بەکورتى

حوکمی سەلام کردنی پیاو لە ئافرەتی نامەحرەم

یەکەم : خوای گەورە فەرمانی کردووە بە بڵاوکردنەوەی سەلام ، وە وەڵامدانەوەشی واجب کردووە ، وە سەلامیشی لەو کارانە داناوە کە دەبێتە هۆکارى زیاد بوونى ڕێز و خۆشەویستی لە نێوان ئیمانداران .
خوای گەورە فەرموویەتی : ﴿ وَإِذَا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ حَسِيبًا ﴾ . [النساء /٨٦]
وە [أَبِي هُرَيْرَةَ] دەگێڕێتەوە کە پەیامبەری خوا ـ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ـ فەرموویەتی : (( ناچنە بەهەشتەوە تاکو ئیمان نەهێنن ، وە ئیمانیشتان تەواو نابێت تاکو یەکترتان خۆشنەوێت ، ئایا شتێکتان پێ پیشان نەدەم ئەگەر ئەنجامتان دا بەهۆیەوە یەکترتان خۆش ئەوێت ؟ ، سەلام لە نێوان خۆتاندا بڵاو بکەنەوە )) .

دووەم : فەرمان کردن بە بڵاو کردنەوەی سەلام گشتگیرە و گشت موسڵمانان ئەگرێتەوە ، جا پیاو لەگەڵ پیاو وە ئافرەت لەگەڵ ئافرەت ئەگرێتەوە ، وە پیاو لەگەڵ مەحرەمەکانی خۆیدا ، گشت یەکێک لەوانە فەرمان پێکراوە کە دەستپێشخەر بێت لە سەلام کردن ، وە واجبیشە لەسەر ئەوی تر وەڵامی بداتەوە .
بەڵام پیاو لەگەڵ ئافرەتی نامەحرەم حوکمێکی جیاو و تایبەت ئەیانگرێتەوە لە دەستپێشخەری کردن لە سەلام کردن و وەڵامدانەوەی ، ئەمەش لەبەر ئەو فیتنانەی کە لە پاش ئەوە دێنە کایەوە هەندێ جار .

سێیەم : ئاساییە ئەگەر پیاو سەلام لە ئافرەتێکی نامەحرەم بکات بەبێ تەوقە کردن ئەگەر پیر و بەتەمەن بێت، بەڵام سەلام کردن لە ئافرەتێکی گەنجی نامەحرەم نابێت ئەگەر ترسی فیتنە هەبوو ، ئەمەش وتەی زانایانی لەسەرە ڕەحمەتی خوایان لێبێت .
--------------------------
#بەکورتى (٤٣٥)
بۆ زانیاری زیاتر لەسەر ئەم بابەتە ئەم لینکە بکەرەوە
https://walamakan.com/3587

وریاکردنەوەى موسڵمانان لە ترسناکی نێربازی و کارى هاوڕەگەزبازان
پرسیار:
پێناسەى نێربازی و هاوڕەگەزبازی چیە؟ وە حوکم و ترسناکی ئەم کارە قێزەونە چیە؟ وە لە ئیسلامدا چ سزایەک بۆ ئەو جۆرە کەسانە دانراوە کە ئەم کارەیە دەکەن؟ وە ئایا ڕۆشتنە لاى خێزان لە دواوە هەمان تاوانە؟ وە لە ڕووی تەندروستیەوە چ زیانێکی هەیە؟

وەڵام :
یەکەم : پێناسەکەى نێربازی
نێربازی : واتە جوت بوون لەدواوە لەگەڵ پیاواندا (نێر لەگەڵ نێر).

دووەم : حوکمی نێربازی لە ئیسلامدا
تاوانى نێربازی لەزینا گەورەتر وقێزەونترە.

سێیەم : ترسناکی تاوانی نێربازی
نێربازی تاوانێکی گەوەرە وجەریمەیەکی بێ وێنەیە ، و زیانی بۆ دین و ژین هەیە ، و تێکدەری ڕەوشتە وڕوخێنەری پیاوەتی یە ، وکۆمەڵگا دادەڕوخێنێت ، ولەناو بەری خێر وبەرەکەتە ، وهێنەری شەڕ وبەڵایە ، وهۆکارە بۆ سەرشۆڕی و زەلیلی .

