TOPONIMIKAGA OID BA’ZI BIR LINGVISTIK ATAMALAR
Antroponim (yunoncha antropo — odam, onoma — nom) — kishi ismi, laqabi, familiyasi.
Antroponimika — kishi ism-familiyalarini o‘rganadigan fan.
Affiks (lotincha affikus — yopishgan) — nutqda mustaqil ishlatilmaydigan va o‘zakka qo‘shilib, uni o'zgartiradigan formant, suffiks (orqa qo‘shimcha), prefiks — (old qo‘shimcha).
Gidronim (yunoncha gidro — suv, onoma — nom) — suv obyektlarining, masalan, kanal, ariq, anhor, daryo, soy, jilg‘a, irmoq, buloq, quduq, dengiz, ko‘l, qo'ltiq va bo‘g‘oz, sharsharalaming nomi.
Diminutiv — kichraytirilgan shakldan toponim yasalishi.
Kalka (fransuzcha kalqua — kopiya) biron so‘zning aynan taijima qilib berilishi.
Komponent (lotincha komponent — qism) — so'zning tarkibiy qismi.
Makrotoponimiya (grekcha makro — katta, topos — joy, onoma — nom) — yirik obyektlar, yirik tabiiy geografik obyektlarning nomlari.
Metateza (yunoncha metatesis — joy almashtirish) — so‘zdagi
tovushlarning o‘rin almashishi (Beshog'och — Bechog'osh, Sayram — Saryom)
Metafora (yunoncha — «ko‘chirish») so'zning ko‘chma, majoziy ma’noda ishlatilishi (Tuyatosh — katta qoya, Mingbuloq — ko‘p buloq).
Metonimiya (yunoncha — qayta nom qo‘yish) — toponimiyada
joy nomining qo'shni obyekt nomiga o'tishi. Masalan, daryo nomining shahar nomiga aylanishi (Zarafshon daryosi — Zarafshon shahri, Chirchiq daryosi — Chirchiq shahri), daryo nomining tog‘ nomiga aylanishi (Ko‘ksuv daryosi — Ko‘ksuv tizmasi, Vaxsh daryosi — Vaxsh tizmasi).
Mikrotoponimiya (yunoncha mikro — kichkina, topos — joy, onoma — nom) — kichik obyektlar: buloqlar, quduqlar, dalalar, o‘tloqlar, jarlar, yoilar, kichik tepalar, ko'chalar va hatto atoqli otga ega boigan ayrim daraxtlaming nomlari.
Oykonim (yunoncha oykos — uy, turar joy) — turli aholi punkti:
shahar, qishloq, ovul nomi.
Oronimiya (yunoncha oros — tog‘, onoma — nom) yer- yuzasining relef shakllari, tog'lar, cho‘qqilar, qirlar, daralar, tekisliklar, jarlar nomlari.
Semantika (yunoncha semantikos — anglatadigan) — so'zning ma’nosi.
Sinonimlar (yunoncha sinonimos — bir ismli) — ma’nosi bir xil, lekin shaklan turlicha boigan so'zlar (bel, dovon, ko‘tal, ort, oshuv, aqba).
Substantivatsiya (lotincha substantivus — mustaqil) biron gap bolagining, masalan, sifatning otga aylanishi.
Suffiks (lotincha suffikus — qo'shib qo‘yilgan) — o‘zakning orqasiga qo'shilib yangi so‘z (toponim) yasaydigan qo'shimcha (Xum-don-ak).
Toponim (yunoncha topos — joy, onoma — nom) — joy nomi,
geografik nom.
Toponimiya — joy nomlari majmui.
Formant (lotincha formans — hosil qiladigan) — o'zi mustaqil holda ishlatilmaydigan, lekin so'zning old yoki orqa tomoniga qo'shilib toponim yasaydigan qo'shimcha (Tallig‘ulon Terakli, Toshloq, Olmazor va hokazo).
Etimologiya (yunoncha etimon — haqiqat, so'zning asosiy ma’nosi, logos — fan) — so'zning kelib chiqishi.
Etnonim (yunoncha etnos — xalq, onoma — nom) — biron xalq, millat, qabila, urug‘-aymoq nomlari.
Etnotoponim (yunoncha etnos — xalq, topos — joy, onoma - nom) — qabila, urug‘-aymoq nomiga qo‘yilgan toponimlar: Qo‘ng'irot, Nukus, Mitan va hokazo.
