TAQRIZLAR

Harper Li
"Mazaxchini oʻldirish"

O'qigan asarlarim orasida bolalar tilidan hikoya qilinadiganlari qalbimga juda yaqin va qadrdon bo'lib qoladi, odatda. Jon Boynning "Yo'l-yo'l pijamali bolakay asari ham, Harper Lining "Mazaxchini o'ldirish" kitobi ham shunday asarlar sirasidan bo'ldi. Odatda, ularni hikoya qilib beruvchi yosh bola bo'lishiga qaramasdan salmog'i og'ir, hazmi qiyin va ta'siri kuchli bo'ladi. O'qiy turib, birga yig'laysiz, birga kulasiz, birga achchiqlanib, kimdandir arazlaysiz, qisqasi, siz ham hamrohingiz kabi bolaga aylanasiz. Men ham mutolaa davomida Skaut bilan birga Meykombni kezdim. Faqatgina atrofidagi voqealarni tushunib-tushunmaydigan,rasm-rusumlar bilan cheklanib qolgan, insonlarning aziyatlaridan faqatgina gurungni qizitish maqsadida foydalanadigan ayollarni, birovlarning xayr-ehsoniga kun ko'rgani holda o'zini dunyoning eng afzali deb hisoblovchi pastkash erkaklarni, odamlarning xiyla-yu nayranglaridan holi, sof qalbli bolalarni, vijdonni hayotining bosh mezoni qilib olgan insonlarni uchratdim.
Birovga baho berayotganda sal bo'lsa-da o'zimni uning o'rniga qo'yib ko'rishga, atrofimdagilarni tushunishni o'rganishga harakat qildim.
Asar mutolaasi og'ir emas, qanday tugatib qo'yganingizni bilmay qolasiz. "Ehh birpasta tugab qoldiyaa" deb xafa ham bo'larsiz, balki.
Xullasi kalom, kitob mening "must read" ro'yxatimni yuqori qismidan joy oldi)

Iqtibos:
• Men o‘ylaymanki, insonlarning bir turi mavjud – ular insonlar.

Umida Ashurova

Harper Li
"Mazaxchini oʻldirish"

Tarixdan olgan bilimlarimiz, filmlarda koʻrgan sahnalarimizdan maʼlumki, Amerika Qoʻshma Shtatlarida irqiy kamsitilishlar koʻplab uchragan. Maktablar deysizmi, shifoxonalar deysizmi yoki qabristonmi - hammasi ikki irq vakillari uchun alohida-alohida boʻlgan. Mabodo qaysidir qora tanli oq tanlilar uchun belgilangan joylarga kirsa yoki faqat oq tanlilar foydalanadigan narsalardan foydalansa, eng yumshoq muomala qilinganda ularni qattiq haqorat qilib quvishgan. Agar o‘shanday holatda qora tanlilar qarshilik ko‘rsatsa, politsiya ularni olib borib qamagan. Ana endi oʻylab koʻraylik, qora tanlilarga nisbatan shunday shafqatsizlik bilan munosabatda boʻlinayotgan jamiyatda oq tanli ayolni zoʻrlashda ayblanayotgan, ammo aslida aybsiz boʻlgan bir qora tanli erkakka sud qanday jazo berishi mumkin edi? "Mazaxchini oʻldirish" asarini oʻqish orqali siz shu sud jarayoni bilan tanishishingiz mumkin boʻladi.

