Apikal Med💊

🩺Jigar sirrozi – bu jigar to‘qimalarining fibroz (chandiqli) to‘qima bilan almashinuvi va normal jigar tuzilishining buzilishi bilan tavsiflanadigan surunkali progressiv kasallikdir. Ushbu jarayon jigar faoliyatining buzilishiga olib keladi.

🤪 Jigar sirrozinig kelib chiqish mexanizmlari:
1 Fibroz rivojlanishi:
💵 Jigar hujayralari (gepatotsitlar) uzoq vaqt davomida zarar ko‘rsa (masalan, virusli gepatit, spirtli ichimliklarni haddan tashqari iste’mol qilish yoki toksinlar ta’sirida), ular yallig‘lanadi va o‘ladi.
💵 O‘lgan hujayralar o‘rnini biriktiruvchi to‘qima (fibroz) egallaydi.
💵 Fibrozning davom etishi jigar tuzilishining buzilishiga olib keladi.
2. Portal gipertenziya:

💦 Jigar ichidagi qon oqimiga to‘siq paydo bo‘ladi, natijada qon bosimi ortadi.
💦 Bu qorin bo‘shlig‘ida suyuqlik yig‘ilishi (assit), qizilo‘ngach varikoz tomirlarining kengayishi va qon ketishiga sabab bo‘ladi.
3. Jigar yetishmovchiligi:

❤️ Fibroz va chandiqli to‘qimalar tufayli jigar o‘zining asosiy funksiyalarini (detoksikatsiya, oqsil sintezi, qon ivish omillarini ishlab chiqarish) bajara olmaydi.
❤️ Bu gepatik ensefalopatiya, qon ivishining buzilishi va boshqa asoratlarga olib keladi.

4 Immunitet tizimi buzilishi:
🧠 Jigar serrozi bilan immunitet tizimi susayadi, bu esa infektsiyalarga moyillikni oshiradi.

Jigar sirrozining sabablari:
1. Virusli gepatit (B, C, D).
2. Spirtli ichimliklarni uzoq muddat iste’mol qilish (alkogolli gepatit).
3. Toksik moddalar yoki dori-darmonlar ta’siri
4. Metabolik kasalliklar (gemoxromatoz, Vilson-Konovalov kasalligi).
5. Autoimmun gepatit.
6. Noma’lum sababli (kriptogen serroz).

Jigar sirrozining belgilari:
Dastlabki bosqichlarda simptomlar sezilmasligi mumkin.
Keyinchalik quyidagi belgilar paydo bo‘ladi:
🤔 Charchoq, kuchsizlik.
🤔 Ishtahaning pasayishi, vazn yo‘qotish.
🤔Qorin bo‘shlig‘ida suyuqlik yig‘ilishi (assit).
🤔 Teri va ko‘z skleralarining sarg‘ayishi (sariqlik).
🤔 Qizilo‘ngach yoki me’da- ichak yo‘llaridan qon ketishi.
🤔 Qon koagulyatsiyasining buzilishi (ko‘karishlar, qon ketishlar).
🤔 Oyoq-qo‘llarning shishishi.
🤔 Gepatik ensefalopatiya (xotira buzilishi, uyquchanlik, ongning chalkashishi).

🤩 Davolash :

1. Etiologik davolash:
• Kasallik sababini bartaraf etish:
• Virusli gepatitni antiviral preparatlar bilan davolash.
• Spirtli ichimliklarni iste’mol qilishni to‘xtatish.
• Autoimmun gepatitda immunosupressiv dori vositalarini qo‘llash.

2. Simptomatik davolash:
• Assit:
• Tuz iste’molini cheklash.
• Diuretiklar (masalan, spironolakton, furosemid) qo‘llash.
• Paratsentez (qorin bo‘shlig‘idan suyuqlikni olib tashlash).
• Portal gipertenziya:
• Beta-blokatorlar (masalan, propranolol) portal bosimni kamaytirish uchun.
• Endoskopik ligatsiya yoki skleroterapiya qon ketishni oldini olish uchun.
• Gepatik ensefalopatiya:
• Laktoza preparatlari (masalan, laktuloza) va rifaksimin.
• Qon ivish buzilishlari:
• Plazma yoki qon ivish omillarini o‘z ichiga olgan preparatlar bilan davolash.