چوارەم : سزای نێربازان لە ئاینی پیرۆزی ئیسلامدا :
لەشەریعەتی ئیسلامیش دا هەر كەسێك ئەو كارە ئەنجام بدات یان ئەو كارەی لەسەر بكرێ بەڕازی بوونی خۆی‌و زۆری لێ نەكرابێ ، ئەوا تۆڵەو سزاكەیان ئەوەیە كەدەبێ بكوژرێن لە لایەن فەرمانڕەوای موسڵماننەوە.

پێنجەم : حوکمی چونە لاى ئافرەت لە دواوە (کۆم)
حەرامە جوت بوون لەگەڵ ئافرەتدا لەدواوە ، بەو مانایەیی زەکەری بخاتە کۆمی ئافرەتەوە.

شەشەم : زینانەکانى لە ڕووی تەندروستیەوە :
لە ڕووی تەندروستیەوە نێربازی دەبێتە هۆی چەند نەخۆشیەكی ترسناك كە بە ئاسانی چارەسەر ناكرێن وەكو :
١. دەركەوتنی وەرەمێكی شانەیی لە ڕیشاڵەكانی بەشی ئەندامی زاوزێی كەسێكی تووشبوو كە بە شێوەی برینێك دەردەكەوێت لەسەر ئەندامی نێرینە و لەسەر كۆمەوە.
٢. تووشبوونی كۆم بە هەوكردنێكی (التهاب)ی زۆر توند و دەركەوتنی چڵكی خوێناوی .
٣. تووشبوون بە وەرەمێكی شێرپەنجەیی لە ئەندامی زاوزێی نێرینە.
٤. گواستنەوەی نەخۆشی ترسناك لە نێوان ئەندامی زاوزێی نێرینەی نێربازەكان.
٥. كردەوەی نێربازی دەبێتە هۆی گواستنەوەی نەخۆشی ترسناكی ئایدز.
٦. نێرباز تووشی تیچكچوون دەبێت لە مێشك و بیركردنەوەی ئاسایی و ڕاوبۆچوون و هەروەها لاوازی لە توانای قەراردانان.
٧. بە هۆی گەورە بوونی قەبارەی بۆشایی كۆمەوە وەكو دەرئەنجامێك بۆ فاحیشەی نێربازی دەبێتە هۆی دەرچوونی پیسایی لە ڕیخۆڵە بە شێوەیەكی زۆر خێرا و كۆنترۆڵنەكراو كە بە هیچ شێوەیەك تووشبووەكە ناتوانێت خۆی بگریت.

لەکۆتاییدا دەڵێین : پێویستە لەسەر باوكان و دایكان ئاگادار بن لە كردەوە و هەڵسوكەوتی کوڕ و کچەکانیان و لە ئەخلاقی هاورێكانیان و كات و شوێنی دەرچوونیان و دەبێت لەبەر چاویان بن بۆ ئەوەی تووشی ئەم كردەوە نەبن لە هەموو تەمەنەكان.
خواى گەورە نەوەکانمان لە هەمو خراپە و تاوانێکی وا قێزەون بپارێزێ .
-----------------------
#بەکورتى (٤٣٤)
بۆ زانیاری زیاتر ئەم لینکە بکەرەوە
https://walamakan.com/3284