Asar kichik yoshli qizaloq Skaut tilidan bayon qilinadi. Uning akasi Jem va doʻsti Dill bilan munosabati, oʻyinlari davomida bir qarashda silliq kechayotgan yosh bolaning oʻylari tasvirlangandek koʻrinsa-da, uning zamirida jiddiy mavzular yotadi. Ularning otalari Attikus esa chinakamiga vijdonli huquqshunos timsoli. Maʼlumotlarga qaraganda, ushbu obrazga muallifning otasi prototip qilib olingan ekan. Attikus sud qanday qaror chiqarishini bilsa ham, jon-jahdi bilan "mazaxchi"ni qutqarishga harakat qiladi. "Mazaxchini oʻldirish katta gunoh, chunki u shunchaki odamlar uchun kuylaydi, ularga zarar keltirmaydi", degan edi u. Qora tanlilar ham shunday, oq tanlilarga yordam bersa beradilarki, zarar keltirmaydilar.
"Mazaxchini oʻldirish"ni mutolaa qilish orqali siz Amerika madaniyati, uning qonunlari haqida boxabar boʻlish bilan birga, aka-singilning goʻzal munosabatlari va namunali otaning farzandlari bilan boʻlgan chiroyli muomalasi, har bir narsani oqillik bilan tushuntirishidan taʼsirlanasiz. Parallel tarzda tasvirlangan turli shaxslar taqdirlarini oʻzaro solishtirish orqali kichik bolalarga-da mehribonlik qilgan ayollar-u erkaklardagi chinakam oliyjanoblik va alamzadaligi qurboni sifatida yosh bolani oʻldirishgacha borishga jurʼat etgan badfeʼl kimsalarning qilmishlaridan hayratlanib, beixtiyor ularni yaxshi koʻrib qolasiz yoki qalbingizni nafrat egallaydi.

Odatda nashr ettirilishini uzoq kutgan va yaqin odamlarim sovgʻa qilgan asarlar qalbimda chuqur oʻrin egallaydi. "Mazaxchini oʻldirish" ham, umuman olganda, mening sevimli asarlarim roʻyxatidan joy oldi.

Sizlarga hech ikkilanmay tavsiya qila olaman.
Mutolaadan soʻng kinosini koʻrish ham joiz. 8ta nominatsiya boʻyicha Oskar olgan.
P.s/ taqriz yozishga usta emasman)

Mohinur Xolmatjonova

📘 Lao-zi. “Dao. Fazilatlar kitobi”

Xitoy falsafasi o`zining teran va purma’noliligi bilan qadim zamonlardan falsafiy bilimlar tizimida alohida o`ringa ega bo`lgan. Dunyoga o`zgacha nazar bilan qarash, uning turli jihatlarni gohida soddalik, gohida murakkablik yo`sinida tushuntirish orqali Xitoy dunyoga Konfutsiy, Lao-zi, Men-zi singari ko`plab donishmand faylasuflarni yetkazib berdi. Ayniqsa, ularning orasida Lao-zi alohida o`ringa ega.

Lao-zidan bizgacha juda kam ilmiy va adabiy meros yetib kelgan. Uning barcha hikmatlarini bitta joyga jamlasa atigi 5000 ta so`zdan iborat bitta kitob yuzaga keladi. Bu kitobni “Dao-De-jing” yoki o`zbek tilida “Dao. Fazilatlar kitobi” deb atash mumkin. Mazkur kitobda Lao-zining inson aqlini boyituvchi, uni hayot haqida mushohada yuritishiga chorlovchi hikmatlari jamlangan. Ushbu kitobni qo`lga olib o`qir ekansiz, Lao-zining naqadar donishmand bir zot bo`lganini tushunib yetishingiz mumkin. U o`z davri uchun shunday hikmatlarni aytganki, oradan necha ming yil o`tsa-da, ular o`z ahamiyatini yo`qotmagan. Misol tariqasida Lao-zining “ming chaqirimlik olis safar ham oyoqlaring ostidagi birinchi qadamdan boshlanadi” yoki “odamlarni yaxshi bilgan dono, o`zini anglagan donishmanddir” kabi hikmatlarini keltirish mumkin. Yoki “donishmand yo`rig`i shundayki, yordam berur, lek talashmas” (boshqacha aytganda “donishmandning yo`li – hammaga yordam berish, lekin raqobatlashmaslik”) hikmati orqali uning naqadar yetukligini, hayotiy donishmandligini ko`rish mumkin. Lao-zi hikmatlarini o`qish va anglash orqali hayotning har jabhasiga taalluqli bo`lgan haqiqatni ko`rish mumkin. Bu shunday haqiqatki u orqali hayot yanada mazmunli bo`ladi, ma’noga to`ladi, ong ravshanlashadi, qalb xotirjamlikni his qiladi. Aytish mumkinki, Lao-zi o`zining hayot haqidagi qarashlarini “baqo” tajribasida umumlashtirgan. Bu shunday tajribaki, unda shaxsiy tajriba, o`zgalar tajribasi, bevosita va bilvosita tajriba, hozir va o`tmish tajribasi mujassamlashgan.

