پرسی بریجمن، فیزیک‌دانِ برنده‌یِ نوبل، در سخنرانی‌اش در دانشگاهِ نیومکزیکو، با لحنی قهرمانانه (درست مانندِ اسلافش در انجمنِ سلطنتی) فردِ آزاد را در مرکزِ فرایندِ پیشرفتِ علم قرار می‌دهد:
«پروسه‌ای که من آن را یک فرایندِ علمی می‌خوانم، فرایندِ پیوسته‌ای از فهمِ معنی و ارزیابیِ معناداری است که با بررسی و پژوهشِ مداوم همراه است [...] این پژوهش، ارزیابی، و تأیید، که با هم سازنده‌ی تفهّم‌اند، را من انجام می‌دهم و هیچ‌کسِ دیگری نمی‌تواند آن را برایِ من انجام دهد. آن‌ها کاملاً خصوصی‌اند، درست مثلِ دندان‌درد؛ و بدونِ آن‌ها علم محکوم به نابودی است.»
جداکردنِ اثرِ فکری از زمینه‌یِ تاریخی و واقعی‌اش و تبدیلِ آن به یک چیزِ کاملاً سوبژکتیو و خصوصی مثلِ دندان‌درد، حربه‌ای است که دانشمندِ آنتاگونیست برایِ اثباتِ حقِ مالکیّتِ خود بر آن به کار می‌برد. اگر این اثر چیزی است که از همان آغاز در ذهنِ او وجود دارد، بی‌شک، او نخستین کسی خواهد بود که به آن دست می‌یابد. او با تبدیلِ اثرِ فکری به یک ایده‌یِ متبادر (Einfall) که ناگهان از ناکجا به ذهنِ فرد فرومی‌آید، شرطِ منفیِ مالکیّتِ خصوصی ـــ اینکه کسی پیشتر آن را مالک نشده باشد ـــ را فراهم می‌آورد.
«تحقّقِ سرشتِ سرمایه‌دارانه‌یِ علم؛ از انجمنِ سلطنتیِ لندن تا امروز»
نوشته‌یِ میرسعیدِ نیک‌زاد
نشریه‌یِ فرهنگی و اجتماعیِ اخگر
شماره‌یِ یکم، صفحه‌هایِ ۷۴ و ۷۵.
@axgar_pub