3. Jigar transplantatsiyasi:
• Kasallik oxirgi bosqichga yetganda yagona samarali davolash usuli.

📱 https://t.me/Apikal_med

🤩 Nega buyrakda toshlar hosil bo‘ladi?

🤩 Buyrakda hosil bo‘ladigan siydik tarkibida tabiiy ravishda kristallar shakllanishiga yordam beradigan moddalar mavjud:
🔘 kalsiy;
🔘 oksalatlar;
🔘 natriy;
🔘 fosfor;
🔘 siydik kislotasi;
🔘 tsistin (irsyiy kasallik – tsistinuriya bilan og‘rigan odamlarda).

Bu moddalar qonga tushadi va siydik tarkibida uchraydi, chunki buyraklar qonni filtrlaydi va qaysi moddalar qayta qonga qaytishini yoki chiqindilar sifatida chiqarib yuborilishini tartibga soladi.

🔔 Normal sharoitda

Buyrakda tosh hosil qiluvchi moddalar va bu jarayonning oldini oluvchi moddalar o‘rtasida muvozanat saqlanadi. Natijada, kichik kristallar buyrakdan og‘riqsiz chiqariladi.

Ammo, bu muvozanat buzilganda yoki siydikda tosh hosil qiluvchi moddalar miqdori ko‘payganda, kristallar birikib, toshlar hosil bo‘lishi mumkin.

📱 https://t.me/Apikal_med

🩺👅Glomerulonefrit: Bilishimiz shart bo’lgan malumotlar

🤩 Glomerulonefrit : buyraklarning yallig‘lanish kasalligi bo‘lib, u asosan buyrakning filtratsiya jarayonini ta’minlovchi glomerulalar (kluboklar)ga ta’sir qiladi. Ushbu kasallik o‘tkir yoki surunkali shaklda kechishi mumkin va qon filtrlash jarayonining buzilishiga olib keladi.

🩺 Asosiy sabablari:

• Infeksiyalar (streptokokklar, viruslar)
• Avtoimmun jarayonlar (Sistemali qizil volchanka, vaskulitlar)
• Toksik ta’sirlar

🤪 Klinik belgilari:

• Shishlar (ayniqsa yuz sohasida)
• Gematuriya (siydikda qon paydo bo‘lishi)
• Arterial bosimning oshishi
• Proteinuriya (siydikda oqsilning ko‘payishi)

➕ Davolash:

Davolash kasallikning shakliga bog‘liq bo‘lib, quyidagilarni o‘z ichiga olishi mumkin:
• Antibiotiklar
• Glyukokortikoidlar
• Immunosupressantlar

🌟 Muhim elsatma :

Kasallikni erta aniqlash va buyraklarning holatini muntazam nazorat qilish surunkali buyrak yetishmovchiligi kabi asoratlarning oldini olishga yordam beradi.

📱 https://t.me/Apikal_med

⚡️HAR BIR MEDIK BILISHI ZARUR BO'LGAN MA'LUMOTLAR
• Tibbiyot talabalari uchun eng muhim TOP 100 kasalliklar
• Hozirgi kunda tibbiyotda eng ko'p qo'llaniladigan TOP-100 dori preparatlari ro'yxati
• Amaliyotda ko’p qo’llaniladigan Inyeksiya va Dorilar
• Gastroentrologiyada qo'llaniladigan dorilar
• Yurak yetishmovchiligida ishlatiladigan preparatlar
• O’tkir respirator virusli infeksiyalar (ORVI) va ular keltirib chiqaradigan simptomlar
• ORVI (o'tkir respirator virusli infeksiyalar) davolash
• Gormonlar haqida ma’lumot
• Sariqlik simptomini differensial diagnostika qilish
• Isitma (o‘tkir): differensial diagnostika
•Nega Buyrakda toshlar xosil bo’ladi
• Glomerulonefrit
• Aritmiyalarning uchrash sohalari
• Gipertonik KRIZ nima va birinchi yordam?
• Surunkali bronxit
• Reyye (Reya) sindromi
• Reyno sindromi
• Ko‘ruv yo‘llari haqida ma’lumot
• Epitimpanit
• Kindik churrasi haqida bilishingiz muhim bo‘lgan ma’lumotlar
• Ichak tutilishi haqida bilishingiz kerak bo‘lgan ma’lumotlar
• Terminal xolatlar
• Kollaps
• O‘tkir nafas yetishmovchiligi