Ushbu kitobda Lao-zi ta’limotining asosini tashkil qiluvchi “dao” haqida so`z yuritiladi. “Dao”ni o`zbek tiliga “yo`l” deb tarjima qilish mumkin. Biroq “dao” shunchaki, yo`lni anglatmaydi. U haqiqatga, ezgulikka, adolatga chorlovchi yo`ldir. Shu sababli ham u “ezgulikka eltuvchi yo`l” deb tarjima qilinsa maqsadga muvofiq bo`ladi. “Dao” to`laqonli falsafiy ta’limotdir. U butun borliqning asosidir, barcha narsaning manbai va ibtidosi, dao barcha narsadan oldin mavjud bo`lgan va mavjud bo`lishda davom etadi. Dao abadiy, qolgan barchasi o`tkinchi va vaqtinchadir. U barcha narsadan ustun turadi, uning sherigi va raqibi yo`q, bo`lishi ham mumkin emas. Daoning asosini soddalik tashkil etadi. Soddalikni saqlash daoga erishishning birdan bir yo`li, qalbni o`tkinchi hoy-u havas bilan to`ldirish esa insonni daodan uzoqlashtiradi.

Dao dualistik ta’limot: u oq va qora, yaxshi va yomon o`rtasidagi kurash – In va Yan kurashini o`zida namoyon qiladi. In va Yan bir-biriga qarama-qarshi juftlikdir, biroq o`z navbatida bir-birini to`ldiradi ham. Bittasi mavjud bo`lmasdan turib ikkinchisi mavjud bo`lishi mumkin emas.

So`zni muxtasar qilgan holda shuni aytish mumkinki, 81 ta bobdan iborat bo`lgan ushbu mo`jazgina kitob orqali siz Lao-zining purma’no hikmatlari bilan tanishibgina qolmay, aqlingiz yanada teranlashib, hayot haqida mushohada yuritishni boshlaysiz, qalb xotirjamligiga erishish uchun harakat qilasiz. Soddalikning asl kuchini anglab yetasiz. Xullas, barchangizga maroqli mutolaa tilayman!

Bekchanov Sultanbay

📘 “Mukammal xotira”

