Azimjon Askarov | Blog


Channel's geo and language: not specified, not specified
Category: not specified


Umr bo’yi o’quvchi bo’ling, eng yaxshi g’oyalarni o’zlashtiring

Related channels

Channel's geo and language
not specified, not specified
Category
not specified
Statistics
Posts filter


O’ylay olmaydigan odam - telba,
O’ylashni istamaydigan odam - ko’r.
Hech narsaga intilmaydigan odam - quldir.


Sun’iy intellekt tomonidan Ibn Xaldun, Sharl-Lui Monteskye, Tomas Xobbs va Immanuel Kantning katta intellektual muhitda davra suhbatida qatnashgan xayoliy tasviri.


#Iqtibos

Ibn Xaldun “Muqaddima” kitobidan:

“🏛️Tarix bu shunchaki faktlar va sanalarning jamlanmasi emas. U inson tabiatini, uning maqsad va intilishlarini ochib beruvchi, tahlil va mulohaza qilishni talab qiluvchi ilmdir. O’tmish haqida hikoya qiluvchi har bir voqea - falsafaning bir bo’lagi. U millatlarning yuksalishidagi sabablarni va bu yuksalishning zaruratlarini tushuntiradi”.


“Ibn Xaldunning “Muqaddima” asari: Yevropa uyg‘onishiga ta’sir qilgan nodir durdona”

Ibn Xaldunning “Muqaddima” asari nafaqat Islom dunyosining eng ulug‘ ilmiy meroslaridan biri, balki Yevropaning shakllanishi va uyg‘onish davriga bevosita ta’sir qilgan kitob sifatida tarixda o‘z o‘rniga ega. XIV asrda yozilgan ushbu monumental asar tarixshunoslik, sotsiologiya, iqtisodiyot va falsafa sohalarining shakllanishida asosiy manba bo‘lib xizmat qilgan. Aynan Ibn Xaldunning nazariyalari Yevropadagi intellektual inqilob va ilmiy yondashuvning rivojlanishiga sabab bo‘lgan.

“Ibn Xaldun va uning Muqaddimasi”
Ibn Xaldun (1332–1406) – Tunisda tug‘ilgan buyuk olim, tarixchi va davlat arbobi bo‘lib, o‘zining "Muqaddima" (Kirnishma) asari orqali tarixiy jarayonlarni tizimli ravishda tushuntirgan birinchi olim sifatida tanilgan. U tarixni tasodifiy hodisalar yig‘indisi sifatida emas, balki muayyan qonuniyatlar asosida sodir bo‘ladigan jarayon deb ko‘rsatgan. Uning bu yondashuvi o‘sha davrda Yevropada hali mavjud bo‘lmagan ilmiy metodning asoslarini belgiladi.

“Muqaddima”ning Yevropaga ta’siri
Uyg‘onish davri Yevropasi ilm-fan va falsafa sohalarida Islom olamidan ilhomlanganini yashirmaydi. Ibn Xaldunning asarlari Ispaniyada arab tilidan lotin va boshqa Yevropa tillariga tarjima qilinib, Yevropa olimlari orasida keng tarqaldi. U quyidagi jihatlari bilan Yevropa ijtimoiy va intellektual taraqqiyotiga ta’sir ko‘rsatgan:

1. Jamiyat va tarix falsafasi
Ibn Xaldun tarixiy jarayonlarni tahlil qilishda sotsiologik yondashuvni joriy qilgan. U jamiyatlarning rivojlanishi, o‘sishi va yemirilishi qonuniyatlarini o‘rganib, ularni ilmiy tahlil qilish mumkinligini isbotlagan. Yevropa tarixchilari bu uslubni keyinchalik o‘z tadqiqotlarida qabul qilishdi.

2. Iqtisodiy nazariya
“Muqaddima”da iqtisodiy faoliyat va boylikning jamiyat hayotidagi o‘rni haqida chuqur fikrlar mavjud. Ibn Xaldun ishchi kuchi, bozor va soliqlarning iqtisodiy rivojlanishga ta’sirini tushuntirgan ilk mutafakkirlar qatorida edi. Keyinchalik Adam Smit va Karl Marks kabi iqtisodchilar uning g‘oyalaridan ilhomlangan.

3. Tarbiyaviy yondashuv
Ibn Xaldun bilim va ta’limning jamiyat taraqqiyotidagi ahamiyatini ta’kidlagan. Bu g‘oyalar Yevropaning Universitetlar tizimini shakllantirishda muhim o‘rin tutgan.