سزاى ئەو کەسەى کە نوێژى بەیانیان ناکات
برا و خوشكى لاوم: داواكارم ئەگەر بتوانى بە گوێى دڵ گوێبیستى ووتەكانم بیت، و هەست و بیرى خۆتم بدەیتێ، لە چەند خولەكێكى ژیانت، بۆ ئەوەى چەند ئامۆژگاریەكت بە گوێدا بدەم، كە هەموویان ئامۆژگارى دڵسۆزن بۆ كەسێكى خۆشەویستى خۆى، لە كەسێكى پەرۆش لە سەر دوا ڕۆژ و ژیانت، لە ڕۆژگارێكدا كە ئامۆژگاریكاران تێيدا كەم و بەدەگمەنن، ئامۆژگاریەكانیشم بە شێوەى پرسیار دەبن، بۆ ئەوەى هەموو پرسیارێكى زەنگێكى بیداركەرەوە بێت، و چیتر لە خەوى غەفڵەت بێدارمان بكاتەوە، و بە ئاگامان بێنێتەوە، و قۆڵى بۆ هەڵماڵین و پەشیمان ببینەوە لەوەى كە ڕۆژێك لە ڕۆژان كەمتەرخەمیەكمان نوواندبێت لە ئەنجامدانى نوێژى بەیانى .
ئامۆژگارى و پرسیارەكانیش ئەمانەن:
١ - ئایا دەزانى نەکردنى نوێژى بەیانى یەکێکە لەسیفاتی مونافیقەکان؟
خوای پەروەردگار لەبارەی دووڕووەکانەوە فەرموویەتی: {وَإِذَا قَامُوا إِلَى الصَّلَاةِ قَامُوا كُسَالَى يُرَاءُونَ النَّاسَ وَلَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلاً} [النساء: ١٤٢].
وە پێغەمبەر - ﷺ فەرموویەتی -: هیچ نوێژێک بەقەد نوێژی بەیانی وعیشا قورس نییە لەسەر دووڕووەکان .
٢ - ئایا دەزانى کە دۆڵێک لەدۆزەخ بۆ ئەو کەسە یە کە نوێژى بەیانى ناکات :
خوای پەروەردگار فەرموویەتی -: {فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا} [مريم: ٥٩].
٣ - ئایا دەزانى ئەو کەسەى کە نوێژى بەیانى ناکات شەیتان میز دەکات بە گوێی دا؟
یەکێک لەخراپییەکانی واز هێنان لەنوێژی بەیانی ئەوەیە شەیتان میز دەکات بەگوێیدا ، هەروەک ابن مسعود، دەڵێ : باسی پیاوێک کرا لەلای پێغەمبەردا - صلى الله عليه وسلَّم - شەو نوستووە تاوەکو بەیانی بەخەبەر نەهاتووە ، فەرمووی : ئەوە کەسێکە شەیتان میزی کردووە بەگوێیەکانیدا .
٤ - ئایا دەزانى ئەو کەسەى نوێژى بەیانى ناکات لە قەبردا چ سزایەک دەدرێ؟
پێغەمبەرى خوا ﷺ باسی خەوێکى خۆى دەکات و دەفەرموێ : دووپیاوم بینى یەكێكیان پاڵ كەوتبوون، ئەویتریشیان بەردێكى گەورەى بە دەستەوە بوو بە سەریەوە وەستا بوو، و بەردەكەى بەسەردا دەدا و سەرى دەپژاند و پانى دەكردەوە، و پاشان بەردەكەى هەڵدەگرتەوە، و دەوەستا تاكو سەرى دەگەڕایەوە بۆ دۆخى جارانى، و جارێكى تر بەردەكەى دەدایەوە بە سەریدا، هەروەكو لە جارى یەكەمدا پێی كرد، منیش ووتم: پاكى و بێگەردى بۆ خواى پەروەردگار ئەم دوو كەسە چیانە ؟! جبریل ـ علیه السلام ـ پێی ووتم: ئەوە ئەو كەسەیە كە دەخەوێت و نوێژى بەیانیانى ناكات.
-------------------------
#بەکورتى (٤٢٩)
بۆ زانیاری زیاتر ئەم لینکە بکەرەوە
https://walamakan.com/2431

بۆ ئەوەى سحر و جادومان لێ نەکرێت و توشی سحر و جادوو نەبین چ زیکر و دوعایەک بخوێنین؟
وەڵام :
یەکێک لەگرنگترین ڕێگە کەبەهۆیەوە مرۆڤ خۆی لەسیحر دەپارێزێت پێش ئەوەی ڕوو بدات بریتی یە لەزیکرە شەرعیەکان ، وپاڕانەوە ، و ئەو خۆپاراستنانەی کەلەسوننەتدا هاتووە ، لەوانە :

یەکەم : خوێندنی ( آية الكرسي ) لەدوای هەموو نوێژە فەرزەکان و لەکاتی نوستندا.

دووەم : ویەکێکی تر لەوانە خوێندنی هەر یەک : ( قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ) و ( قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ ) و ( قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ ) لەدوای هەموو نوێژە فەرزەکانەوە .

