أمر اليهود بأن يقولوا حِطة ... فأبوا وقالوا حنطة لهوان
وكذلك الجهمي قيل له استوى ... فأبى وزاد الحرف للنقصان
نون اليهود ولام الجهمي هما ... في وحي رب العرش زائدتان

امام ابن قیم رحمه الله فرموده است که به یهودیان دستور داده شد که {حطة} بگویند، چنانکه الله فرموده است: {...وادخلوا الباب سجدا وقولوا حطة نغفر لكم خطاياكم وسنزيد المحسنين - فبدل الذين ظلموا قولا غير الذي قيل لهم...} [البقرة: 59-58]، یعنی: از دروازه با خشوع و خضوع وارد شوید و بگویید "حطة" تا گناهان شما را بیامرزیم و به نیکوکاران فزون‌تر می‌بخشیم. سپس ستمگران گفتاری را که به آنان گفته بودیم دگرگون ساختند...
{حطة} درخواست مغفرت و آمرزش است، اما یهودیان این کلمه را تحریف کردند و به جایش "حبة" یا "حنطة" یا... گفتند!

سپس تفسیر {استوی} به "استولی" را به عمل یهودیان شبیه دانسته، زیرا جهمیه نیز از پذیرش این خودداری کرده‌اند و حرفی افزوده‌اند؛ پس می‌فرماید:
نون اليهود ولام الجهمي هما ... في وحي رب العرش زائدتان
هم نون یهودیان و هم لام جهمیان، هر دو تحریف و فزونی در وحی الهی است!

بی‌گمان تفسیر {استوی} به "استولی" از ائمه‌ی سلف شناخته نمی‌شود، بلکه ابوالحسن اشعری در مقالات الإسلامیین آن را به معتزله نسبت داده، و بغوی و سمعانی نیز آن را تفسیری معتزلی دانسته‌اند، اما همین تفسیر معتزلی در تفاسیر بسیاری از متأخرین رواج پیدا کرده است، همانطور که ائمه تفسیراتی چون تفسیر دست به قدرت را از تفاسیر جهمیه دانسته‌اند و همین تفاسیر در کتب متأخرین عیناً آمده؛ چنانکه شیخ الاسلام ابن تیمیه در حمویه می‌فرماید: «هذه التأويلات الموجودة اليوم بأيدي الناس... هي بعينها التأويلات التي ذكرها بشر المريسي التي ذكرها في كتابه»، یعنی: این تأویلات که امروز در دست مردم است، عیناً همان تأویلاتی است که بشر المریسی در کتابش ذکر کرده بود! ولا حول ولا قوة إلا بالله!
#نونية_ابن_القيم #ابن_القيم #صفت_علو