Bugungi biz yashayotgan davr maʼlumotlar davri, kim ko‘p maʼlumotni bilsa va uni hayotga tatbiq qilolsa, u insonning bu shiddatli zamonda ko‘p narsaga erishish ehtimoli albatta juda yuqori bo‘ladi. Ammo inson miyasi to‘g‘ridan - to‘g‘ri bu maʼlumotlarni qayta ishlab, uni kerakli vaziyatlarda bizga uzatishi bir muncha emas, hattoki o‘ta qiyin jarayon bo‘lgani uchun ham deyarli barcha insonlar o‘z xotiralari va aqliy salohiyatiga shubha bilan qarashmoqda. Shaxsan men bu borada juda ko‘p qiyinchiliklarga uchraganim uchun bir necha marotaba shifokorlarga ham murojaat qilganim esimda, albatta muammo bu bilan hal bo‘lmadi toki xotiramiz mexanizmi qanday ishlashi haqida bilmaguncha. Bir necha oy avval xotira mexanizmi bo‘yicha ko‘plab yutuqlarga erishgan insonning kitobini internet sahifasi orqali uchratib qoldim va u meni ancha qiziqtirib qo‘ydi, ajablanarlisi shundaki bu kitobning muallifi hamyurtimiz ekan va u bir necha bor xalqaro xotira musobaqalari ishtirokchisi ham ekan. Albatta meni eng quvontirgan narsa xotiramizning ishlash mexanizmi va uning sirlari haqidagi maʼlumotlarni o‘zbek tilida hech qanday tarjimalarsiz orginal namunada o‘qish bo‘ldi. Shohruh-Mirzo Rahmonovning ,, Mukammal xotira ʼʼ- kitobini ,, Akademnashrʼʼ nashriyoti tomonida chop etilgan kitobini o‘qib chiqishni boshladim, bu kitob haqiqatdan ham aynan bizning muammolarimizning yechimi deb aytolaman. Bu kitob menga mashhur ko‘zboylog‘ichlarning sirlarini go‘yoki ochib tashlangandek tuyildi, bu kitobda aynan xotiramizning fundamental ishlash metodlari aniq yozilgan. Biz eslab qolishimiz kerak bo‘lgan maʼlumotlarning turiga qarab turli xil metodlar orqali, katta hajmdagi maʼlumotlarni, miyamizga yuqori tezlikda muhrlab olish qonuniyatlari ifodalangan. Albatta bu mavzuga oid kitoblar bugungi davrda eng dolzarb masalaning yechimidir. ,,Mukammal xotira” kitobi aslida maktab darsligi sifatida ham o‘tilsa nur ustiga aʼlo nur bo‘lishi hech gap emas, chunki bugun yoshlarga maʼlumotni eslab qolish haqida ko‘p gapirilmoqda ammo qanday qilib maʼlumotni yodlab olish algoritmlari haqida deyarli o‘rgatilmaydi. Bu kitobni o‘qib chiqmasdan turib u haqida tasavvurga ega bo‘lishingiz qiyin. Kitobning yana bir o‘ziga hos tomoni shundaki siz kitobni tushunish uchun uni boshidan o‘qib chiqishigiz muhim emas, o‘zingiz uchun kerakli bo‘lgan maʼlumot turini (raqamlar,xorijiy so’zlar,tarixiy sanalar) aniqlab, aynan o‘sha bobni o‘qishingiz ham mumkin, bunda kitobning bir butunligi buzulib qolmaydi. Shohruh-Mirzo Rahmonovning kitobida faqatgina xotira qonuniyatlaridan tashqari inson miyasi qaytarzda tuzilganligi va unin fiziologiyasi haqida ham qiziqarli maʼlumotlarni uchratishingiz mumkin. Xulosa qilib aytganda, men bu kitobni umrim davomida o‘qigan va kelajakda o‘qiydigan kitoblarim reytingida eng yaxshi kitoblar 10 taligiga albatta kiritgan bo‘lardim va albatta o‘zim uchun qadrliy bo‘lgan har bir insonga bu kitobni tavsiya qilishdan charchamayman.

Imomali Umaraliyev

📘 “Puankare”

Abduqayum Yo'ldoshevning "Puankare" hikoyasi motivatsion yo'nalishda yozilgan asardir. Kitobxon asarni o'qir ekan ulkan maqsadlar tomon qo'yilgan qadamini oxirgi manzilga yetgunga qadar tashlashi kerakligi , qiyinchiliklarni aql bilan yengib o'tish zarurligini anglab oladi. Asar qahramoni tushgan holatni tasavvur qilgan har bir kitobxon o'zida orzularini kechiktirmay, iloji boricha o'sha orzularga shiddat bilan yetishga harakat qiladi, maqsadiga yetish uchun harakatlari yetarli va vaqtida bo'lishi lozimligini tushunib yetadi, harakati sust bo'lsa o'z orzulariga o'zgalarning yetishini kuzatishga majbur bo'lishini bilib oladi. Asar hikoya janrida yozilgan bo'lsa ham juda mazmunli yozilgan. Asarda vaqtning qadri, har bir daqiqadan unumli foydalanish lozimligi ko'rsatilgan. Zero asar qahramonining o'z maqsadi uchun qilgan barcha harakatlarini puchga chiqargan narsa uning o'ziga ishonmasligidan ham deyishimiz mumkin. Chunki u gipotezaning yechimi borligini bilgan, lekin bu masalani yecha olishiga ishonmagan, chunki bu ish ustida juda ko'plab matematiklar bosh qotirib izlanganlar, necha yillab umrini sarf qilganlar. Shunday bo'lishiga qaramasdan hech qanday natijaga erishmaganlar. Asar qahramonining asosiy kamchiligi esa o'zini shu masalaga umrini bag'ishlagan matematiklardan kuchliligiga ishonmasligidadir. Asarni o'qigan kitobxon asar qahramoniga achinadi, o'zini qahramon o'rniga qo'yib ko'radi va uning naqadar achinarli holatga tushganini tasavvur qiladi va ich-ichidan eziladi. Har kim maqsadi tomon birinchi qadamini qo'ya olishi mumkin, lekin eng asosiysi oxirgi qadamini ham qo'ya olishida, oxirgi qadamni qo'ya olish darajasiga yetishida uning natijasi ko'rinadi. Xuddi suvning qaynashi uchun 100 gradus issiqlik kerak bo'lgani, agar bu issiqlik 99 gradusga chiqqach olovni o'chirish qabilidagi ishni bajarishga o'xshaydi, agar shunday bo'lganda natijaga erishilmaydi, ya'ni suv qaynamaydi. Buning uchun faqat asar qahramonini ayblash ham noto'g'ri bo'ladi. Chunki har bir insonga atrofidagi odamlar yordam berishlari, agar yordam bera olmasalar xalaqit bermasliklari kerak. Uning ayoli o'zi istaganiday bo'lmadi, uning ishi bilan, orzulari bilan qiziqmadi, faqat o'z orzularini muhayyo qilishni talab qildi, o'z umr yo'ldoshini na tinglay oldi va na uni tinch qo'ya oldi. Asar qahramoni o'z ayolining orzularini amalga oshirish uchun harakat qiladi, shunisi achinarliki u bu ishi bilan o'z orzulariga yetishni kechiktiradi, o'z orzularini kuttiradi. Lekin uzoq kutgan gipoteza yechimini kutmagan inson topadi. Oxiri asar qahramoni harakatlari ham besamar ketadi.