سێیەم : خوێندنی دوو ئایەتی کۆتاتی ( سورة البقرة ) پێش خەوتن .

چوارەم : زۆر پەنا گرتن و گوتنی (أعوذُ بِكَلِماتِ اللهِ التّامّاتِ مِن شَرِّ ما خَلَقَ ) لەشەو وڕۆژدا ، ولەکاتی چوونە ماڵی هەر کەسێک ، یاخود لادان لەچۆڵەوانی ، و لەبەحر ، ولەئاسماندا.

پێنجەم : ویەکێکی تر لەوانە ئەوەیە کە گرنگى بدات بە زیکرەکانى بەیانیان و ئێواران کە سوننەتە ئەم زیکرەیە لە بەیانیان و ئێواراندا سێ جار بخوێنێت و بڵێت : : (بِسمِ اللهِ الـَّذي لا يَضُرُّ مَعَ اسمِهِ شَيءٌ في الأرضِ وَلا في السّمآءِ وَهَوَ السَّمِيعُ العَلِيم) واتە: بە ناوی ئەو خوایەی لەگەڵ ناوی ئەودا هیچ شتێك زیان ناگەیەنێ‌ نە لە زەوی و نە لە ئاسماندا ئەو خوایە بیسەرو زانایە. چونکە بەسەحیی لە پێغەمبەرەوە ﷺ هاتووە ، وەئەوە دەبێتە هۆی سەلامەت بوون لەهەموو ناخۆشیەک .
جا ئەم زیکر وخۆپاراستنانە یەکێکن لەگەورەترین هۆکار بۆ خۆ پاراستن لەسیحر وجگە لەویش بەمەرجێک بەڕاستیەوە بیخوێنێت وباوەڕی پێی هەبێت ، وسیقەی بەخودا هەبێت ودڵی ئارام بێت بەو زیکرانە .

شەشەم : یەکێکی تر لەوانە : ئەو ڕوقیەیەیە کە جبرائيل بەسەر پێغەمبەردا ﷺ دەیخوێند ، کەئەویش بریتی یە لە : (بِسْمِ الله أرقيكَ. مِنْ كُلّ شَيءٍ يُؤذيكَ. وَمِنْ شَرِّ كُلّ نَفْسٍ أو عَينٍ حاسِدٍ اللهُ يَشفيكَ. بِسْمِ الله اُرقيكَ) واتە: بە ناوی خواوە دوعات بۆ دەكەم لە هەموو شتێك كە ئەزیەتت دەدات و لە خراپەی هەموو نەفسێك یان چاوی حەسوود بەرێك كە حەسودیت پێ‌ دەبات خوا شیفات بدات، بە ناوی خواوە دوعات بۆ دەكەم.
وە با ئەم زیکرە ( سێ جار ) دوو بارە بکاتەوە . والله أعلم .
-------------------------
#بەکورتى (٤٢٨)
بۆ زانیاری زیاتر
https://walamakan.com/Besh-17

حوکمی دابەزینی خوێنی حەیز بەهۆی چارەسەری پزیشکیەوە
پرسیار: ئافرەتێك بەهۆى بەكارهێنانى چارەسەرى پزیشكیەوە خوێنى حەیزى دابەزیوە، جا ئایا واز لەنوێژ بهێنێت یاخود قەزاى بكاتەوە؟
وەڵام :
ئافرەت قەزاى نوێژ ناكاتەوە ئەگەر شتێك بوو بەهۆى دابەزینى خوێنى حەیزى، چونكە حەیز خوێنێكە هەركات بوونى هەبوو حوكمەكەشى بوونى هەیە، هەروەكو چۆن ئەگەر شتێك بخوات یان بەكاربهێنێت و ببێتە هۆى نەهاتنى خوێنى حەیز ئەوا نوێژ دەكات و رۆژویش بەقەزا ناداتەوە چونكە لەحەیزدا نییە، كەوابوو حوكم لەگەڵ هۆكارەكەی دەبێت (بە بوون و نەبوون)، وە خواى گەورەش دەفەرموێت: (وَيَسْأَلونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذى) (البقرة: من الآية222) واتە: وە پرسیارت لێدەكەن ـ ئەى پەیامبەرى خوا ﷺ ـ لەبارەى خوێنى حەیز و سوڕى مانگانەى ئافرەتانەوە ـ كە بریتیە لەو خوێنەى لەڕەحمى ئافرتانەوە دێتە دەرەوە بە فیترەت لە چەند كاتێكى دیاریكراودا ـ ؟ تۆش لەوەڵامدا پێیان بڵێ : ئەو خوێنە پیسیەكى قیزەونە ، و زیان دەگەیەنێت بەوەى كە نزیكى بكەوێتەوە.

