✅اعتبارسنجی خوانش‌های روز از تاریخ اسلام در برنامه زاویه
🔻تطبیق رخداد‌های روز بر وقایع تاریخی و سپس عبرت گیری از آن برای مطالب روز أمری رایج اما در عین حال اختلافی است. ریشه اختلافات در این باره به پاسخ به سه پرسش میزان اعتبار علم تاریخ، چیستی شرایط و ضوابط اعتماد به قول‌های تاریخی، و چگونگی ارائه قرائتی روزآمد و اصیل از تاریخ باز می گردد. مجله علوم انسانی زاویه در برنامه چهارم مهر‌‌‌‌ماه ۹۷ اولین برنامه خود در ماه محرم با حضور استاد «محمد اسفندیاری» و «حجت الاسلام والمسلمین محمد رضا هدایت پناه» به بررسی این مسئله پرداخته است.
🔸در ابتدای برنامه اسفندیاری در رابطه با میزان اعتبار علم تاریخ گفت: تاریخ اساسا یک علم ظنی و تردید آمیز است که از حداقلی از مطالب یقینی بهره می برد. تاریخ از نظر اطمینان بخشی در پایین ترین مرتبه علوم قرار دارد و دلیل این أمر آن است که از گذشته ای صحبت می کند که در دسترس ما نیست. به عبارت دیگر معلوم تاریخ مفقود است. برای مثال اگر ما بخواهیم بدانیم که جمعیت شهر کوفه در حال حاضر چه میزان است أمر راحتی است اما اگر بخواهیم بدانیم که جمعیت کوفه در عصر امام حسین(ع) چه میزان بوده کار دشواری است چراکه کوفه آن زمان اکنون در دسترس ما نیست و در عوض تنها مقداری روایات وجود دارد که در آنها از صد هزار تا صد‌ها هزار نفر جمعیت کوفه را ذکر کرده اند.
اسفندیاری گفت: البته این نظر با نظر ارسطو متفاوت است. ارسطو اصالتا تاریخ را علم نمی دانست چراکه معتقد بود علم باید دارای موضوع کلی باشد و از آنجا که موضوع تاریخ أمر جزئی است پس تاریخ علم نیست. این دیدگاه تا چند دهه پیش در کشور ما جاری بود. برای مثال هنگامی که وزارت معارف درسی را برای علامه قزوینی نهاد تا تاریخ را تدرس کنند برخی از اساتید دانشگاه معقول اعتراض نسبت به این أمر اعتراض کردند.
🔸در ادامه هدایت‌پناه سخنان خود را اینگونه آغاز کرد و گفت: ابتدا آنکه هر علمی را بر اساس روش علمی خود آن باید سنجش کرد. این نکته را باید توجه کرد که اشخاص تاریخ را به عنوان گزاره‌های صرف تاریخی نمی خواهند بلکه برای تکمیل اعتقادات خود از آن استفاده می کنند لذا در این زمینه حساس شده و روش‌های علمی را اختراع کرده اند. برای تاریخ هم مانند دیگر علوم شیوه‌ها و روش‌هایی برای حصول اطمینان وجود دارد. اگر تاریخ را بخشی از علم حدیث بدانیم که آنگونه هم هست باید بگوییم در علم حدیث با توجه به شناختی که از مورخین در دسترس داریم، برخی اهل فقه و حدیث بوده اند بنابراین اصولی را رعایت می‌کردند. آنها تاریخ را با این انگیزه نگارش می‌کردند که در بخش استناد به سیره معصومین برای فقه خود از آن استفاده کنند.
وی افزود: این سوال که ما چگونه می‌توانیم به تاریخ معتبر برسیم برای قاضی عبدالجبار، شیخ مفید و ابن حضم آندلسی مطرح بوده است لذا آنها تکاپو‌هایی در این زمینه کرده اند. سه راهکار برای رسیدن به تاریخ یقینی ارائه شده است. شیخ مفید در این مسئله با سختگیری «تواتر» را شرط دانسته و گفته اند که در مسائل تاریخی تواتر شرط است و از طرف دیگر تواتر علم آور است و اعتبار علم هم یقینی است. قاضی عبد الجبار قائل به تواتر معنوی شده و معتقد‌اندکه از مجوعه گزارش‌های تاریخی دانشی را اخذ می‌کنیم که علم آور است. قاضی عبدالجبار اسم این دانش را «حال» گذاشته است. «حال» یعنی علمی که بعد از ممارثت فراوان در تاریخ ایجاد شده است. از نظر ابن حضم آندلسی گزاره ای معتبر است که اکثر علمای تاریخ کلیت آن را قبول کنند.
هدایت پناه در رابطه با نظر شخصی اش گفت: نظر شخصی من این است که این سه راه حل در برخی موارد کمک کننده است اما امروزه حصول این شرایط برای رسیدن به اطمینان سخت است و لذا همان راهی را باید رفت که محدثین معرفی کرده اند یعنی باید به ظن معتبر تکیه کرد و سوال آن است که تاریخ را چگونه می‌شود به نحو روزآمدی نوشت؟
ادامه دارد...
