Александр Куприн
Нарцисс
(ҳикоя)
(Давоми, боши аввалги саҳифада)
Дунёда ҳамма нарсадан кўра, ақлли ҳисобланиш учун қайғурадиган ва ҳар қандай ҳазилни кулги учун огоҳлантириш деб биладиган княз бирдан кескин қайрилиб қаҳ-қаҳ ура бошлади.
- Мен гулларни умуман ёқтирмайман. Кўпроқ уларни биратўла мевага айланишини хуш кўраман.
- Аnimal, que vous etes! [“Қандай ҳайвонийлик!” - фр.] - хитоб қилди Бэтси ва Чхеидзени қўлига урди. - Жиддий гапиринг.
Нимқоронғуда ўпич овози эшитилди ва князь ширин лутф билан деди:
- Шарқ одамлари ҳар доим мақтов айтадилар! Энг чиройли гул атиргулдир. У сизга ўхшайди, Бэтси.
Баронесса Санинни кўриш учун бошини яна орқага ташлади.
- Ҳа, сиз-чи, monsieur Georges, нега менга энг севимли гулингизни айтмайсиз? - сўради у.
- Менинг гулим?
Санин бу ҳақда ўйлади.
Тўсатдан унинг юзида аллақандай қайғули, алланечук майин соя сирғалиб ўтди. Афтидан у жуда узоқ бир нарсани эслади.
- Нарцисс, - деб жавоб берди у ниҳоят.
Нарцисс? Ф-фу! У қандайин қўпол гул.
- Йўқ, бу ошиқлар гули. Шарқда у ҳақида қандай гапиришларини биласизми? - чўзиқ овоз билан деди Санин. - Мен сизга наргис юбораман! У ўлимга ошиқ бўлган кишига ўхшайди. Унинг хушбўй ҳиди бор, худди бокира қиз билан танишиш соатларидаги ҳаёжон, ажралиш вақтидаги йигитнинг рангпарлиги унда мужассам. Бу нозик, содда, ўйчан бир гул. У шунчалик нозикки, базўр тараладиган аччиқ ҳидга эга. Оч яшил, мўрт пояга эга, агар териб олсангиз тонггача сўлиб адо бўлади.
- Ё, Худойим, нақадар сезгир экан! - деди баронесса масхара билан. - Эҳтимол сизда бу гул билан боғлиқ нозик хотиралар ҳам бордир?
- Албатта. Хотиралар бор.
- Илтимос, айтинг... Бу кулгули бўлса керак.
- Ҳа, ҳа, айтинг, жаноб Санин, - сўради Бэтси. - Бу чиндан жуда қизиқ.
- Очиғи, айтадиган ҳеч нарса ҳам йўқ, - деди Санин эсноғини босганча. - Булар шунчаки ёшлигимнинг аҳмоқона хотиралари... У вақтлар талаба эдим ва албатта пулга жуда муҳтож эдим. Бир гал йўлда кетаётиб газета эълонларида ўқитувчи талаба қидиришаётгани ҳақида ўқиб қолдим. Қидираётган Россиянинг жанубида, кичик бир шаҳарчадан эди, мен боришга қарор қилдим. Йўлда ўйладим: бутун ёзни бирга ўтказишим керак бўлган бу одамлар ким экан? Мен уларга оила аъзосидек бўла оламанми ё менга шунчаки вақтинчалик одам деб қарашадими? Мен борадиган оила ҳақида фақат битта нарсани билардим: у ерда ўрта мактабга ўқийдиган синф ўқувчиси бор эди, уни мактабга тайёрлаш керак. Вокзалда мени ҳомийим кутиб олди, у шу қадар самимий ва шу қадар дилкаш эдики, бир зумда ҳамма қўрқувларим тарқаб кетди. Бу одамнинг ташқи кўриниши ҳам сизни ҳамма нарсага бир зумда ишонтирарди. У Сервантес айтган: «Семиз одам яхши одам дегани» эътирофига мос тушарди. Ундаги ҳамма нарса: яхши характер, мулойимлик, беозор ҳазил, яхши иштаҳа, унинг битмас-туганмас ажойиб инсон эканлигидан дарак берарди. Унинг исми Матвей Кузьмич эди. Шаҳарда у туман шифокори лавозимида ишлаган. Ёши элликка қараб кетаяпти, балки элликдан ошгандир. Вокзалдан уйга қайтаётиб, Матвей Кузьмич менга шундай деди:
- Дўстим, сизни бир нарса ҳақида огоҳлантиришим керак(дўстим - бу унинг севимли, меҳрибон ибораси эди). Биласизми, бу қандай бало бўлмасин... Хотиним соқов... Иккинчи фарзанди - ўлик туғилганди - ўшандан бери тилдан қолган... Лекин барибир ҳаммаси жойида. Эшитади... Шуни келганингиз заҳоти билдириб қўйиш учун айтаяпман, дўстим, қандайдир ноқулайлик бўлмаслиги учун... Хўш, буёғини ўзингиз яхши тушунгандирсиз. Биз етиб келдик.