Sapayeva Nazokat

“Asar nomida ramziylik bor”. “Mazaxchini oʻldirish” asari haqida

Bu asar haqida juda koʻp iliq fikrlar eshitgandim va oʻqigach, amin boʻldimki, asar haqiqatdan ajoyib, umuminsoniy masala koʻtarilganligi jihatidan dolzarb. Irqchilik, duragaylarning jamiyatga aralasha olmasligi, “qora”larning jamiyatda buyumchalik qadri yoʻqligi, “negrparvar” degan soʻzning haqoratga teng ekani, oq tanlilar ularning ustidan istagandek hukmfarmolik qilishi mumkinligi Tom Robinsonning sudi misolida koʻrsatib beriladi.

Jinsiy tajovuzda ayblangan bu odamning yagona aybi – qora tanliligi. Sudya, advokat Attikus vijdonli odamlar, lekin oqlar doimo qoralar ustidan gʻalaba qozonib kelishgan va bu oʻzgartirib boʻlmas ayniyatdir. Tom Robinsonning jinoyatchi emasligiga hamma ishonadi, lekin tan olmaydi, tan olish mumkin emas axir! Olomonning gʻazabi, Yuellarning ginavozligidan maslahatchilar qoʻrqadi. Adolat hukm surishi, insonlarning rangidan qatʼiy nazar barchaga bir xil munosabat boʻlishi kerak boʻlgan sudga maslahatchilar qotib qolgan qarashlari, shaxsiy adovatlari bilan keladilar. Bechora “qora”lar uzoq muddatli jazoga ham loyiq koʻrilmaydi. Suddan soʻng ularni yo ozodlik, yo elektr stul kutadi. Ehtimolki, doimo ikkinchi variant.

Olomon nazdida, barcha qora tanlilar axloqsiz, yolgʻonchi, ayollar uchun xavfli. “Bularning hammasi Tomning tanasi kabi qora yolgʻonlardir”, deydi Attikus. Bu bilan u “qora”larning ham qalbi borligi, yaxshi insonlar ekanligi, tana rangining inson xarakteriga mutlaqo aloqasi yoʻqligini isbotlamoqchi boʻladi.

Oq va qora bolalar oʻrtasida ham chegara bor: birga ovqatlanmaslik, birga oʻynamaslik, bitta cherkovga bormaslik, tillarning oʻzgachaligi, taʼlim olishda toʻsiqlar, iloji boʻlsa umuman gaplashmaslik.