🔥 HIGH-YIELD KONSPEKTLAR
• Pediatriyaga oid barcha ma’lumotlar
• Anestiziologiya va Reanimatologiya
• Yurak tug’ma nuqsonlari
• Qandli diabet: 1- va 2-tur
• Qiziloʻngach rivojlanish nuqsonlari

💥 MEDICAL ENGLISH
• Miokard infarkti - Myocardial Infarction (Heart Attack)
• Bronxit – Bronchitis
• Peptic ulcer disease (Oshqozon va o'n ikki barmoqli ichak yara kasalligi)
• Astma – Asthma
• Gipertenziya - Hypertension (High Blood Pressure)
• O’SOK - Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD)
• Nafas olish bilan bog'liq tibbiy atamalar

✈️https://t.me/Apikal_med

Reyno sindromi — qo‘l-oyoq barmoqlaridagi qon aylanishining vaqtinchalik buzilishi bilan kechadigan holat. Bu asosan sovuq yoki stress ta’sirida kuzatiladi va barmoqlarning rangi o‘zgarishi bilan namoyon bo‘ladi.

✔️Sabablari:
1. Birlamchi Reyno sindromi: Aniq sababi yo‘q, ko‘pincha sog‘lom odamlarda uchraydi.
2. Ikkinchi darajali Reyno sindromi: Quyidagi kasalliklar bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin:
🔵 Sklerodermiya, lupus, romatoid artrit kabi autoimmun kasalliklar;
🔵 Qon tomir kasalliklari;
🔵 Ba’zi dori vositalari yoki kimyoviy moddalar ta’siri.

✔️Belgilar:
• Rang o‘zgarishi: Qon aylanishining buzilishi oqibatida barmoqlar avval oqarib, keyin moviy tus oladi, so‘ngra qizil tusga kiradi.
• Og‘riq va uvishish: Qon oqimi tiklanganda barmoqlarda og‘riq va uvishish sezilishi mumkin.
• Sovuq sezgirligi: Barmoqlar sovuqqa juda sezgir bo‘ladi.

✔️Davolash:
1. Turmush tarzini o‘zgartirish:
🔴 Sovuqdan himoyalanish (qo‘lqop va issiq kiyim kiyish).
🔴 Stressni boshqarish usullarini o‘rganish.
2. Dorivor muolaja:
🔴 Qon tomirlarni kengaytiruvchi dorilar (masalan, kalsiy kanal blokatorlari).
🔴 Zarur hollarda autoimmun kasalliklarni davolash.
3. Og‘ir holatlar:
🔴 Simpatik nerv tizimiga ta’sir ko‘rsatuvchi muolajalar yoki jarrohlik amaliyoti.

✔️Profilaktika:
• Chekishni tashlash (nikotin qon tomirlarini toraytiradi).
• Sovuq va nam muhitdan saqlanish.
• Qon aylanishini yaxshilovchi mashqlar bilan shug‘ullanish.

✈️https://t.me/Apikal_med

🩺 Reyye (Reya) sindromi — kam uchraydigan, ammo xavfli holat bo‘lib, ko‘pincha bolalar va o‘smirlarda uchraydi. Bu sindrom asosan virusli infeksiyalar (masalan, gripp yoki suvchechak) fonida aspirin iste’mol qilganlarda rivojlanadi.

🩺 Sabablari:
1. Aspiringa individual reaksiya.
2. Yog‘ kislotalar almashinuvi buzilishiga genetik moyillik.
3. Virusli infeksiyalar: suvchechak, gripp, ORVI.
4. Jigar yog‘lanishi (steatoz).

🩺 Belgilari:
• Kaft va oyoq panjasida toshmalar.
• Bezovtalik va diqqatsizlik.
• Ko‘ngil aynishi va ko‘p qusish.
• Bosh og‘rig‘i.
• Ongning chalkashishi yoki behushlik;
• Tutqanoqlar;

🩺 Davolash:
1. Reanimatsion muolajalar.
2. Miyadagi shishni bartaraf etish, elektrolit balansi va ammiakni chiqarishni tiklash.
3. Jigar himoyasi uchun gepatoprotektorlar (masalan, Ursosan).