Бир қаватли уй, деворлари оққа бўялган, томи яшилга, чиннидай тоза, қувноқ, дўстона кўринишга эга хонадон. Катта айвон бутунлай ёввойи узум токи билан қопланганди. Бундай уйларга узоқдан қараб, негадир уларда одамлар тинч ва фаровон ҳаёт кечираётганлигини доимо ҳис қиласиз. Бизни айвонда уй бекаси Виктория Ивановна кутиб олди. У менга жуда тушунарли ачиниш ҳиссини уйғотганига қарамай, мен унинг ғалати гўзаллигидан ҳайратга тушдим ва беихтиёр унинг олдида тўхтадим: эҳтимол символист рассомлар фаришталарни шундай чизадилар.
Рус тилидан Шерзод Комил Халил таржимаси
(Давоми бор)
@Sherzodkomilkhalil
Нарцисс
(ҳикоя)
(Давоми, боши аввалги саҳифада)
Дунёда ҳамма нарсадан кўра, ақлли ҳисобланиш учун қайғурадиган ва ҳар қандай ҳазилни кулги учун огоҳлантириш деб биладиган княз бирдан кескин қайрилиб қаҳ-қаҳ ура бошлади.
- Мен гулларни умуман ёқтирмайман. Кўпроқ уларни биратўла мевага айланишини хуш кўраман.
- Аnimal, que vous etes! [“Қандай ҳайвонийлик!” - фр.] - хитоб қилди Бэтси ва Чхеидзени қўлига урди. - Жиддий гапиринг.
Нимқоронғуда ўпич овози эшитилди ва князь ширин лутф билан деди:
- Шарқ одамлари ҳар доим мақтов айтадилар! Энг чиройли гул атиргулдир. У сизга ўхшайди, Бэтси.
Баронесса Санинни кўриш учун бошини яна орқага ташлади.
- Ҳа, сиз-чи, monsieur Georges, нега менга энг севимли гулингизни айтмайсиз? - сўради у.
- Менинг гулим?
Санин бу ҳақда ўйлади.
Тўсатдан унинг юзида аллақандай қайғули, алланечук майин соя сирғалиб ўтди. Афтидан у жуда узоқ бир нарсани эслади.
- Нарцисс, - деб жавоб берди у ниҳоят.
Нарцисс? Ф-фу! У қандайин қўпол гул.
- Йўқ, бу ошиқлар гули. Шарқда у ҳақида қандай гапиришларини биласизми? - чўзиқ овоз билан деди Санин. - Мен сизга наргис юбораман! У ўлимга ошиқ бўлган кишига ўхшайди. Унинг хушбўй ҳиди бор, худди бокира қиз билан танишиш соатларидаги ҳаёжон, ажралиш вақтидаги йигитнинг рангпарлиги унда мужассам. Бу нозик, содда, ўйчан бир гул. У шунчалик нозикки, базўр тараладиган аччиқ ҳидга эга. Оч яшил, мўрт пояга эга, агар териб олсангиз тонггача сўлиб адо бўлади.