Olti yoshli qizaloq Jin Luiza, uning akasi Jeremi, qoʻshnisi Dillning yagona ermagi bor: Redlilarning sirli uyi va unda yashovchi Redli alvasti. Qachonlardir uy zindoniga mahkum qilingan bola tirikligi aniq, chunki uning jasadini hech kim koʻrmagan. Redli alvastining koʻrinish berishini kitobxon beixtiyor bolalarga qoʻshilib kutadi va ayon boʻladiki, u atrofdagi gʻiybatchi qatlamdan farqli oʻlaroq jamiyatga befarq emas ekan, bolalarga yashirin sovgʻalar qoldirgani, hatto hayotlarini saqlab qolgani uning ogohligidan yaqqol darak beradi.

Asar nomida ramziylik bor: “Mazaxchini oʻldirish”. Mazaxchi degan qush bor. Beozor, faqat odamlar rohatlanishi uchun sayraydigan, ozor berib boʻlmaydigan, uni oʻldirish gunoh sanaluvchi bu qush misolida insonlar ham agar ularning aybi boʻlmasa, begunoh boʻlsa, ularni jazolash yoinki oʻldirish katta gunoh, demoqchi muallif.

Asarni hanuzgacha oʻqimagan boʻlsangiz, bu ishni aslo kechiktirmang.

Nafisaxon Sulaymanova

Mahin Nursaidova: «Qancha ko’p yozilsa, shuncha yaxshi…»

“Odamzodga xos qiziq odatlar bor. U bir narsaga mahliyo bo’lsa, undan ko’ngil uzishi juda qiyin. Masalan, kimdir daryoni, kimdir tog’larni, kimdir dalani sevadi.”

👉 O‘qish uchun: https://akademnashr.uz/2024/01/26/qancha-kop-yozilsa-shuncha-yaxshi/

"Aziz Nesin hikoyalari men uchun bolaligim hikoyasidir"

Bolaligimda tuman kutubxonasining bir necha ming kitobini oʻqib chiqqanman. U paytda na bir bukblogerlar, na bir yoʻl koʻrsatuvchi odam bor edi. Adabiyot darslarida nima qilganimiz esimda yoʻgʻu, har holda kitob haqida gaplashmaganimiz aniq. Juda koʻp kitobni tushunmasdan oʻqib tashlayverganman, shu bois yodimdan koʻtarilgan. Biroq Aziz Nesin yodimda qolgan.

Uning bolalar haqidagi hikoyalari qandaydir shoʻx, quvnoq, samimiy ruhda yozilgandi. Oʻsha hikoyalardagi bolalar atrofimdagilarga juda oʻxshardi. Ularning oʻylari, oʻyinlari tanish edi. Balki shu uchun ham yodimda qolib ketgandir.

Ulgʻaygach esa Aziz Nesinning boshqa qirralarini kashf qildim. Endi u bolalar haqida yozadigan tasavvurimdagi xarizmatik amaki emas, isyonkor shaxs edi. Turkiya koʻchalarida minglab olomon uni oʻldirish uchun koʻchaga chiqqandi oʻz zamonida. Aziz Nesin jamiyat yuziga koʻzgu tutgandi, odamlarga esa koʻzgudagi qiyofalari yoqmagandi.

Uning hikoyalari yumorga boy. Shu bilan birga tag ma'noda achchiq istehzo sezilib turadi. Kitob doʻkonlarida kitoblarini baʼzan koʻrib turardim. "Akademnashr"dan yaqinda hikoyalari nashr qilinibdi Aziz Nesin hikoyalari men uchun bolaligim hikoyasidir.

Ilhom Salimov

“Galaktikada bir kun” ilmiy-fantastik qissasi garchi badiiy to‘qima mahsuli bo‘lsa-da, mutolaa qilgan bolalar va o‘smirlarga ilm-fan haqida, ayniqsa astrofizika haqida qiziq ma’lumotlar bera oladigan puxta asar sifatida ma’qul keldi.

Asarda qahramonlarning boshdan kechirgan sarguzashtlari asosida muallif mutolaachini koinotning mislsiz ulkan sarhadlari bo‘ylab fikriy sayohat qildira olgan. Voqealar esa fizika qonunlari asosida, aniq faktlar bilan yoritilgan.

