Qiinqanii (virus) jechuun koodii kompiitaraa ykn kan progiraamaa yemmuu ta’u, yeroo hedduu kan uumamu namoota ogummaa kompiitaraa gad fageenyan qabaniin hojjatama. Vaayirasiin gosoota hedduutu jira. isaan keessaa: Spyware virus, Malware virus, Ransonware virus, Adware virus, Trojan virus fi kkf.. jedhamuun waamamu. Hundi isaanii akkuma maqaa isaanii hojiin isaanitiis wal adda.
Hojiin Vaayirasii Maali?
● Bilbila keenya balleessuu (Damage) gochuu.
● Faayiloota barbaachisoo ta’an nu jalaa balleessufi dhoksuu. Fkn, Music. Photo, Video, Application fi Document adda addaa akka nuti deebisnee argachuu hin dandeenyetti dhabamsiisuu danda’a.
● Bilbila keenya Password ykn Pattern nuti hin beeknen cufuu. kana jechuun Jecha Darbii kan keenya malee kan nuti hin beeknen hidhama. yeroo hedduu namoonni gocha kana raawwatan Jecha Darbii hidhameen sana isiniif kennuuf
kafaltii hin barbaachifne nama gaafatu.
● Hojii Operating System (OS) bilbila keenyaa wal keessa laaquu. kana jechuun bilbilli keenya hojii isaa sirnaan akka hin hojjanne gufuu itti taha jechuudha, yeroo kanatti bilbilli keenya osoo nuti hin ajajin ofumaa of ajajuu eegala. Fkn,
● Aappii tokko banee cufuu, Flight Mode irra gochuu, Swich off gochuu, deebisee ofumaaf banuu fi amaloota akkanaa hedduu agarsiisa.
● ‘Software File’ Delete gochuu. Software File haqamnaan bilbila keenya sirreessun baay’ee ulfaatadha.
Kanneen asii olitti tarreeffaman hundi Eeyyama Abbaa bilbila sana maleeraawwatama. Hojiilee vaayirasii eega hangana jennee Amma gara Ofirraa ittisuufi Furmaata isaatti haa ceenuu.
Vaayirasii bilbila keenya irraa ittisuuf Qabxii 7
1. Bakkoota hin beekamneefi marsaariitii Fake tahan irraa waa download gochuu dhiisuu. Fkn, Application tokko yoo barbaanne Playstore fi Appstore keessatti search gochuun barbaaduu qabna. yoo marsaariitii maalummaan isaa hin beekamne irraa download kan goonu tahe, vaayirasii qabatee bilbila keenya keessa seenuu danda’a. Marsaariitii Fake tahan irratti yeroo hedduu vaayirasiin baay’inaan gadhiifamuun
beekama. kanaafuu, bakka Amansiisaa tahe qofarraa wanta barbaaddan Download godhachuun ni gorfama.
2. Softweerii bilbila keenyaa yerootti Update gochuu. Akkuma beekamu bilbilli keenya yeroon Update itti godhamu yoo gahe, notification irratti nu beeksifama. yeroo kanatti har’aa, boru jechuu osoo hin taane battalumatti Update gochuun
gaaridha. bilbilli keenya Software Update yoo godhame yeroo waliin akka tarkaanfatu taasisa. kuni immoo carraan vaayirasiin huubamuu isaa akka xiqqaatu godha.
Software Update gochuuf:
Yeroon update itti godhamu yoo gahe akkuma olitti jenne notification irratti isin beeksifamuu danda’a. yoo isin hin beeksifamin ofuma keessanii software update ajajuu dandeessu. kuniis: Setting > gad deemun dhuma irratti > About Phone kan jedhu tuqaa. itti aansun Software Update kan jedhu ni arganna seenun Click goona. yeroon isaa kan gahe yoo tahe update tahuu ni eegala.