- Ё, Худойим, нақадар сезгир экан! - деди баронесса масхара билан. - Эҳтимол сизда бу гул билан боғлиқ нозик хотиралар ҳам бордир?
- Албатта. Хотиралар бор.
- Илтимос, айтинг... Бу кулгули бўлса керак.
- Ҳа, ҳа, айтинг, жаноб Санин, - сўради Бэтси. - Бу чиндан жуда қизиқ.
- Очиғи, айтадиган ҳеч нарса ҳам йўқ, - деди Санин эсноғини босганча. - Булар шунчаки ёшлигимнинг аҳмоқона хотиралари... У вақтлар талаба эдим ва албатта пулга жуда муҳтож эдим. Бир гал йўлда кетаётиб газета эълонларида ўқитувчи талаба қидиришаётгани ҳақида ўқиб қолдим. Қидираётган Россиянинг жанубида, кичик бир шаҳарчадан эди, мен боришга қарор қилдим. Йўлда ўйладим: бутун ёзни бирга ўтказишим керак бўлган бу одамлар ким экан? Мен уларга оила аъзосидек бўла оламанми ё менга шунчаки вақтинчалик одам деб қарашадими? Мен борадиган оила ҳақида фақат битта нарсани билардим: у ерда ўрта мактабга ўқийдиган синф ўқувчиси бор эди, уни мактабга тайёрлаш керак. Вокзалда мени ҳомийим кутиб олди, у шу қадар самимий ва шу қадар дилкаш эдики, бир зумда ҳамма қўрқувларим тарқаб кетди. Бу одамнинг ташқи кўриниши ҳам сизни ҳамма нарсага бир зумда ишонтирарди. У Сервантес айтган: «Семиз одам яхши одам дегани» эътирофига мос тушарди. Ундаги ҳамма нарса: яхши характер, мулойимлик, беозор ҳазил, яхши иштаҳа, унинг битмас-туганмас ажойиб инсон эканлигидан дарак берарди. Унинг исми Матвей Кузьмич эди. Шаҳарда у туман шифокори лавозимида ишлаган. Ёши элликка қараб кетаяпти, балки элликдан ошгандир. Вокзалдан уйга қайтаётиб, Матвей Кузьмич менга шундай деди:
- Дўстим, сизни бир нарса ҳақида огоҳлантиришим керак(дўстим - бу унинг севимли, меҳрибон ибораси эди). Биласизми, бу қандай бало бўлмасин... Хотиним соқов... Иккинчи фарзанди - ўлик туғилганди - ўшандан бери тилдан қолган... Лекин барибир ҳаммаси жойида. Эшитади... Шуни келганингиз заҳоти билдириб қўйиш учун айтаяпман, дўстим, қандайдир ноқулайлик бўлмаслиги учун... Хўш, буёғини ўзингиз яхши тушунгандирсиз. Биз етиб келдик.
Бир қаватли уй, деворлари оққа бўялган, томи яшилга, чиннидай тоза, қувноқ, дўстона кўринишга эга хонадон. Катта айвон бутунлай ёввойи узум токи билан қопланганди. Бундай уйларга узоқдан қараб, негадир уларда одамлар тинч ва фаровон ҳаёт кечираётганлигини доимо ҳис қиласиз. Бизни айвонда уй бекаси Виктория Ивановна кутиб олди. У менга жуда тушунарли ачиниш ҳиссини уйғотганига қарамай, мен унинг ғалати гўзаллигидан ҳайратга тушдим ва беихтиёр унинг олдида тўхтадим: эҳтимол символист рассомлар фаришталарни шундай чизадилар.
Рус тилидан Шерзод Комил Халил таржимаси
(Давоми бор)
@Sherzodkomilkhalil