Menimcha, asar asosida juda qiziqarli multfilm va kinofilm ssenariysi ham ishlab chiqish mumkin.

Muzaffar Qosimov
sanoatni avtomatlashtirish (kibernetika) muhandisi,
orbita.uz sayti asoschisi

PUANKARE MAVJUDOTLARI

O‘tgan hafta “Toshkent” TV kanalida “Puankare” filmi qo‘yildi. “Puankare” haqda yozmaslik yaxshi emas.

Yozuvchi Abduqayum Yo‘ldosh 2010 yillar atrofida “Puankare” qissasini e’lon qilgandi. Zo‘r asar. Bir nafasda, nafas chiqarmasdan o‘qiladi. Yozuvchi ham bir nafasda yozgan, shunday tuyuladi.

“Puankare” O‘zbekiston sharoiti uchun zo‘r film. Film texnik saviyasi qanday darajada ekani, masalan, kamina uchun qiziq emas, lekin O‘zbekiston sharoitida bu film boshqa filmlarga qattiq tarsaki urgan. Bu tarsakini, albatta, “Puankare” qissasi syujeti va ma’nosi qo‘llab-quvvatlagan.

Jamiyat pulga sig‘inuvchilardan iborat ekaniga film oyna tutadi. Qadriyatni pulga almashadigan to‘dalar guruhini faqat och yurgan idrok egasi ko‘rishi mumkin. Bo‘m-bo‘sh qorin egasi ma’naviy durbin sohibi bo‘lish imkoniyati bor.

Qadriyat manipulyatsiya qilinadi. Hayotning ma’nosi pul topish. Yirik biznesmenlar bilan intervyularda, shu narsa qadriyat manipulyatsiyasi panasida ko‘rinib turardi. Pul topib zerikishmaydimi? Qandaydir boshqa olam bordir degan savolni ham qo‘yishmaydi. “Faqat o‘lganimizdan keyin” degan nigilistik ruhdagi ichki kayfiyat butun jamiyatda hukmron. Olim Puankare gipotezasi.

“Puankare” filmini ko‘rish kerak. O‘qimaganlar, “Puankare” asarini o‘qing. Durbin sohibi bo‘laman desangiz, bir necha yil och va pulsiz yurishni ham mashq qiling.

Murod Chovush

Esimda. Maktab kutubxonasiga Nazar Eshonqulning "Yalpiz hidi" nomli yangi kitobi keladi. 9-sinf "Adabiyot" darsligining oxirida "Shamolni tutib bo‘lmaydi" nomli sirli hikoya haqida gap ketgan va bu nom o‘sha hikoya orqali yodda qolgandi.

Kitobda esa shu hikoya ham o‘rin olgan edi. Ammo "Urush odamlari" qissasi meni chinakamiga mahliyo qilgan, Biydi momoga nisbatan keskin nafrat uyg‘otgandi. Normat bilan Anziratga aniq bir munosabat shakllanmagan, oqlash-qoralash haqida o‘y bo‘lmagan. Normatning esa urushdan qaytib kelgach, xotini Anziratning homilador ekanini bilib qolib, xotinini kaltaklagani juda og‘ir hissiyatni bergan. Qani, rais yonimda bo‘lsayu, masalan, bo‘g‘ziga pichoq tortib yuborsam.

Shundan keyin qissa mening eng sevimli asarlarimdan biri bo‘lib qoladi. Asardagi o‘ziga xos til, sof o‘zbekona ifoda tarzi, samimiylik bunga asos bo‘lgan desam, to‘g‘ri bo‘ladi.

Xurshid Abdurashid

👉 To'liq maqola

“Galaktikada bir kun”ni oʻqirkanman, oʻquvchilarimga bu asarni oʻqitayotganim toʻgʻri ekaniga yana bir bor amin boʻldim.

Bolalar koʻproq shunday asarlarni oʻqishi kerak, bu ilmga, ixtirolarga qiziqish uygʻotadi, yoʻl ochadi.