Eng Sara faktlar ⬇️
@Best_Facts1
Antroponim (yunoncha antropo — odam, onoma — nom) — kishi ismi, laqabi, familiyasi.
Antroponimika — kishi ism-familiyalarini o‘rganadigan fan.
Affiks (lotincha affikus — yopishgan) — nutqda mustaqil ishlatilmaydigan va o‘zakka qo‘shilib, uni o'zgartiradigan formant, suffiks (orqa qo‘shimcha), prefiks — (old qo‘shimcha).
Gidronim (yunoncha gidro — suv, onoma — nom) — suv obyektlarining, masalan, kanal, ariq, anhor, daryo, soy, jilg‘a, irmoq, buloq, quduq, dengiz, ko‘l, qo'ltiq va bo‘g‘oz, sharsharalaming nomi.
Diminutiv — kichraytirilgan shakldan toponim yasalishi.
Kalka (fransuzcha kalqua — kopiya) biron so‘zning aynan taijima qilib berilishi.
Komponent (lotincha komponent — qism) — so'zning tarkibiy qismi.
Makrotoponimiya (grekcha makro — katta, topos — joy, onoma — nom) — yirik obyektlar, yirik tabiiy geografik obyektlarning nomlari.
Metateza (yunoncha metatesis — joy almashtirish) — so‘zdagi
tovushlarning o‘rin almashishi (Beshog'och — Bechog'osh, Sayram — Saryom)
Metafora (yunoncha — «ko‘chirish») so'zning ko‘chma, majoziy ma’noda ishlatilishi (Tuyatosh — katta qoya, Mingbuloq — ko‘p buloq).
Metonimiya (yunoncha — qayta nom qo‘yish) — toponimiyada
joy nomining qo'shni obyekt nomiga o'tishi. Masalan, daryo nomining shahar nomiga aylanishi (Zarafshon daryosi — Zarafshon shahri, Chirchiq daryosi — Chirchiq shahri), daryo nomining tog‘ nomiga aylanishi (Ko‘ksuv daryosi — Ko‘ksuv tizmasi, Vaxsh daryosi — Vaxsh tizmasi).
Mikrotoponimiya (yunoncha mikro — kichkina, topos — joy, onoma — nom) — kichik obyektlar: buloqlar, quduqlar, dalalar, o‘tloqlar, jarlar, yoilar, kichik tepalar, ko'chalar va hatto atoqli otga ega boigan ayrim daraxtlaming nomlari.
Oykonim (yunoncha oykos — uy, turar joy) — turli aholi punkti:
shahar, qishloq, ovul nomi.
Oronimiya (yunoncha oros — tog‘, onoma — nom) yer- yuzasining relef shakllari, tog'lar, cho‘qqilar, qirlar, daralar, tekisliklar, jarlar nomlari.
Semantika (yunoncha semantikos — anglatadigan) — so'zning ma’nosi.
Sinonimlar (yunoncha sinonimos — bir ismli) — ma’nosi bir xil, lekin shaklan turlicha boigan so'zlar (bel, dovon, ko‘tal, ort, oshuv, aqba).
Substantivatsiya (lotincha substantivus — mustaqil) biron gap bolagining, masalan, sifatning otga aylanishi.
Suffiks (lotincha suffikus — qo'shib qo‘yilgan) — o‘zakning orqasiga qo'shilib yangi so‘z (toponim) yasaydigan qo'shimcha (Xum-don-ak).
Toponim (yunoncha topos — joy, onoma — nom) — joy nomi,
geografik nom.
Toponimiya — joy nomlari majmui.
Formant (lotincha formans — hosil qiladigan) — o'zi mustaqil holda ishlatilmaydigan, lekin so'zning old yoki orqa tomoniga qo'shilib toponim yasaydigan qo'shimcha (Tallig‘ulon Terakli, Toshloq, Olmazor va hokazo).
Etimologiya (yunoncha etimon — haqiqat, so'zning asosiy ma’nosi, logos — fan) — so'zning kelib chiqishi.
Etnonim (yunoncha etnos — xalq, onoma — nom) — biron xalq, millat, qabila, urug‘-aymoq nomlari.
Etnotoponim (yunoncha etnos — xalq, topos — joy, onoma - nom) — qabila, urug‘-aymoq nomiga qo‘yilgan toponimlar: Qo‘ng'irot, Nukus, Mitan va hokazo.
Eng Sara faktlar ⬇️
@Best_Facts1