir bir so‘z, miyamda tinimsiz aylanaverardi: «Bittagina diplomim bo‘lganda edi..»
Qirq yoshga yetganimda men shu qadar mashhur bo‘lib ketdimki, o‘zim ishonmay qoldim. Yozganlarim, mening yurak qonim bilan yozganlarim, shu qadar qo‘lma-qo‘l bo‘p ketdiki, asti qo‘yaverasiz. Bugun mening romanlarimsiz Amerika adabiyotini tasavvur qilish qiyin. Endi nima yozsam, hali siyohi qurimay turib, nashr etishadi va tabiiyki, qo‘lma – qo‘l qilib yuborishadi. Bilasizmi, – men hamisha, meni yozuvchi qilib yaratgani uchun, shu mas’uliyatli, sharafli ishni zimmamga yuklagani, iste’dod atalgan ulug‘ ne’matni ko‘ksimga joylagani uchun, Xudodan minnatdorman. U hamisha men bilan va ishonamanki, iltijo qilamanki, meni bir lahza yolg‘izlatib qo‘ymaydi.
Diplom... Darvoqe, – diplom masalasida..
Meni har kuni, butun Dunyoning eng nufuzli, eng dongdor Universitetlariga uchrashuvlarga, master klasslarga taklif qilishadi. Men kamida eng ko‘p oladigan gonorarim evaziga, bu taklifni jon deb qabul qilaman. Universitetlarda meni eng oliy nufuzli mehmon sifatida kutib olishadi, ardoqlashadi. Men bu dargohlardan, juda ko‘p pul, bir olam taassurot va kamida, «Universitet Faxriy doktori» unvoni, shu unvonni tasdiqlovchi usti jimjimador, har qanday talabaning havasini keltirgulik darajadagi, diplom bilan, ha, to‘g‘ri eshitdingiz, diplom bilan qaytaman. Tasavvur qiling, bir kunda, kamida uch diplom. Bir yilda esa...
Uchrashuvlardan qaytgach, uyimga kelgandayoq birinchi qiladigan ishim, diplomlarni katta kamin pechimda yoqish va yonayotgan diplomlarni sevinib tomosha qilish. Ishonavering do‘stlarim, ular yonganda shu qadar maza qilasizki, asti qo‘yavering. Ha, – aytgancha, Dunyoda, yonayotgan diplomlarning haroratidek qaynoq va ehtirosli haroratni topish qiyin...
©Jon STEYNBEK
Amerika yozuvchisi. Adabiyot yo‘nalishidagi Nobel mukofoti sovrindori.
Ingliz tilidan Albert Hazratov tarjimasi
⭕️
@Abituriyent (rasmiy yangiliklar) kanali
