Фарғона булбули эди
Фарғонадан совуқ хабар келди. Севимли болалар ёзувчиси, Ўзбекистон халқ шоири Анвар Обиджон бу ёруғ оламни тарк этибди. Адабиётимиз оғир жудоликка учради.
Бундан атиги тўрт кун аввал Анваржон билан қўнғироқлашиб, дунёни комига тортиш даражасида ҳамла қилаётган коронавирус касаллиги ҳақида, бундай пайтда ижодкор зиёлилар кураш майдонига шиддат билан чиқиб, ўз сўзларини айтишлари зарурлигини бир-биримизга уқдирган эдик. Овози бироз титраб турса-да, бундай пайтда миллат катта синовдан ўтишини, бунинг учун қатъий интизом зарурлигини айтиб, охирида: “Бу ярамас вирус ҳақида бир-иккита ҳажвия бошлаб қўйдим, агар улар “Жаҳон адабиёти”да эълон қилинса, журналнинг камида уч-тўрт йиллик обунаси, ходимларнинг чораклик мукофот пуллари ўз-ўзидан ҳал бўлади”, деди фарғоналикларга хос мутойиба билан. Мен унга “Ўткан кунлар” романининг тили ҳақида мақола бошлаганимни айтганимда хурсанд бўлиб кетиб, кўнглида тўпланиб қолган фикрларини баён қилди: “Керакли ишга қўл урибсиз, романда ноёб сўз ва иборалар, нозик ишоралар, қиёслар шу қадар кўпки, ёш йигитнинг бадиий ифода тили бу қадар бойлигига ҳайрон қоласан. Хуршид Дўстмуҳаммад “жажмон” сўзини адабиётга қайтарди. Бу сўз Қодирийнинг Калвак маҳзумида бор. Унутилиб кетаёзган ноёб сўзларимизни қайтаришимиз керак. Асарни асар қиладиган нарса – тил”, деди.
Анвар Обиджон адабий тилимизни бойитиш ишига киришганига қирқ йил бўлди десак, муболаға бўлмайди. Икки дўст-қадрдон – Турсунбой Адашбоев ва Анвар Обиджон ўзбек болалар адабиётини янги сифат босқичига олиб чиқишди. Болаларга қандай ёзиш кераклигини насрда Худойберди Тўхтабоев, назмда шу икки ижодкор намоён қилишди. Болаларга хос жамики хусусиятлар – қувноқлик, зукколик, қувлигу шумлик, ҳозиржавоблик, ҳотамто-ю чапанилик, катталардай фикрлашга ҳаракат қилиш Анвар Обиджон шеърларининг мағзи эди. Ижодий давраларда “Болаларга ёзиш учун уларни севиш, тилини, дилини тушуниш керак”, деган гапни кўп такрорларди. Бунга ўзи қатъий амал қилгани боис, болалар адабиётида Анвар Обиджон номи билан боғлиқ ижодий мактаб юзага келди. Бу мактаб сабоқларини ўтаган қанчадан-қанча ёшларнинг ижод намуналари устоз ўгитлари беҳуда кетмаганидан далолат беради.
Анвар Обиджон болалар билан бирга катталар учун ҳам баракали ижод қилди. Асарлари асосида филмлар суратга олинди, спектакллар қўйилди. Ҳажвий ғазаллари, шеърий “уч чаноқ”лари, ҳайвонлар, буюмлар, қушлар тилидан ёзилган мактублари китобхонлар томонидан зўр қизиқиш билан ўқилади. Мамлакатимиз мактабларида унинг шеърларини ёд олмаган, катта мухлислар орасида мулла Гулматни танимаган, “Фарғонада биттагина” қўшиғини тингламаган мухлисни топиш қийин.
Анвар Обиджон истиқлол йилларида бадиий публицистика соҳасида ҳам фаоллик қилди. Мустақилликка эришиш арафасида адабиёт газетасида эълон қилинган мақоласига “Ё аҳиллик, ё қуллик” деб сарлавҳа қўйган эди. Шу мавзуда жуда кўп мақолалар ёзди. Умрининг охиригача она юрти Фарғонада бўлаётган ўзгаришлар, ибратли ишлар билан қувониб, ғурурланиб яшади, олтиариқлик фермерлар, тадбиркорларнинг тажрибаларини оммалаштирди. Энг сара эсселаридан жамланган “Фарғоналиклар” китобини Ватанни қандай севиш кераклиги тўғрисидаги дарслик сифатида ҳаммамизга совға қилди.
Ўлим ҳақ, қазо шаробини ичиш ҳамманинг бошида бор, аммо энг яқин дўстдан айрилиш қазо каби оғирдир. На чора, Аллоҳнинг иродаси шу экан.
Охирати обод, ёди унутилмас бўлсин.
Аҳмаджон Мелибоев,
Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси аъзоси,
“Жаҳон адабиёти” журнали бош муҳаррири
манба:
https://t.me/yozuvchilar_uz