جا بۆیە هەركات ئەم ئازارە بوونى هەبوو ئەوا حوكمەكەشى بوونى دەبێت و هەركاتیش بوونى نەبوو ئەوا حوكمەكەى بوونى نابێت.

سەرچاوە : کتێبی فتاوى أرکان الإسلام: زاناى پایەبەرز : محمد بن صالح العثیمین - رحمه الله –
-------------------------
#بەکورتى (٤٢٧)

سود و چاكه‌كانی داوای لێخۆشبوون (إستغفار) کردن
١ ـ داوای لێخۆشبوون گوێڕایه‌ڵی كردنی خوای گه‌وره‌یه‌ .
٢ ـ هۆكارێكه‌ بۆ لێخۆشبوونی تاوانه‌كان : {فقُلْتُ اسْتغْفِرُوا ربّكُمْ إِنّهُ كان غفّارا (١٠) } [نوح] .
٣ ـ بۆ دابەزينی باران : يُرْسِلِ السّماء عليْكُمْ مِدْرارا (١١) [نوح] .
٤ ـ بەردەوام پێدانی ماڵ و منداڵ : ويُمْدِدْكُمْ بِأمْوالٍ وبنِين (١٢) [نوح] .
٥ ـ ڕۆشتنە نێو چەندین باخ : ويجْعلْ لكُمْ جنّاتٍ (١٢) [نوح] .
٦ ـ زیادبوونی توانا و هێز به‌هه‌موو واتاكانیه‌وه‌ : وَيَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَىٰ قُوَّتِكُمْ (٥٢) [هود] .
٧ ـ سوودی باش و خۆشگوزرانی : يُمَتِّعْكُم مَّتَاعًا حَسَنًا إِلَىٰ أَجَلٍ مُّسَمًّى (٣) [هود] .
٨ ـ لادانی بەڵا و ناهەمواری : وَمَا كَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ (٣٣) [الأنفال] .
٩ ـ وه‌هۆكارێكه‌ بۆ پێدانی چاكه‌به‌هه‌موو خاوه‌ن چاكه‌یه‌ك : وَيُؤْتِ كُلَّ ذِي فَضْلٍ فَضْلَهُ (٣) [هود] .
١٠ ـ به‌نده‌كان له‌هه‌موو شتێك زیاتر پێویستیان به‌داوای لێخۆشبوونه‌ چونكه‌به‌شه‌و و به‌ڕۆژ هه‌ڵه‌ و تاوان ده‌كه‌ن ، جا ئه‌گه‌ر داوای لێخۆشبوونیان كرد له‌خوا ئه‌وا خوا لێیان خۆشده‌بێت .
١١ ـ داوای لێخۆشبوون هۆكارێكه‌ بۆ دابه‌زینی ڕه‌حمه‌ت : لَوْلَا تَسْتَغْفِرُونَ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ (٤٦) [النمل] .
١٢ ـ وه‌ده‌بێته‌ مایه‌ی سڕینه‌وه‌ی هه‌ڵه‌ و تاوانه‌كانی نێو مه‌جلیس .
١٣ ـ وه‌چاولێكردنه‌ بۆ پێغه‌مبه‌ر (ﷺ) ، چونكه‌ئه‌و ته‌نها له‌یه‌ك مه‌جلیسدا (٧٠) حه‌فتا جار داوای لێخۆشبوونی كردووه‌له‌خوا ، وه‌له‌ریوایه‌تێكدا : (١٠٠) سه‌د جار .
----------------------
#بەکورتى (٤٢٢)
بۆ زانیارى زیاتر ئەم لینکە بکەرەوە
https://walamakan.com/988