Nega Muqaddima Yevropa uchun muhim edi?
Yevropa XIV-XV asrlarda "Qora o‘lim" pandemiyasi va feodal tuzumning inqirozini boshdan kechirayotgan edi. Ibn Xaldunning jamiyatlar rivojlanishi haqidagi nazariyalari Yevropa olimlariga o‘z ijtimoiy va iqtisodiy muammolarini ilmiy asosda tahlil qilishga yordam berdi. U shuningdek, imperiyalar siklik ravishda rivojlanib va tanazzulga uchrashini ta’kidlab, davlat boshqaruvida uzoq muddatli strategik yondashuvning ahamiyatini ko‘rsatdi.

Bugungi kunda Ibn Xaldunning ahamiyati
Bugungi kunda “Muqaddima” nafaqat tarixchilar va sotsiologlar uchun, balki har bir intellektual uchun o‘rganilishi lozim bo‘lgan kitobdir. Uning g‘oyalari jamiyatdagi murakkab jarayonlarni tushunishda qo‘llanilmoqda. Ibn Xaldunning ilmiy merosi, Yevropa uyg‘onishi uchun katalizator bo‘lgan boshqa Sharq olimlarining merosi kabi, Sharq va G‘arb o‘rtasidagi intellektual aloqaning muhimligini yana bir bor isbotlaydi.

Xulosa qilib aytganda, Ibn Xaldunning “Muqaddima” asari Yevropa ilmiy-madaniy uyg‘onishining yashirin kuchi edi. Uning nazariyalari nafaqat o‘z davrining, balki kelajak avlodlarning intellektual rivojlanishiga ham katta hissa qo‘shdi.

Siz Ibn Xaldunning asarlarini o‘qiganmisiz? “Muqaddima” dagi qaysi fikrlar sizni ko‘proq ilhomlantirdi? Fikrlaringizni izohlarda yozib qoldiring!


Ibn Xaldunning “Muqaddima”si: Nega bu asar hanuz dolzarb?

Ibn Xaldun nomini eshitganda, aksariyat odamlar uni shunchaki tarixchi sifatida bilishadi. Aslida esa u o‘rta asr Islom olamining eng buyuk faylasuf va olimlaridan biri edi. Uning “Muqaddima”asari jamiyatni tushunish, davlatlar rivoji va inqirozining sabablari haqida bugungi kun uchun ham aktual bo‘lgan fikrlarni beradi.

Bu asar nimasi bilan qiziq? Birinchidan, Ibn Xaldun jamiyatlarni tirik organizmga qiyoslaydi: ular tug‘iladi, o‘sadi va bir kun kelib inqirozga yuz tutadi. U bu jarayonni “asabiya” – ya’ni ijtimoiy birdamlik tushunchasi orqali izohlaydi. Bir guruhning birdamligi kuchli bo‘lsa, ular rivojlanadi; aks holda, parchalanish boshlanadi.

Ikkinchidan, “Muqaddima”tarix va falsafani birlashtirgan holda iqtisodiyot, siyosat va ijtimoiy fanlarga oid tahlillarni ham o‘z ichiga oladi. Masalan, ko‘chmanchi va o‘troq jamiyatlarning bir-biriga ta’siri, iqtisodiy faoliyatning davlat mustahkamligiga ta’siri kabi mavzular batafsil yoritilgan.

Eng hayratlanarlisi, Ibn Xaldunning o‘sha davrda yozgan xulosalari bugungi kunda ham o‘z ahamiyatini yo‘qotmagan. Masalan, zamonaviy davlatlarning siyosiy yoki iqtisodiy inqirozlari uning nazariyalari orqali tushuntirilishi mumkin.

Xo‘sh, bu asar bizga nima o‘rgatadi? Birinchidan, jamiyatlarni yaxshiroq tushunishga yordam beradi. Ikkinchidan, har qanday tizim yoki davlatning rivojlanishi uchun birdamlikning qanchalik muhimligini eslatadi. Va, albatta, har qanday kuchning inqirozi tabiiy ekanini anglatadi.

Agar siz tarixni, falsafani yoki jamiyatshunoslikni sevuvchi bo‘lsangiz, “Muqaddima”nafaqat o‘qish, balki tahlil qilishga arziydigan asar!