Masalan, 1985-yillarda chiqqan kino – “Kelajakka qaytib”da oʻsha zamon uchun begona va faqatgina xayoliy boʻlgan ixtirolarning koʻpi hozir yaratildi. Oʻylaymanki, ularning yaratilishida filmning roli katta. “Galaktikada bir kun” ham shunday ilhombaxsh asarlardan biri, deb oʻylayman.

Asarni oʻqish davomida bir nechta “Zakovat”bop savollar tuzib qoʻydim. Muallifni maktabga chorlab, oʻsha kuni maktabda katta musobaqa uyushtirsakmi, deb oʻylayapman. Birinchi shart maʼlum – asar asosida “Zakovat” oʻyini. 2-shart rasmlar asosida asar voqeasini topish, 3-shart ixtirolar tanlovi (oʻquvchilar oʻz ixtirolarining taqdimotini qilishadi, yasashmasa ham loyihasi), 4-shart muallifning savollari.

Bular hozircha oʻylar, yanada pishitish kerak boʻlgan oʻrinlari bor, ammo umumiy konsepsiya aniq.

Shokir Tursun (#)

Hech tasavvur qilib ko'rganmisiz: mushuk odamga aylansa, nima bo'ladi?

Anni Shmidtning “Mushuklar malikasi Minush” kitobi bizga shunday tasavvur hosil qilishga yordam beradi. Fantastik janrdagi bolalar uchun bo'lgan ushbu asar kattalar uchun ham qiziqarli va manfaatlidir.

Ushbu kitob orqali biz tasavvurimizni boyitib, dunyoqarashimizni kengaytirish bilan birga ikkiyuzlamachilik, soxtakorlikning umri qisqa ekaniga, yaxshilik hamisha g'olib bo'lishi, mehr bilan insonlar-u hayvonlar qalbidan joy egallash mumkinligiga yana bir bor guvoh bo'lamiz.

Shuningdek, Minushning odamga aylanishiga turtki bo'lgan voqea bolalarni kashfiyot qilishga undaydi. Itni ko'rganda yugurib daraxtga chiqib ketadigan odam-mushuk qanday qilib qushlarni yeyishdan bosh tortgani beg'ubor qalb sohiblarini ta'sirlantirmay qolmaydi.

Kitob 19 bobdan iborat. Odatiy kitoblardan kattaroq hajmda va 192 sahifadan iborat. Har bir bobda mavzuga mos rasmlar berilgan. Kitob “Akademnashr” nashriyotida chop qilingan. Xarid qilish uchun @akademsavdo'ga murojaat qilishingiz mumkin.

Kitobni o'qib chiqqanimdan mamnunman. Uning tili meni juda zavqlantirdi. Kitob tarjima ekaniga qaramasdan o'z tilimizdagi iboralar, hatto kam qo'llaniladigan o'z-o'zimizniki bo'lgan so'zlar ham uchragani juda quvontirdi. Kitob uchun tarjimon va nashriyot jamoasiga, xususan, Sanjar Nazar akaga rahmat aytaman.


© G‘iyosiddin Yusuf (#)

Faxriyorning izlanishlarini faqat mazmun va tasvirda emas, balki shakl borasida ham ko‘zga tashlanadi. Uning mumtoz adabiyotda ko‘p qo‘llangan lavziy-ma’naviy san’atlar tajnis va iyhomni she’rlarida qo‘llab betimsol an’analarni davom ettirganligini ko‘rishimiz mumkin: “Tanga emas, sitam-u zorni zarb etadi yurak zarblarim” , “O‘ying yuragimni boradi o‘yib” , “Yuragim tovondir, yorilar, Yuragim tovondir to‘layman” , “Yodimni yodingga solmassan” , “Havolar yetmaydi havoyi holatimga” , “Sen kuymiding kuymasdan avval”.

Shoir ijodidagi so‘z o‘yinlari orqali ham mazmuniy, ham shakliy mukammallikka intilish uning ijodidagi alohida xususiyat bo‘lib, bu haqda shoir ijodi o‘rganilgan boshqa tadqiqotlarda ham atroflicha fikr yuritilgan.

Firuza Buriyeva,
O‘zbekiston-Finlandiya pedagogika instituti assistent o‘qituvchisi