ستارگان به عنوان مولد اعداد تصادفی می توانند قوانین بنیادی فیزیک را تست کنند.
ستارگان، کوازارها و تمامی اجسام سماوی فوتونهایی در مسیرهای تصادفی تولید میکنند. دانشمندان با بهرهگیری از این پدیده تصادفی توانستهاند مولد اعداد تصادفی با نرخ بیشتر از یک میلیون عدد در ثانیه تولید کنند. تولید اعداد تصادفی با نرخهای بسیار بالا کاربردهای فراوانی مثل رمزنگاری و مدلسازی کامپیوتری دارد.
ولی دانشمندان در تحقیق اخیر علاوه بر کاربردهای ذکر شده علاقهمند به استفاده از مولدهای اعداد تصادفی کیهانی برای منظور جدیدی شده اند: تست پایه های فیزیک با بیان کردن نقطه ضعف دیگری در آزمایش بل. در حالی که آزمایش بل نشان میدهد که ذرات کوانتومی همبستگی فرای همبستگی های کلاسیک دارند، اگراین آزمایشها از هر یک از نقاط ضعف در اندازهگیری بل ناشی شده باشند قابل اعتماد نخواهند بود.
محققان با رهبری جیان-وی پان (Wei Pan-Jian) از دانشگاه علم و تکنولوژی چین در شانگهای اخیرا مقالهای را در مجله PRL به چاپ رساندهاند که در آن از منابع کیهانی جهت تولید اعداد تصادفی استفاده میشود.
یکی از نویسندگان این مقاله ژیان فان(Fun) به سایت phys.org میگوید: “ ما به طور آزمایشگاهی نشان دادیم که مولد اعداد تصادفی کیهانی داریم و با استفاد از آن طرح واقعی از آزمایش بل ارایه دادیم که از نقاط ضعف مطرح در این آزمایش رها شده به طوریکه حفرههای ضعف بازده و موضعیت همزمان رفع میشوند. ما به شدت علاقمند هستیم که طرح آزمایشی پیشنهاد شده را در آینده نزدیک پیاده سازی کنیم.”
در این کار، از تلسکوپ نوری واقع در آزمایشگاه ستارهشناسی ژینگلانگ در چین جهت جمع آوری نوری از منابع مختلف تابشی کیهانی دور و خیلی روشن استفاده شده است. بعضی از این اجسام نورانی روشنایی چند تریلیون برابر خورشید دارند و چند صد میلیون سال نوری از زمین فاصله دارند.
از آن جا که زمان بین تابش فوتونها تصادفی است، فوتونها در زمانهای تصادفی توسط تلسکوپ آشکارسازی میشوند. این وسیله تفکیکپذیری زمانی ۲۵ پیکوثانیه دارد. به طور میانگین در هر ۱۰۰ نانوثانیه یک فوتون آشکار میشود که معادل آشکار شدن یک میلیون فوتون در هر ثانیه است. این نرخ قابل رقابت با بهترین مولدهای تولید اعداد تصادفی امروزه است که از لیزر به عنوان منبع فوتونی استفاده میکنند.
در بخش دوم مطالعات این گروه، فیزیکدانان پیشنهاد استفاده از این مولد تصادفی اعداد جهت ارتقای آزمایش بل را ارایه دادهاند. هدف این آزمایش این است که نشان دهد برخلاف مشاهدات ما از دنیای کلاسیکی، دنیای کوانتومی از واقع گرایی موضعیتی تبعیت نمی کند. موضعیت بدین معنا است که اجسام در فواصل بسیار دور نمیتوانند روی هم اثر گذار باشند و واقعگرایی یعنی اجسام حتی قبل از هر اندازهگیری نیز وجود دارند. نقض نامساوی بل نشان میدهد که در حد کوانتومی طبیعت واقعگرایی یا موضعیت و یا هردو آنها را نقض میکند.
آزمایش بل ضعفهای زیادی دارد. به طور معمول، این نقاط ضعف مربوط به راههایی است که اجسام اندازه گیری شده اطلاعات حاصل از اندازهگیری را به صورت محرمانه از طریق کلاسیکی به اشتراک میگذارند تا نشان دهند که آیا واقعیت موضعی وقتی که انتظار مکانیک کوانتومی ایجاب می کند که وجود نداشته باشد نقض میشود. با وجود این که فیزیکدانان اخیرا دو نقطه ضعف مرتبط با موضعیت و آشکارسازی را در آزمایش بل رفع کردهاند ولی همچنان نقاط ضعفی که میتواند به طور محسوسی قیود تست را دور بزند وجود دارند.
یکی از این نقاط ضعف مرتبط به آزادی انتخاب (تصادفی بودن) است. این حفره امنیتی ایجاب می کند که امکان این که آشکارسازها که از مولد اعداد تصادفی بهره میگیرند قبل از شروع آزمایش با هم همبسته باشند، وجود داشته باشد. قبلا تصور می شد که این همبستگی ها تنها زمانی کمتر از کسری از ثانیه قبل از شروع آزمایش می توانستند اتفاق افتاده باشند.
با استفاده از مولدهای اعداد تصادفی بر پایه منابع کیهانی، محققان نشان دادن که این همبستگی ها باید قبل از جدایی فوتون از ستاره رخ داده باشند که حداقل ۳۰۰۰ یا بیشتر سال قبل از شروع آزمایش بل می باشد. یعنی بیش از ۱۶ مرتبه بیشتر از آزمایشات قبل زمان این همبستگی افزایش یافته است.
برای تحقیق بیشتر این امکان تازه، محققان پیشنهاد تست آزمایش بل بر روی یک ماهواره خارج از جو زمین را داده اند تا از اعوجاجات جو جلوگیری شود.
مرجع خبر
https://phys.org/news/2017-05-stars-random-foundations-physics.htmlمرجع علمی
Cheng Wu et al. "Random Number Generation with Cosmic Photons." Physical Review Letters. DOI: 10.1103/PhysRevLett.118.140402