🇹🇷 Turk olimi, Nobel mukofoti sohibi Аziz Sanjar:

"Rivojlanish va boy boʼlish boshqa-boshqa narsalardir. Masalan, arablar boy, ammo rivojlangan emas. Biz ham arablardan oʼrnak olyapmiz: Rivojlanishni emas, boyishni istayapmiz. Shu sabab ilmli va madaniyatli insonlarga emas, puldor va nufuzli insonlarga hurmat koʼrsatilmoqda"


Kontrast…

1-rasm Yaponiya 2 ta atom bombasidan keyin.
2-rasm Kuba sotsializmda 80 yil yashaganidan keyin.


❗️Eng koʼp kitob oʼqiydigan TOP-10 ta davlat nomi maʼlum boʼldi

“World Population Review”ning taqdim qilgan maʼlumotiga koʼra, АQSH, Hindiston, Britaniya, Fransiya va Italiya eng koʼp kitob oʼqish boʼyicha kuchli beshlikdan joy olgan.

Oʼzbekiston bu roʼyxatga kiritilmagan.


Forward from: Foydali Moliya
Musulmonlar qoloqmi yohud oʻzbekning kallasi obeddan keyin ishlaydimi?!

Koʻpchilikning tasavvurida boylik va yuksak aql yahudiy millatiga xosligi shakllangan. Qoloqlik, savodsizlik va kambagʻallik esa, musulmonlarning tashrif qogʻozidek goʻyo.

Aslida ham shundaymi? Ular baland, biz pastmizmi?!

Bilasizmi, aslida, bunday tushuncha va xulosalarning hammasi sunʼiy ravishda odamlar ongiga singdirilgan. Hikoyalar, latifalar va filmlar orqali bu tushuncha yasalgan.

Masalan, xitoy, yapon, koreys va nemis kabi millatlar yahudiylardan yuz chandon aqlli va ishbilarmon hisoblanadi. Savdo-sotiq, ilm hamda yaratuvchanlikda musulmon ummati ilgʻorligi tarixdan maʼlum.

Hayot koʻtarilish va qulashlardan iborat. Yunonlar dunyo ilm-fani tamadduni ustunlari edi, lekin bugungi Yunoniston (Gretsiya) bu ustunlikni boy bergan. Rimliklar dunyo davlatchiligi asoslarini belgilab berishgan, lekin hozirgi Italiya ancha kuchsizlanib qolgan. Musulmon davlatlar esa ham ilm-fanda, ham adolatli davlat qurishda barcha davrlar uchun namuna boʻlishgan. Hozir biroz sekinlashgan xolos.

Biz oʻzbeklarning oʻzimiz haqimizdagi kulguli (aslida haqoratli) gaplar ham onglarga sunʼiy singdirilgan. "Oʻzbekning kallasi obeddan keyin ishlaydi", "Oʻzbeklarga ishonch yoʻq, oʻzinikiga oʻzi bolta uradi", "Hamma aqlli boʻlib ketsa, ketmonni kim chopadi, qoʻylarni kim boqadi" kabi gaplar millatimizni bir umr botqoqlikda qolib ketishini istovchilar tomonidan oʻylab chiqarilgan.

Musulmon ummati, Oʻzbek millati biroz rivojlanishdan sekinlashgandir balki. Lekin qoloqlashgani yoʻq! Biz hamon Millat va Ummat oʻlaroq hech kimdan kam emasmiz!

🔝 @foydali_moliya


Video is unavailable for watching
Show in Telegram
🏛️Qadimgi Misr eramizdan avvalgi 1300 yillar.

Sun’iy intellekt tomonidan ishlangan kadrlar


​​Yozuvchilar adabiyot haqida

✴️Lev Tolstoy: "Adabiyot – o'z tuyg'ularingni boshqa odamlar bilan bo'lishishdir."


✴️Fyodor Dostoyevskiy: "Adabiyot – inson ruhini o'rganishdir."

✴️Gabriel García Markes: "Yozuvchining vazifasi – betakror va unutilmas tasvirlarni yaratish."


✴️Ernest Heminguey: "Adabiyot – haqiqatning o'zidir."


✴️Onore de Balzak: "Yozuvchi jamiyatning ichki qiyofasini ochib beradi."


✴️Anton Chexov: "Adabiyotda har bir so'zning vazni bo'lishi kerak."

✴️Jeyms Joys: "Adabiyot – ongning chuqur ifodasi."

✴️Virginia Vulf: "Yozuvchining yuksak maqsadi – inson tajribasini anglatmoqdir."

✴️Frans Kafka: "Adabiyot – qalbdagi muzlikni parchalashi kerak."

✴️Mark Tven: "Adabiyot – hayotdagi haqiqatni oshkor etuvchi yolg'on."

✴️Xorge Luis Borxes: "Adabiyot – xayol va haqiqat o'rtasidagi sirli o'yin."