#گزارش
👇👇👇
https://t.me/zavie_4/156
🔻تطبیق رخداد‌های روز بر وقایع تاریخی و سپس عبرت گیری از آن برای مطالب روز أمری رایج اما در عین حال اختلافی است. ریشه اختلافات در این باره به پاسخ به سه پرسش میزان اعتبار علم تاریخ، چیستی شرایط و ضوابط اعتماد به قول‌های تاریخی، و چگونگی ارائه قرائتی روزآمد و اصیل از تاریخ باز می گردد. مجله علوم انسانی زاویه در برنامه چهارم مهر‌‌‌‌ماه ۹۷ اولین برنامه خود در ماه محرم با حضور استاد «محمد اسفندیاری» و «حجت الاسلام والمسلمین محمد رضا هدایت پناه» به بررسی این مسئله پرداخته است.
🔸در ابتدای برنامه اسفندیاری در رابطه با میزان اعتبار علم تاریخ گفت: تاریخ اساسا یک علم ظنی و تردید آمیز است که از حداقلی از مطالب یقینی بهره می برد. تاریخ از نظر اطمینان بخشی در پایین ترین مرتبه علوم قرار دارد و دلیل این أمر آن است که از گذشته ای صحبت می کند که در دسترس ما نیست. به عبارت دیگر معلوم تاریخ مفقود است. برای مثال اگر ما بخواهیم بدانیم که جمعیت شهر کوفه در حال حاضر چه میزان است أمر راحتی است اما اگر بخواهیم بدانیم که جمعیت کوفه در عصر امام حسین(ع) چه میزان بوده کار دشواری است چراکه کوفه آن زمان اکنون در دسترس ما نیست و در عوض تنها مقداری روایات وجود دارد که در آنها از صد هزار تا صد‌ها هزار نفر جمعیت کوفه را ذکر کرده اند.
اسفندیاری گفت: البته این نظر با نظر ارسطو متفاوت است. ارسطو اصالتا تاریخ را علم نمی دانست چراکه معتقد بود علم باید دارای موضوع کلی باشد و از آنجا که موضوع تاریخ أمر جزئی است پس تاریخ علم نیست. این دیدگاه تا چند دهه پیش در کشور ما جاری بود. برای مثال هنگامی که وزارت معارف درسی را برای علامه قزوینی نهاد تا تاریخ را تدرس کنند برخی از اساتید دانشگاه معقول اعتراض نسبت به این أمر اعتراض کردند.
🔸در ادامه هدایت‌پناه سخنان خود را اینگونه آغاز کرد و گفت: ابتدا آنکه هر علمی را بر اساس روش علمی خود آن باید سنجش کرد. این نکته را باید توجه کرد که اشخاص تاریخ را به عنوان گزاره‌های صرف تاریخی نمی خواهند بلکه برای تکمیل اعتقادات خود از آن استفاده می کنند لذا در این زمینه حساس شده و روش‌های علمی را اختراع کرده اند. برای تاریخ هم مانند دیگر علوم شیوه‌ها و روش‌هایی برای حصول اطمینان وجود دارد. اگر تاریخ را بخشی از علم حدیث بدانیم که آنگونه هم هست باید بگوییم در علم حدیث با توجه به شناختی که از مورخین در دسترس داریم، برخی اهل فقه و حدیث بوده اند بنابراین اصولی را رعایت می‌کردند. آنها تاریخ را با این انگیزه نگارش می‌کردند که در بخش استناد به سیره معصومین برای فقه خود از آن استفاده کنند.
وی افزود: این سوال که ما چگونه می‌توانیم به تاریخ معتبر برسیم برای قاضی عبدالجبار، شیخ مفید و ابن حضم آندلسی مطرح بوده است لذا آنها تکاپو‌هایی در این زمینه کرده اند. سه راهکار برای رسیدن به تاریخ یقینی ارائه شده است. شیخ مفید در این مسئله با سختگیری «تواتر» را شرط دانسته و گفته اند که در مسائل تاریخی تواتر شرط است و از طرف دیگر تواتر علم آور است و اعتبار علم هم یقینی است. قاضی عبد الجبار قائل به تواتر معنوی شده و معتقد‌اندکه از مجوعه گزارش‌های تاریخی دانشی را اخذ می‌کنیم که علم آور است. قاضی عبدالجبار اسم این دانش را «حال» گذاشته است. «حال» یعنی علمی که بعد از ممارثت فراوان در تاریخ ایجاد شده است. از نظر ابن حضم آندلسی گزاره ای معتبر است که اکثر علمای تاریخ کلیت آن را قبول کنند.
هدایت پناه در رابطه با نظر شخصی اش گفت: نظر شخصی من این است که این سه راه حل در برخی موارد کمک کننده است اما امروزه حصول این شرایط برای رسیدن به اطمینان سخت است و لذا همان راهی را باید رفت که محدثین معرفی کرده اند یعنی باید به ظن معتبر تکیه کرد و سوال آن است که تاریخ را چگونه می‌شود به نحو روزآمدی نوشت؟
ادامه دارد...
#گزارش
👇👇👇
https://t.me/zavie_4/156