3. Farra Qiinqanii (Antivirus) sirrii ta’an faayyadamuun Faayiloota fi Aappota bilbila keenya irra jiran hunda Scan gochuu. Scan yeroo goonu kanneen bilbila keenya keessatti gocha addaa adeemsisan gargar waan nu baasuf battalumatti balleessuu qabna.
Antivirus Sirrii (Orginal) jedhaman kan Asii gadiiti.
Hojiin Vaayirasii Maali?
● Bilbila keenya balleessuu (Damage) gochuu.
● Faayiloota barbaachisoo ta’an nu jalaa balleessufi dhoksuu. Fkn, Music. Photo, Video, Application fi Document adda addaa akka nuti deebisnee argachuu hin dandeenyetti dhabamsiisuu danda’a.
● Bilbila keenya Password ykn Pattern nuti hin beeknen cufuu. kana jechuun Jecha Darbii kan keenya malee kan nuti hin beeknen hidhama. yeroo hedduu namoonni gocha kana raawwatan Jecha Darbii hidhameen sana isiniif kennuuf
kafaltii hin barbaachifne nama gaafatu.
● Hojii Operating System (OS) bilbila keenyaa wal keessa laaquu. kana jechuun bilbilli keenya hojii isaa sirnaan akka hin hojjanne gufuu itti taha jechuudha, yeroo kanatti bilbilli keenya osoo nuti hin ajajin ofumaa of ajajuu eegala. Fkn,
● Aappii tokko banee cufuu, Flight Mode irra gochuu, Swich off gochuu, deebisee ofumaaf banuu fi amaloota akkanaa hedduu agarsiisa.
● ‘Software File’ Delete gochuu. Software File haqamnaan bilbila keenya sirreessun baay’ee ulfaatadha.
Kanneen asii olitti tarreeffaman hundi Eeyyama Abbaa bilbila sana maleeraawwatama. Hojiilee vaayirasii eega hangana jennee Amma gara Ofirraa ittisuufi Furmaata isaatti haa ceenuu.
Vaayirasii bilbila keenya irraa ittisuuf Qabxii 7
1. Bakkoota hin beekamneefi marsaariitii Fake tahan irraa waa download gochuu dhiisuu. Fkn, Application tokko yoo barbaanne Playstore fi Appstore keessatti search gochuun barbaaduu qabna. yoo marsaariitii maalummaan isaa hin beekamne irraa download kan goonu tahe, vaayirasii qabatee bilbila keenya keessa seenuu danda’a. Marsaariitii Fake tahan irratti yeroo hedduu vaayirasiin baay’inaan gadhiifamuun
beekama. kanaafuu, bakka Amansiisaa tahe qofarraa wanta barbaaddan Download godhachuun ni gorfama.
2. Softweerii bilbila keenyaa yerootti Update gochuu. Akkuma beekamu bilbilli keenya yeroon Update itti godhamu yoo gahe, notification irratti nu beeksifama. yeroo kanatti har’aa, boru jechuu osoo hin taane battalumatti Update gochuun
gaaridha. bilbilli keenya Software Update yoo godhame yeroo waliin akka tarkaanfatu taasisa. kuni immoo carraan vaayirasiin huubamuu isaa akka xiqqaatu godha.
Software Update gochuuf:
Yeroon update itti godhamu yoo gahe akkuma olitti jenne notification irratti isin beeksifamuu danda’a. yoo isin hin beeksifamin ofuma keessanii software update ajajuu dandeessu. kuniis: Setting > gad deemun dhuma irratti > About Phone kan jedhu tuqaa. itti aansun Software Update kan jedhu ni arganna seenun Click goona. yeroon isaa kan gahe yoo tahe update tahuu ni eegala.
3. Farra Qiinqanii (Antivirus) sirrii ta’an faayyadamuun Faayiloota fi Aappota bilbila keenya irra jiran hunda Scan gochuu. Scan yeroo goonu kanneen bilbila keenya keessatti gocha addaa adeemsisan gargar waan nu baasuf battalumatti balleessuu qabna.
Antivirus Sirrii (Orginal) jedhaman kan Asii gadiiti.