🔶فردوسی، سیاست دینی و دین سیاسی
در میان بسیاری از اندیشمندان سیاسی معاصر گمان شده است که طرح نسبت "دین و سیاست" و فقه حکومتی طرحی بدیع بوده که آیت الله خمینی آن را در شرایط اجتماعی پس از شکست نهضت ملی شدن نفت و به ویژه پس از 15خرداد طرح کرده است. برخی نیز آن را مولود "قرایت ایدیولوژیک" از دین می دانند که توسط روشنفکران مسلمان چپ گرایی چون دکتر شریعتی در ایران بسط می یابد. گاه حتی طرح اسلام سیاسی و "ولایت فقیه" را زاییده شرایط پس از انقلاب می دانند و می گویند امام قصد نداشت حکومت دینی برقرار کند و به همین روی در آغاز به قم رفته و دولت را در اختیار ملی گرایانی چون بازرگان نهاد و در اثر شرایط ناخواسته به تهران آمد.
این روایت ها همگی از پیوند بنیادین دین و سیاست در ادوار تاریخ ایران غفلت کرده اند. گرچه شرایط اجتماعی مذکور همگی در تحقق ایده جمهوری اسلامی سهیم هستند، لیکن نباید پشتوانه های فرهنگی و بنیادهای اساسی امکان بخش و ژرف را نادیده انگاشت. "خرد سیاسی" در ایران حتی پیش از اسلام، جوهر دینی داشته و متقابلا ایده "دینداری" در ایران نیز اساسا متوجه امر سیاست و شهریاری است.
#فردوسی به عنوان بنیانگذار فرهنگ ملی ایران پس از اسلام و به عنوان نماینده "خرد سیاسی" در ایران، آشکارا از پیوند بنیادین دیانت و سیاست می گوید. تا آنجا که هر یک را بدون دیگری بی پایه و ناپایدار می داند.
بدین ترتیب به نظر می رسد باید در فهم ظهور ایده اسلام سیاسی در ایران به بنیانهای ژرف تری بیاندیشیم. این بنیانها البته تنها مبنای توجیه یا توضیح نظم مستقر نبوده و همزمان مبنای نقد جمهوری اسلامی است. انقلاب در #چهل_سالگی به این خودآگاهی تاریخی و نقادی بر مبنای خاستگاههای ژرف و نهادین خویش، بیش از هر چیز محتاج است.
چو بر دین کند شهریار آفرین
برادر شود شهریاری و دین
نه بی‌تخت شاهیست دینی به پای
نه بی‌دین بود شهریاری به جای
دو دیباست یک در دگر بافته
برآورده پیش خرد تافته
نه از پادشا بی‌نیازست دین
نه بی‌دین بود شاه را آفرین
چنین پاسبانان یکدیگرند
تو گویی که در زیر یک چادرند
نه آن زین نه این زان بود بی‌نیاز
دو انباز دیدیمشان نیک‌ساز
در زادروز فردوسی بزرگ و در آستانه سالگرد چهل سالگی انقلاب، این ابیات از حکیم طوس خواندنی است. با نظر به این ابیات وسوسه می شوم که بگویم "فردوسی پیش از خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی است"
گرچه باید التفات داشت که طرح برآمده از انقلاب اسلامی، یکی از امکانهای تاریخی #خرد_سیاسی نمودیافته در سخن فردوسی است. امکانی که وضع تاریخی معاصر ایران، آن را متعین کرده و ضرورت می بخشد.
@parvayenaghd
در میان بسیاری از اندیشمندان سیاسی معاصر گمان شده است که طرح نسبت "دین و سیاست" و فقه حکومتی طرحی بدیع بوده که آیت الله خمینی آن را در شرایط اجتماعی پس از شکست نهضت ملی شدن نفت و به ویژه پس از 15خرداد طرح کرده است. برخی نیز آن را مولود "قرایت ایدیولوژیک" از دین می دانند که توسط روشنفکران مسلمان چپ گرایی چون دکتر شریعتی در ایران بسط می یابد. گاه حتی طرح اسلام سیاسی و "ولایت فقیه" را زاییده شرایط پس از انقلاب می دانند و می گویند امام قصد نداشت حکومت دینی برقرار کند و به همین روی در آغاز به قم رفته و دولت را در اختیار ملی گرایانی چون بازرگان نهاد و در اثر شرایط ناخواسته به تهران آمد.
این روایت ها همگی از پیوند بنیادین دین و سیاست در ادوار تاریخ ایران غفلت کرده اند. گرچه شرایط اجتماعی مذکور همگی در تحقق ایده جمهوری اسلامی سهیم هستند، لیکن نباید پشتوانه های فرهنگی و بنیادهای اساسی امکان بخش و ژرف را نادیده انگاشت. "خرد سیاسی" در ایران حتی پیش از اسلام، جوهر دینی داشته و متقابلا ایده "دینداری" در ایران نیز اساسا متوجه امر سیاست و شهریاری است.
#فردوسی به عنوان بنیانگذار فرهنگ ملی ایران پس از اسلام و به عنوان نماینده "خرد سیاسی" در ایران، آشکارا از پیوند بنیادین دیانت و سیاست می گوید. تا آنجا که هر یک را بدون دیگری بی پایه و ناپایدار می داند.
بدین ترتیب به نظر می رسد باید در فهم ظهور ایده اسلام سیاسی در ایران به بنیانهای ژرف تری بیاندیشیم. این بنیانها البته تنها مبنای توجیه یا توضیح نظم مستقر نبوده و همزمان مبنای نقد جمهوری اسلامی است. انقلاب در #چهل_سالگی به این خودآگاهی تاریخی و نقادی بر مبنای خاستگاههای ژرف و نهادین خویش، بیش از هر چیز محتاج است.
چو بر دین کند شهریار آفرین
برادر شود شهریاری و دین
نه بی‌تخت شاهیست دینی به پای
نه بی‌دین بود شهریاری به جای
دو دیباست یک در دگر بافته
برآورده پیش خرد تافته
نه از پادشا بی‌نیازست دین
نه بی‌دین بود شاه را آفرین
چنین پاسبانان یکدیگرند
تو گویی که در زیر یک چادرند
نه آن زین نه این زان بود بی‌نیاز
دو انباز دیدیمشان نیک‌ساز
در زادروز فردوسی بزرگ و در آستانه سالگرد چهل سالگی انقلاب، این ابیات از حکیم طوس خواندنی است. با نظر به این ابیات وسوسه می شوم که بگویم "فردوسی پیش از خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی است"
گرچه باید التفات داشت که طرح برآمده از انقلاب اسلامی، یکی از امکانهای تاریخی #خرد_سیاسی نمودیافته در سخن فردوسی است. امکانی که وضع تاریخی معاصر ایران، آن را متعین کرده و ضرورت می بخشد.
@parvayenaghd