✴️William Folkner: "Yozuvchi inson qalbi va ruhini yoritishi kerak."

✴️Charlz Dikkens: "Adabiyot – adolat va haqiqat uchun kurashdir."

✴️Toni Morrison: "Adabiyot – o'zligini izlash, o'z tarixini o'rganishdir."


✴️Albert Kamyu: "Adabiyot – insoniylikni saqlab qolish vositasidir"


✴️Milan Kundera: "Adabiyot – insonning mavjudlik sirlarini ochishdir."


✴️Rey Bredberi: "Adabiyot – ertangi kunni yaratadigan orzu."


Video is unavailable for watching
Show in Telegram
🏛️Qadimgi Gretsiya eramizdan avvalgi 375 yil.

Sun’iy intellekt tomonidan ishlangan kadrlar.


HАYOT NIMА OʼZI?

• Dostoevskiy: bu-doʼzax.

• Sokrat: bu-sinov.

• Аristotel: bu-aql-idrok, ong.

• Nitsshe: bu-kuch.

• Freyd: bu-oʼlim.

• Marks: bu-gʼoya.

• Pikasso: bu-sanʼat.

• Gandi: bu-muhabbat.

• Shopengauer: bu-azob-uqubat.

• Bertran Rassel: bu-raqobat.

• Stiv Jobs: bu-eʼtiqod.

• Eynshteyn: bu-bilim.

• Stiven Hoking: bu-umid.

• Kafka: bu-hammasi endi boshlanayotganligidan darak.


Sizningcha, hayot nima?


Forward from: Baratov’s Blog
Chalg’ib qolamiz

Rasm jo'natish uchun telegramga kirdim. Kanaldan kelgan xabarga qiziqib kirdim.

Bitta xabar ikkinchisiga, keyin boshqa kanalga ulanib, oxiri Youtube bilan tugadi.

Ish quroli, ishdan chalg’itib qoldi. Telegram bir yengil metafora xolos. Ko’p hollarda maqsad qolib instrument bilan ovora bo’lib qolamiz.

- Oilamiz yaxshi yashashi uchun ko’p ishlaymiz, ishimiz deb oilamizga vaqt ajrata olmaymiz.

- Vaqtimni tejasin deb laptop, smartfon olamiz, eng ko’p vaqtimizni shu instrumentlarda isrof qilamiz.

- Sog’lom bo’lay deb zalni boshlaymiz, vazn yig’ish uchun sog’liqqa zarar beramiz.

- Komfort qidirib mashina olamiz, rulda piyodalarni hurmat qilmay o’zimizdan ketamiz!

@baratovs_blog


Jaloliddin Rumiy hazratlarining hikmatli so‘zlari insonning ruhiy va aqliy yuksalishida kitob o‘qishning o‘rni haqida chuqur ma'nolarni ifodalaydi. Jaloliddin Rumiydan kitob va ilmga oid ba'zi hikmatli so‘zlar:

1. "Aqlingizni donolik bilan boyiting, qalbingizni esa muhabbat bilan yoritib turing."

2. "Har bir kitob – yangi bir olamga ochilgan eshikdir."

3. "Ilmsiz qalb – yorug‘liksiz chiroq kabidir."

4. “Ey inson, kitobni o‘qibgina qo‘ymagin, uni qalbingda his et. Zero, har bir so‘zda bir dunyo hikmatlari yashirin”

5. "O‘zingni qidirmoq uchun ko‘p kitoblar o‘qi, chunki kitob – ruhingni tarbiyalaydi."

Rumiyning so‘zlariga ko‘ra, kitob faqatgina bilim emas, balki insonning ruhiy dunyosini ham boyituvchi asosiy manbadir. O‘qilgan har bir kitob yangi ma’rifat va ilohiy tajriba eshigini ochadi.


Video is unavailable for watching
Show in Telegram
🏛 Sun’iy intellekt Ahamoniylar davridagi Eronning hayotini tasvirladi.

P.S.: Qanchalik haqiqatga yaqin deb o’ylaysiz?


✍️Agar imkoningiz bo‘lsa, olim bo‘ling. Agar imkoningiz bo‘lmasa, talaba bo‘ling. Agar bunga ham imkoningiz bo‘lmasa, ularga muhabbat ko‘rsating.

Agar buni ham qila olmasangiz, (hech bo‘lmasa) ulardan nafratlanmang.

Umar ibn Abdulaziz


✍️"Gapirish zarurat, tinglash esa sanʼatdir". Gyote



20 last posts shown.