🩺 Ovqatlanish:
• Parenteral oziqlanish.
• Bosqichma-bosqich №5 dietasiga o‘tish.

🩺Statistik ma'lumotlar:
• 30% holatlarda letal natija yoki nogironlik kuzatiladi.
• 5–14 yosh oralig‘ida Reyye sindromi eng ko‘p uchraydi.

🩺 Oldini olish:
Bolalar va o‘smirlarga virusli infeksiya paytida aspirin yoki aspirinli dorilarni bermaslik tavsiya etiladi.

  ✈️https://t.me/Apikal_med

❗️1. Aspirin:
Operatsiyadan bir necha kun oldin qabul qilishni to‘xtating. Aspirinni bolalarga bermang, chunki bu Reyye sindromiga olib kelishi mumkin.

❗️2. Litiy:
Bemorlarda diyetadagi natriy miqdorini keskin o‘zgartirmang, chunki litiyning toksikligi xavfini oshiradi.

❗️3. Morfiy:
Nafas olish faoliyatini kuzatib boring, chunki morfiy nafas olishni to'xtatishi mumkin.

❗️4. Nosteroidal yallig‘lanishga qarshi vositalar (NYYQV):
Me'da-ichak yarasi bo‘lgan bemorlarga qarshi ko‘rsatmalidir.

❗️5. Fenitoin:
Tish milklarining giperplaziyasiga olib kelishi mumkin.

❗️6. Rifampitsin:
Siydik rangini to‘q sariq rangga aylantiradi.

❗️7. MAO (monoaminoksidaza) ingibitorlari (antidepressantlar):
Tiramin moddasiga boy oziq-ovqat mahsulotlarini bermang, chunki bu gipertonik krizni chaqirishi mumkin.

❗️8. Kaliy:
Kaliyni hech qachon tomir ichiga yubormang.

❗️9. Genle qovuzlog'iga ta'sir qiluvchi (halqali) diuretiklar:
Halqali diuretiklarni buyurishda gipokaliemiya xavfini esda tuting.

❗️10. Kaliyni saqlovchi diuretiklar:
Kaliyni saqlovchi diuretiklarni buyurishda giperkaliemiya xavfini yodda saqlang.

   ✈️https://t.me/Apikal_med

❗️1. Antixolinergik ta'sir:
Bemor o‘zini yomon his qilishi, tupurishi, siyishi yoki ko‘rishida muammolar bo‘lishi mumkin.

❗️2. Digoksin:
Agar bemorda gipokaliemiya kuzatilsa, toksiklik xavfi oshadi.

❗️3. Metformin:
Metforminni kontrastli moddalar bilan birga kiritmang. Bu o‘tkir buyrak yetishmovchiligiga olib kelishi mumkin.

❗️4. Beta-blokator:
Noselektiv beta-blokatorlar astma bilan og‘rigan bemorlarga qarshi ko‘rsatmalidir.

❗️5. Antigipertenzivlar:
Bemorni ortostatik gipotenziya haqida ogohlantiring.

❗️6. Trombolitiklar:
Qon ketishlarini kuzatib boring.

❗️7. Insulin:
Inyeksiya qilishdan oldin har doim glyukoza darajasini tekshiring.

❗️8. Statinlar:
Statinlarni qabul qilayotgan bemorlarga greyfurt (sitrus meva turi) iste’moli taqiqlanadi.

❗️9. Tetrasiklinlar:
Tetrasiklinlarni kechasi bermang, chunki bu yotganda reflyuksni chaqirishi mumkin.

❗️10. Antibiotiklar:
Antibiotiklarni (tetrasiklin va ftorxinolon guruhlari) qabul qilishda sut mahsulotlarini iste’mol qilish mumkin emas.

  ✈️https://t.me/Apikal_med

🤩Farmakalogiya

Ushbu ikki rasmda turli Dorilar ⛅️ va ularning organizmga ta’siri, qo’llashda e'tibor berilishi kerak bo’lgan jihatlar ko’rsatilgan.

✈️https://t.me/Apikal_med