The Geopolitics / Գեոպոլիտիկա

🔥 Ռուսաստանն ի վիճակի՞ էր իրագործել կարգավորման որեւէ պլան:

Այո, եթե այդ նույն պլանի իրագործմանը, եթե անգամ չօգնեին, ապա գոնե չխանգարեին ԱՄՆ, Բրիտանիան, Թուրքիան, նույնիսկ Չինաստանը: Այլ կերպ ասած՝ Միջին միջանցքի հիմնական շահառուները:

Նրանց համար Ռուսաստանի պլանները մարտահրավե՞ր էին: Իհարկե: Չէ՞ որ, եթե ռուս խաղաղապահը կանգներ օրինակ Հադրութում ՝ Իրանի սահմանին գրեթե կից, չէր կարող գործել որեւէ Միջին միջանցք եւ դա լինելու էր Ռուսաստանի աշխարհաքաղաքական հաղթանակը:

Նրանք հանդուրժելու՞ էին դա: Իհարկե ոչ: Ավելին, դեռ մեծ հարց է նույնիսկ Իրանի դիրքորոշումը:

Հետեւաբար, արդյո՞ք մենք պարզապես շատ մակերեւութային գնահատական չենք տալիս իրավիճակին, երբ խոսում ենք «Լավրովյան պլանի» մերժման մասին, դա վերագրելով Հայաստանի որեւէ նախագահի, կամ 2018-ից հետո Փաշինյանի «մաքսիմալիզմին»:

Անկեղծ ասեմ, ինձ չի հետաքրքրում, թե Փաշինյանը ինչ է հայտարարում հիմա, արդեն հետպատերազմյան բարդությունների պայմաններում իր քաղաքական-քարոզչական հաշվարկներից ելնելով՝ հայրենասիրության չգիտեմ ինչ մոդել, 2018-ից հետոի սխալ եւ այլն:

Դրանք բոլորը զուտ կոնյուկտուրային հայտարարություններ են: Վստահ եմ, որ Փաշինյանը գործնականում դա չի համարում սխալ: Ոչ թե, որովհետեւ համարում է ճիշտ, այլ՝ որովհետեւ դա պարզապես տարբերակ չէր, դա աշխատող, գործող տարբերակ չէր: Եթե Ռուսաստանը Կազանում չի կարողացել ատռաջ մղել իր պլանը, լինելով շատ ավելի ամուր դիրքում, չէր կարող դա անել առավել եւս 2019-ին՝ Սիրիայում ունենալով թուրքական «պարեկություն»:

Սա նշանակու՞մ է, որ Փաշինյանը չի ունեցել սխալ: Բոլորովին: Բայց, սխալները թերեւս պետք է փնտրել այլ տեղ, ոչ թե «Լավրովին մերժելու» տիրույթում:

Սերժ Սարգսյանը առնվազն մի անգամ հայտարարել է, որ Կազան փաստաթուղթ ստորագրելու մեկնելուց առաջ իր հետ կապվել են թե Օբաման, թե Սարկոզին, որոնց ինքն ասել է, որ վստահ է՝ Ադրբեջանը չի ստորագրելու փաստաթուղթը:

Ես կարծում եմ Օբաման ու Սարկոզին դրանից ոչ միայն չեն նեղսրտել, այլ հակառակը՝ եղել են բավականին գոհ:

Մենք հաճախ այնպես ենք խոսում այս կամ այն պլանն ընդունելու մասին, կարծես մեզ հայտնի է ամբողջ ճշմարտությունը կամ իրականությունը, եւ կարծես՝ ամեն ինչ կախված է եղել Հայաստանի ընդունել-չընդունելուց:

Հայաստանից կախված է եղել մի բան՝ ուժեղանալ, ամրանալ առավելագույնս, բոլոր իմաստներով, բոլոր ոլորտներում: Հայաստանը ձախողվել է այդտեղ, Հայաստանը ձախողել է պետական արդիականացման եւ դիմակայունության պլանը: Դրանից պետք է կախված լիներ Հայաստանի դիվանագիտական ներուժը: Այդ պլանը ըստ էության ձախողել են բոլոր նախագահներն ու Նիկոլ Փաշինյանը:

Այսստեղ սակայն, ըստ իս, Փաշինյանի պատասխանատվությունն առավել քան մեծ է: Որովհետեւ, տարբեր խրթին եւ հակասական գործոնների բերումով, բայց ճակատագիրը նրան ընձեռել էր իրավիճակը սրբագրելու հնարավորություն, ինչը նա ձախողեց անմտորեն:

Ավելին, հենց այդ հնարավորությունը տեսնելով է, որ իմ գնահատականներով աջակցել եմ 2018-ին տեղի ունեցող փոփոխություններին, եւ միաժամանակ դրա ընթացքում պարբերաբար շեշտել ու խոսել, որ մեր առաջ կա պատերազմի վտանգը հեռացնելու, տարածություն բացելու կեննսական անհրաժեշտություն եւ դրա համար մեզ պետք է ներքին բոլորովին այլ քաղաքականություն՝ «նախկին-ներկա», «թավիշ-չթավիշ» խաղալու փոխարեն:

Բայց, դա նորաձեւ էր, ու նորաձեւ է առ այսօր:

🔥 Այս օրերին դարձյալ հնչեց հարցը, թե Նիկոլ Փաշինյանն ինչու՞ 2019-ին հանրությանը չի ներկայացրել Լավրովի պլանը:

Կասկած չունեմ, որ այդ հարցը շատ շատերը հնչեցնում են միանգամայն անկեղծ: Բայց, ըստ իս, անկախ ամեն ինչից, այդ հարցը չունի հանրային օգտակարություն:

Բացատրեմ, թե ինչու՞եմ մտածում այդպես: Դրա համար գնանք մի քիչ հետ: Իսկ Սե՞րժ Սարգսյանն ինչու օրինակ չի ներկայացրել հանրությանը կազանյան պլանը: Որովհետեւ լեգիտիմություն չունե՞ր:

Ըստ իս՝ ոչ, պատճառը դա չէ: Որովհետեւ այդօրինակ պլանները հանրությանը ներկայացվում են թերեւս երկու դեպքում: Ա. երբ մերժում ստանալու պարագայում ներկայացնող առաջնորդը թողնելու է եւ հեռանա իշխանությունից, եւ՝ Բ. եթե պլանը հաստատված է խնդրո առարկա հակամարտության գործընթացի բոլոր մասնակիցների մակարդակով եւ պարզապես մնում է այն ներկայացնել հանրություններին եւ հարկ եղած դեպքում՝ պարտադրել այն երկրի ներսում:

Օրինակ, եթե Կազանում Ալիեւը չհրաժարվեր ստորագրությունից, ապա մեծ հավանականությամբ Սերժ Սարգսյանը ստորագրվածը կներկայացներ արդեն հանրության դատին:

Բայց, եթե չկա այդ մակարդակի ստորագրությամբ ֆիքսված փաստաթուղթ, ապա, այն հանրայնորեն ներկայացնելով քո երկրում, դու կաշկանդում ես հենց ինքդ քեզ: Կրկնեմ, եթե դու մտադիր չես թողնելու հեռանալ՝ մերժում ստանալու դեպքում:

Ահա, թե ինչու, լիներ Նիկոլ Փաշինյանը, թե որեւէ այլ անուն ազգանունի, ինտելեկտի, դիվանագիտական փորձի, իմաստնության տեր մարդ, նա չէր ներկայացնի հանրությանը մի պլան, որի հաստատման որեւէ երաշխիք չկա Ադրբեջանի պարագայում:

Իհարկե, Նիկոլ Փաշինյանը հետպատերազմյան իրավիճակում իր քաղաքական հաշվարկներից ելնելով նախընտրելի համարեց խոստովանել, իբրեւ թե «սխալվել» է հենց սկզբից չասելով ամեն ինչ: Բայց, դա ընդամենը քարոզչական էֆեկտի վրա հաշվարկված «խոստովանություն» է, իմ խորին համոզմամբ: Նա հաշվարկել է, որ այդ խոստովանությունը գուցե ավելի կմեղմի իր հանդեպ լարվածությունը, քան ավելորդ բացատրություններով ինչ որ բան հիմնավորելը:

Մինչդեռ, Փաշինյանի իրական սխալը չի եղել 2019-ին այդ պլանը չներկայացնելը: Այդ դեպքում ո՞րն է եղել սխալը, կհարցնեք դուք:

Իմ կարծիքով, պատերազմը նրա սխալի հետեւանք չէ: Պատերազմի հետեւանքն է նրա սխալի հետեւանք, ներեցեք այս «տաֆտալոգիայի» համար: Այո, ես կարծում եմ իրավիճակը պատերազմի հասցնողը չի եղել Փաշինյանը, որքան էլ հանրահաճության տեսանկյունից շահեկան է դա պնդելը: Ես իհարկե չեմ պնդում, որ նա չէ պատերազմի հասցնողը: Պարզապես, կարծում եմ, որ նա չէ:

Բայց, նա է պատերազմի պարտության մեղավորն ու պատասխանատուն, ամբողջապես: Որովհետեւ սա նույնիսկ նվազագույն աքսիոմ է, եթե անգամ համարենք, թե իրականությունը այդքան էլ պարզ չէ:

Ու նա է առաջին եւ գլխավոր մեղավոր եւ պատասխանատու, որ 2018-ին տեղի ունեցածը բավարար չափով չի կապիտալիզացվել Հայաստանի պետական, դիվանագիտական ու ռազմա-քաղաքական սուբյեկտության ամրապնդման համար, որովհետեւ 2018-ի ամբողջ էներգիան վերածվել է «նախկինի» դեմ մանիպուլյատիվ արշավի: